درآمد پایدار دغدغه مشترک شهر‌ها

نخستین نمایشگاه «فرصت‌های سرمایه‌گذاری و اقتصاد شهری» در مشهد فرصت مناسبی را برای گرد هم آمدن مدیران اقتصادی کلان‌شهر‌های کشور فراهم کرده است. اگرچه هر یک از کلان‌شهر‌های کشور اقتضائات، ظرفیت‌ها و شرایط خاص خودشان را دارند، اما دغدغه‌هایشان در حوزه‌هایی مثل جذب سرمایه‌گذار مشترک است. بررسی لایحه درآمد‌های پایدار شهرداری‌ها در مجلس شورای اسلامی و تصویب ۴ بند نخست آن، به استفاده از فرصت یادشده برای هم‌اندیشی مدیران شهری اهمیتی دوچندانی داده است. نشست فوق‌العاده معاونان اقتصادی و مدیران سازمان‌های سرمایه‌گذاری کلان‌شهر‌های کشور به میزبانی مشهد، صبح پنجشنبه با همین رویکرد برگزار شد. مدیران اقتصاد شهری کلان‌شهر‌های یزد، کرمان، رشت، قم، کرمانشاه، کرج، اهواز، ارومیه و همدان مهمانان این نشست بودند. مشاور مجمع شهرداران کلان‌شهر‌های ایران در این نشست گفت: لایحه درآمد‌های پایدار شهرداری‌ها به این نهاد‌ها اجازه می‌دهد از ابزار‌های مالی برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه، عمران و خدمات شهری استفاده کنند.
علی میرنجاتی ادامه داد: همچنین لایحه مشارکت بخش خصوصی و بخش عمومی توسط دولت تقدیم مجلس شد که مسائل شهرداری‌ها نیز در آن مطرح شده بود، اما این لایحه با تفکر دولتی نوشته شده بود، مسائل شهرداری‌ها با ساختار دولت متفاوت است و این لایحه در حوزه عمل شهرداری‌ها را دچار مشکلات جدی می‌کرد. وی گفت: با هماهنگی وزارت کشور و سازمان همیاری شهرداری‌ها کارگروه کمیسیون عمران مجلس را قانع کردیم که شهرداری‌ها را از این لایحه خارج کنند و قرار شد شیوه‌نامه قبلی مشارکت و سرمایه‌گذاری نیز به‌روز شود. میرنجاتی افزود: میزان کار عمرانی شهرداری‌ها بیشتر از دولت است، اما مدام اختیارات شهرداری‌ها در حال کاهش است.

یک شهرداری و ۲۶ ناظر
مشاور مجمع کلان‌شهر‌ها در ادامه صحبت‌هایش از شهرداری‌های ادوار مشهد، تهران و تبریز به عنوان پیشگامان جذب مشارکت‌های مردمی یاد کرد و گفت: استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاران باید در جهت اجرای طرح‌های جامع و تفصیلی باشد تا از هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی شهرداری‌ها بکاهد.
میرنجاتی بر واگذاری تصدی شهرداری‌ها به بخش خصوصی تأکید کرد و ادامه داد: همان‌طور که در کلان سیاست‌گذاری‌های کشور گفته می‌شود که نفت باید سرمایه بلند‌مدت کشور شود، شهرداری‌ها هم باید به سمت استفاده از منابع درآمدی جایگزین مثل ظرفیت شرکت‌های لیزینگ حرکت کنند. او به صحبت‌های اخیر رئیس سازمان برنامه و بودجه مبنی بر اختصاص ۶۰ هزار میلیارد تومان به بودجه عمرانی در سال مالی آینده، اشاره و اظهار کرد: با فرض اینکه تمام این اعتبار تخصیص پیدا کند، بودجه شهرداری‌های کشور بالغ بر ۶۵ هزار میلیارد تومان و از بودجه عمرانی دولت بیشتر است. با وجود حجم کاری که در شهرداری‌ها انجام می‌شود این نهاد‌های عمومی با مسائل دست و پاگیری مانند نظارت ۲۶ شخص و نهاد مواجه هستند. این در حالی است که شهرداری‌ها سازوکار نظارتی خود و مدیریت درآمد‌ها و هزینه‌ها را دارند. نکته دیگری که میرنجاتی اشاره کرد، لزوم تفاوت قائل شدن در تدوین دستورالعمل‌هاست، به‌طوری‌که با شهری ۵۰۰ هزارنفری مانند کلان‌شهر‌ها رفتار نشود.

نگاه منفی سرمایه‌گذاران
رئیس کمیسیون اقتصادی و سرمایه‌گذاری شورای شهر مشهد نیز در این نشست با اشاره به شعار «رضایت‌مندی، مشارکت و توسعه مشهد» که سرلوحه کار شهرداری در حوزه اقتصادی است، به تجربه شهرداری مشهد در شورای اول اشاره کرد و گفت: آن زمان خیلی‌کار‌ها می‌خواستیم بکنیم، اما در عمل با کمبود منابع مواجه بودیم. احمد نوروزی ادامه داد: به این باور رسیدیم که برای پای کار آوردن مردم باید نوعی رضایتمندی در آن‌ها ایجاد کنیم وگرنه مشارکت نخواهند کرد. وی اضافه کرد: هر نقطه‌ضعفی که در عملکرد یک شهرداری وجود دارد، می‌تواند به فرصت و نقطه قوت تبدیل شود و این نشان‌دهنده موقعیت منحصر‌به‌فردی است که مدیریت‌های شهری دارند.
نوروزی به نگاه منفی سرمایه‌گذاران برای ورود به حوزه سرمایه‌گذاری در شهر‌ها اشاره کرد و گفت: این دیدگاه در سرمایه‌گذاران وجود دارد که شهرداری‌ها به تعهداتشان پایبند نیستند و وقتی سرمایه‌گذاری منجر به رشد مجموعه‌ای می‌شود، باج‌خواهی شهرداری‌ها هم شروع می‌شود. این رویه در مقطعی در مشهد هم وجود داشت و نتیجه‌اش سرمایه‌هایی بود که به خارج از کشور یا دیگر کلان‌شهر‌ها رفت.

تفاوت مشهد با دیگران
معاون اقتصادی و رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شهرداری مشهد نیز پیش از آغاز دستور کار جلسه به چند نکته کوتاه اشاره کرد. اژدر اژدری با تأکید بر اینکه شهر‌ها بیش از رقابت به همکاری احتیاج دارند، گفت: هرچند مشهد در بسیاری از مزیت‌هایش بی‌رقیب است، اعتقاد داریم بخشی از توفیق ما ناشی از تعریف هم‌پیوندی با دیگر کلان‌شهر‌ها بوده است. او ادامه داد: مدیریت‌های شهری همواره در معرض اتهام شهرفروشی هستند. از سوی دیگر محدودیت‌هایی در داخل کشور برای منابع درآمدی شهرداری‌ها تعریف می‌شود که برخی از آن‌ها در کلان‌شهر‌های خارج از کشور وجود ندارد. با تمام این‌ها مفتخریم به دستاورد‌هایی که با کمک شورای شهر در ۲ سال گذشته داشته‌ایم. اژدری ادامه داد: بخش شایان توجهی از این توفیق‌ها ناشی از مشارکت با ذی‌نفعانی مانند آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و اوقاف و امور خیریه بوده است. اژدری گفت: شورای اسلامی شهر مشهد فراتر از انتظاراتمان به ما کمک کرده است و این تعامل، تفاوت مشهد با بقیه کلان‌شهرهاست. تأمین مالی به شیوه غیرنقد و مصوبه هفته جاری (هفته پیش) شورا برای تأمین ۲۰۰۰ میلیارد تومان از طریق شرکت‌های لیزینگ نمونه‌هایی از این بسترسازی‌ها و تعاملات است. در این نشست با توجه به احتمال اتمام بررسی لایحه پایدار درآمد‌های شهری در جلسه یکشنبه مجلس شورای اسلامی و ماده ۳ این لایحه که فرصتی ۳ ماهه برای تدوین دستورالعمل در نظر گرفته است، مقرر شد شهرداری‌های مشهد قم و اهواز تا نیمه دی پیش‌نویسی برای این ماده تهیه کنند. این ماده فضای حقوقی جذب سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها طی سال‌های آینده را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. گام بعدی، اخذ مشورت از شهرداری کلان‌شهر‌ها درباره این پیش‌نویس و پیشنهاد آن به دولت است.