زیباسازی بدون مناسب‌سازی
علی صمدی جوان
عضو کمیته نظارت و پیگیری قانون حمایت از حقوق معلولان
سوم دسامبر برابر با ۱۲ آذر، روز جهانی معلولان است که در ایران نیز این مناسبت را گرامی می‌دارند. توجه به مسائل افراد دارای معلولیت و اهتمام به رعایت حقوق ایشان به‌عنوان بخشی از ساکنان این کره خاکی، در بسیاری از نقاط جهان نهادینه شده است و آن‌گونه که خوانده یا حتی دیده‌ایم، به‌جز مشکلات مربوط به ناتوانی‌ها، دیگر دغدغه‌های آنان بسیار کم‌رنگ و برطرف شده است، اما این مسئله در ایران همچنان چالشی بزرگ، هم برای معلولان و هم متولیان امور جاری کشور است. معلولان در ایران با جمعیتی بالغ بر یک‌میلیون و ۴۵۰ هزار نفر، بزرگ‌ترین اقلیت کشور به حساب می‌آیند. همین جمعیت در مشهد بالغ بر ۴۹ هزار و ۹۹۹ نفر هستند که بنا بر آمار، مشهد از ۱۸ استان کشور، جمعیت معلول بیشتری دارد که امری نگران‌کننده است.
قصد آن را نداریم که به پیشرفت برخی معلولیت‌ها یا سوانحی که می‌تواند روز به روز به این جمعیت بیفزاید ورود کنیم و فرض را بر ثابت ماندن همین آمار می‌گذاریم، اما پرسش این است: برای معلولان چه کرده‌ایم؟ چقدر برای دسترس‌پذیری محیط‌ها و مبلمان شهری تلاش داشته‌ایم؟ و در نهایت، چه میزان آگاهی و فرهنگ در اجتماع پدید آورده‌ایم که امروز دغدغه معلولانمان را درک کنیم؟
گفتمان اصلی این نوشته، نگاه به پیاده‌راه‌سازی و زیباسازی معابر شهری برای عابران پیاده است که از سال گذشته آغاز و همچنان نیز ادامه دارد. این طرح ضمن آنکه بسیار تحسین‌برانگیز و در ادامه توجه به شهروندان است، بزرگ‌ترین نقصی که با خود دارد بی‌توجهی به مناسب‌سازی درست و اصولی است. اگر دقت کنیم، رمپ و تایل‌های ویژه استفاده معلولان جسمی-حرکتی و نابینایان در تمام پیاده‌راه‌ها وجود دارد. اما آیا درست مناسب‌سازی شده است؟ در منطقه‌ای همانند منطقه‌یک شهرداری که ۵۸۸۴ شهروند معلول با درجات گوناگون معلولیت زندگی می‌کنند، این دسترس‌پذیری‌ها با موانع ساخت و ساز و حتی موانع انسانی که رسما به فرهنگ آنان بازمی‌گردد رو به روست. بولارد‌های بتنی که برای واردنشدن موتورسواران تعبیه شده است، آسیب خود را متوجه حرکت ویلچر‌ها می‌کند، اما موتور‌ها همچنان در پیادهروها هستند.
تایل‌های زرد رنگ ویژه نابینایان فقط یک مسیر را دربر می‌گیرد و مسیر رفت و برگشتی ندارد و پایان آن به ابتدای ورود به تقاطع می‌رسد و نداشتن توجه لازم شاید باعث بروز حادثه شود. ورودی بیشتر رمپ‌های ساخته شده در پیادهروها، سنگی کار شده است با ارتفاع ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر که برای ویلچر، واکر و حتی مادرانی که کالسکه با خود دارند مناسب ورود نیست. گاهی دیده می‌شود جلوی رمپ‌ها، شیاری شبیه جوی طراحی شده است که در صورت افتادن چرخ جلوی ویلچر یا پایه‌های واکر درون آن، مشکلات زیادی را برای افراد معلول به وجود می‌آورد.
نکاتی که بیان شده فقط بخش کوچکی از مسائل معلولان در ساخت و زیباسازی پیاده‌راه‌های مشهد است. بهتر آن است که در ادامه این مسیر به دو نکته اهتمام ویژه‌ای شود: نخست؛ ترمیم و اصلاح این پیاده‌راه‌ها مبتنی بر نیاز جامعه هدف و دوم؛ نظارت فردی متخصص از افراد دارای معلولیت که زحمات مدیران شهری را برای هم‌نوعان خود نیز هموار کند تا شهری مناسب همگان داشته باشیم. چیزی که امروز جامعه شهری به آن نیاز مبرمی دارد، ارتقای مشارکت افراد معلول برای دستیابی به توسعه فراگیر، عادلانه و پایدار است که دسترس‌پذیری‌های شهری و توجه به معلولان در زیباسازی معابر، قطره‌ای از اقیانوس حقوق آنان است.
قصد آن را نداریم که به پیشرفت برخی معلولیت‌ها یا سوانحی که می‌تواند روز به روز به این جمعیت بیفزاید ورود کنیم و فرض را بر ثابت ماندن همین آمار می‌گذاریم، اما پرسش این است: برای معلولان چه کرده‌ایم؟ چقدر برای دسترس‌پذیری محیط‌ها و مبلمان شهری تلاش داشته‌ایم؟ و در نهایت، چه میزان آگاهی و فرهنگ در اجتماع پدید آورده‌ایم که امروز دغدغه معلولانمان را درک کنیم؟
گفتمان اصلی این نوشته، نگاه به پیاده‌راه‌سازی و زیباسازی معابر شهری برای عابران پیاده است که از سال گذشته آغاز و همچنان نیز ادامه دارد. این طرح ضمن آنکه بسیار تحسین‌برانگیز و در ادامه توجه به شهروندان است، بزرگ‌ترین نقصی که با خود دارد بی‌توجهی به مناسب‌سازی درست و اصولی است. اگر دقت کنیم، رمپ و تایل‌های ویژه استفاده معلولان جسمی-حرکتی و نابینایان در تمام پیاده‌راه‌ها وجود دارد. اما آیا درست مناسب‌سازی شده است؟ در منطقه‌ای همانند منطقه‌یک شهرداری که ۵۸۸۴ شهروند معلول با درجات گوناگون معلولیت زندگی می‌کنند، این دسترس‌پذیری‌ها با موانع ساخت و ساز و حتی موانع انسانی که رسما به فرهنگ آنان بازمی‌گردد رو به روست. بولارد‌های بتنی که برای واردنشدن موتورسواران تعبیه شده است، آسیب خود را متوجه حرکت ویلچر‌ها می‌کند، اما موتور‌ها همچنان در پیادهروها هستند.
تایل‌های زرد رنگ ویژه نابینایان فقط یک مسیر را دربر می‌گیرد و مسیر رفت و برگشتی ندارد و پایان آن به ابتدای ورود به تقاطع می‌رسد و نداشتن توجه لازم شاید باعث بروز حادثه شود. ورودی بیشتر رمپ‌های ساخته شده در پیادهروها، سنگی کار شده است با ارتفاع ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر که برای ویلچر، واکر و حتی مادرانی که کالسکه با خود دارند مناسب ورود نیست. گاهی دیده می‌شود جلوی رمپ‌ها، شیاری شبیه جوی طراحی شده است که در صورت افتادن چرخ جلوی ویلچر یا پایه‌های واکر درون آن، مشکلات زیادی را برای افراد معلول به وجود می‌آورد.
نکاتی که بیان شده فقط بخش کوچکی از مسائل معلولان در ساخت و زیباسازی پیاده‌راه‌های مشهد است. بهتر آن است که در ادامه این مسیر به دو نکته اهتمام ویژه‌ای شود: نخست؛ ترمیم و اصلاح این پیاده‌راه‌ها مبتنی بر نیاز جامعه هدف و دوم؛ نظارت فردی متخصص از افراد دارای معلولیت که زحمات مدیران شهری را برای هم‌نوعان خود نیز هموار کند تا شهری مناسب همگان داشته باشیم. چیزی که امروز جامعه شهری به آن نیاز مبرمی دارد، ارتقای مشارکت افراد معلول برای دستیابی به توسعه فراگیر، عادلانه و پایدار است که دسترس‌پذیری‌های شهری و توجه به معلولان در زیباسازی معابر، قطره‌ای از اقیانوس حقوق آنان است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
