آرزوی «سراب»

لیلی رحمانی - روزگاری بازارچه «سراب» یکی از پررونق‌ترین بازارچه‌های مشهد بود، در محله‌ای اعیان نشین. بازارچه‌ای که حجره‌ها و رفت و آمد‌های هرروزه آن هنوز هم تصویر ماندگار بسیاری از قدیمی‌ها و بازمانده‌های بازار است که امروز در بین انبوه مغازه‌های تابلو و نئون و فروشگاه‌های لوازم معماری و گرافیک و طراحی، محکم جای خود ایستاده اند و با هر مسئله یا تغییر جدید در این کوچه آهی می‌کشند و یادی می‌کنند از روز‌هایی که این قدر خودرو و موتور سیکلت‌ها در هم نمی‌لولیدند و بازار موسیقی ملایمی از گام‌های شمرده و آرام پیاده‌ها داشت.
این کوچه که امروز به نام «شاهین فر» معروف شده و در دل محلات قدیمی اطراف حرم مطهر قرار دارد، از قدیم مسیر بسیاری از زائران هم بوده و با گذشت زمان و با ساخته شدن بیمارستان شاهین فر در سال ۱۳۳۴ و ۲ مدرسه علمیه و یک هتل تغییراتی جدی در ساختار خود پیدا کرده است. این موضوع نوع رفت و آمد‌های خیابان را نیز تغییر داده، به گونه‌ای که امروز آن را به یکی از آشفته‌ترین کوچه‌های شهر بدل کرده است. با اینکه بازارچه سراب از همان ابتدا محلی پررفت و آمد و شلوغ بود، اما در دهه‌های اخیر که البته بازار چه به بورس فروش لوازم گرافیک و طراحی و ساخت تابلو نئون تبدیل شده است، این شلوغی به شکل دیگری جریان دارد. حالا وضعیت این کوچه سال هاست به شکلی درآمده که عبورومرور خودرو‌ها در آن سخت شده و ترافیک و راه بندان از معضلات همیشگی این کوچه شده است. ازاین رو وضعیت آشفته و گله‌های بسیار کاسبان و عابران بهسازی این محل با محوریت پیاده راه را در اولویت اجرای پروژه بهسازی قرار داده است. پروژه‌ای که از اوایل مهر آغاز شده، اما هنوز پیشرفت چندانی نکرده و عبورومرور را به طور کلی مختل کرده است.

کاسبان: کسب و کارمان به یک دهم رسیده است
حال و روز یکی از قدیمی‌ترین کوچه‌های شهر این روز‌ها خیلی مساعد نیست، گرچه ضربه‌های کلنگ و بیل بر روی زمین دومین خیابان قدیمی شهر، نوید بهسازی و نو شدن را می‌دهد، اما کند پیش رفتن پروژه مشکلاتی را به وجود آورده است. قصد ورود به کوچه را داریم، اما کوچه تقریبا بسته است و به سختی می‌شود از میان چاله‌های بزرگ و تخته پاره‌هایی که نقش پل را برای عابران ایفا می‌کنند بگذریم. کاسب‌های این کوچه یک بخش مهم ماجرا هستند که دوست دارند کار زودتر تمام شود تا در ماه‌های پایانی سال که کسب و کارشان رونق می‌گیرد کوچه مسطح و بدون مشکل باشد.
برای رفتن به داخل مغازه یکی از مغازه‌ها باید پایمان را روی پله‌ای با ارتفاع نیم متر بگذاریم تا داخل مغازه سوت وکور تابلو سازی شویم. فروشنده می‌گوید: چه حرفی می‌توان زد؟! خودتان وضع ما را می‌بینید، فروشمان به یک دهم رسیده است، کسی جرئت نمی‌کند از این همه چاله و خرابی بگذرد تا داخل مغازه ما شود. سرعت کار هم آن قدر پایین است که فکر نمی‌کنم حالا حالا‌ها کاری از پیش برود، قرار بوده امروز جلوی مغازهایمان را سیمان بریزند، اما هیچ خبری نیست. قبلا مشکل ترافیک داشتیم الان پیاده هم نمی‌توانیم عبور کنیم.
وضعیت همه قسمت‌ها یکی نیست، اما تقریبا همگی متفق القول اند که این کنده کاری‌ها که تقریبا مسیر عبور را بسته به وضعیت کسب وکارشان آسیب زده است. یکی دیگر از کسبه با تکرار همین موضوع می‌گوید:‌می دانیم که قرار است اتفاقات خوبی بیفتد، راستش را بخواهید خودرو‌ها می‌آمدند و اینجا، جلوی مغازه هایمان پارک می‌کردند و روزی نبود که کسی در اینجا دعوا نکند. با ایجاد پیاده رو بسیاری از مشکلات حل می‌شود، اما مشکل ما این است که چرا در ماه‌هایی از سال این کار را انجام می‌دهند که ماه‌های رونق کار بیشتر کسبه اینجاست. او ادامه می‌دهد: بسیاری از افراد که کار هنری می‌کنند از حالا برای تهیه مواد اولیه کارهایشان به بازار می‌آیند تا برای آخرسال کارشان تمام شده باشد. حالا می‌ترسیم این پروژه آن قدر طولانی شود که مشتریانمان را از دست بدهیم.
به جگرکی قدیمی ابتدای کوچه وارد می‌شویم. فروشنده مرد سال خورده‌ای است که پدر و پدر بزرگش هم در همین مغازه کار می‌کرده اند. درباره مشکلات کوچه می‌گوید: شغل ما مشتری خودش را دارد. این کنده کاری‌ها هم تمام خواهد شد و در عوضش وضعیت کوچه بهتر می‌شود. در گذشته با توجه به باریک بودن کوچه عبور کمی سخت بود، حالا شهرداری می‌خواهد شرایط را بهتر کند ماهم صبر می‌کنیم.

چرا این قدر طول می‌کشد؟
وضعیت کنونی کوچه شاهین فر برای عابران و مشتری‌های مغازه‌ها معضلی جدی شده است. یکی از عابران که تقریبا مسیر هرروزش از همین کوچه است می‌گوید: این کوچه بسیار پررفت و آمد است، اما این روز‌ها تقریبا بسته شده و کسی به این فکر نیست که کار را زودتر به نتیجه برساند، تعداد کارگر‌ها کم است و هرروز هم اشتباه می‌کنند و باز یک جای جدید را می‌کنند. پروژه طوری پیش می‌رود که آدم با خودش می‌گوید کاش اصلا چنین پروژه‌ای آغاز نمی‌شد.
یکی دیگر از عابران که از ساکنان یکی از کوچه‌های اطراف است می‌گوید:‌این خیابان باریک جای این چیز‌ها نیست. چند مدرسه بزرگ، ۲ حوزه علمیه و یک بیمارستان و هتل در آن ساخته اند که باعث همهمه و آشفتگی شده است. بعضی از املاک قدیمی هم خراب شده اند و تنها تلی از خاک از آن‌ها باقی مانده است.
جلوتر که می‌رویم کنده کاری‌ها تا نیمه ادامه دارند. هرچند هنوز به آن آخر نرسیده اند، اما شلوغی و باریکی خیابان باعث شده است ماشین‌ها به سختی و با فاصله‌های میلی متری از کنار هم بگذرند.

طولانی شدن پروژه به دلیل پیشگیری از نشست‌های آینده
شهردار منطقه ۸ با بیان اینکه پروژه بازارچه سراب با هدف ساماندهی، زیباسازی و رفع آشفتگی بصری اجرا می‌شود می‌گوید: این پروژه در راستای ایمن سازی مسیر حرکت عابران و به صورت پیاده محور و با جداسازی مسیر عابران پیاده از سواره رو اجرا می‌شود که تقریبا ۴۲۰ متر طول دارد و اکنون در مرحله خاک برداری و زیرسازی قرار دارد. به گفته علی شیرازی این پروژه از مهرماه آغاز و تاکنون ۳۲ درصد پیشرفت داشته است که ۳۸ میلیارد ریال اعتبار برای آن پیش بینی شده است و بر اساس زمان بندی ۶ ماه طول خواهد کشید.
شیرازی با تأکید بر اینکه بازارچه سراب یکی از خیابان‌های قدیمی و هویتی شهر مشهد و حلقه اتصال محدوده‌های شهری و حرم مطهر است می‌گوید: وضعیت فعلی این بازارچه مناسب نبود و ضرورت بهسازی در آن احساس می‌شد.
به گفته شیرازی پس از خاک برداری مسیر پروژه و انجام سونداژ و نمونه برداری از لایه‌های زیرین و با توجه به قدمت این محور مشخص شد که خیابان بر بستری از خاک و نخاله به جا مانده از تخریب ساختمان‌های قدیمی بنا شده است و باید برای ایجاد استحکام پیاده رو و سواره رو و جلو گیری از نشست‌های آینده از عملیات تحکیم و تثبیت بستر استفاده شود. علاوه بر آن شبکه تأسیسات مرتبط با شرکت‌های خدماتی به مرور زمان دچار فرسودگی شده است و به نوسازی و از طرفی توسعه شبکه فاضلاب شهری نیاز دارد.
شهردار منطقه ۸ ادامه می‌دهد: در مرحله حفاری در این محور مشخص شد تعدادی از واحد‌های تجاری زیرزمین دارند که فضای بعضی از آن‌ها تا زیر خیابان امتداد دارد. ازاین رو با توجه به قدمت و فرسودگی و نبود استحکام کافی عملیات خاک برداری و زیرسازی با دقت فراوان و به صورت دستی صورت می‌پذیرد که نیاز به زمان بیشتری دارد و باعث کند پیش رفتن پروژه شده است. به گفته شیرازی با شروع مرحله تخریب و حضور و فعالیت هم زمان تمامی شرکت‌های خدماتی و آتش نشانی اجرای هم زمان غلاف‌های مرتبط به تأسیسات مرتبط باعث شد تا مراحل عمرانی این پروژه کلان با کیفیت اجرا شود.
شهردار منطقه ۸ از دیگر اهداف این طرح را ایجاد پاتوق‌های شهری، ایجاد نمایی از مظهر قنات سناباد، استفاده از مصالح رنگ‌های اسلامی ایرانی، ایجاد کانال جمع آوری آب‌های سطحی و حذف تداخل وسایل نقلیه و شهروندان اعلام می‌کند.
او همچنین ضمن عذر خواهی از شهروندان بیان می‌کند: با اجرا و ساماندهی محور شاهین فر، آینده روشنی در پیش روی کسبه و ساکنان خواهد بود.