مشهدی ها در محاصره هوای آلوده

به گزارش شهرآرانیوز؛ آلودگی هوا یا بهتر است بگوییم «مرگ خاموش»، سالانه، جان بیش از ۳ میلیون نفر را در جهان می‌گیرد. بخش زیادی از بیماری‌های آسم، برونشیت، تنگی نفس، سکته قلبی، آلرژی‌های مختلف تنفسی و... که بلای جان کودکان و به ویژه سالمندان می‌شود، براثر همین آلودگی هواست. با وجود این همه مشکل و مسئله کاملا جدی، آلودگی هوای مشهد برای بسیاری از مسئولان به امری عادی تبدیل شده است.

آن‌ها چشم انتظار باران هستند و ظاهرا برنامه‌ای برای کنترل آلودگی هوا ندارند. اگر نگاهی به سایت مرکز پالایش آلاینده‌های زیست محیطی مشهد بیندازیم، می‌بینیم از ابتدای سال تا حالا که حدود ۲۱۶ روز می‌گذرد، مشهد فقط ۲۵ روز پاکی به خود دیده است!

آلودگی هوا تا کی؟

در ابتدای گزارشمان با مردم گفتگو می‌کنیم و نظراتشان را درباره آلودگی هوا جویا می‌شویم. حوالی باغ ملی، با مصیب علیمردانی، فرهنگی بازنشسته، هم کلام می‌شویم. او ۷۳ سال دارد و معمولا عصر‌ها را در خیابان امام خمینی (ره) کنار دوستانش می‌گذراند.

علیمردانی آلودگی هوا را یک معضل عادی برای مسئولان، اما مشکلی جدی برای شهروندان می‌داند و می‌گوید: همیشه مسئولان و متولیان شهر می‌گویند که هوا آلوده است و توصیه می‌کنند سالمندان در خانه بمانند. تا کی باید در خانه بمانیم؟! سه سال، پنج سال، دَه سال؟ چرا به جای اینکه برای ما نسخه بپیچند، برای رفع مشکل آلودگی هوا فکری نمی‌کنند؟ اوضاع هوای شهر واقعا نابسامان است؛ برای این موضوع خیلی ناراحتم، اما چه کنم؟

این معلم بازنشسته در ادامه بیان می‌کند: همه برخورد‌های مسئولان برای مقابله با بحران ها، مقطعی است. درباره آلودگی هوا هم وقتی که آمار تلفات و بیماری‌ها در شهر افزایش پیدا می‌کند، تازه به فکر می‌افتند. همین شش ماه پیش بود که ازسوی علوم پزشکی مشهد اعلام شد تماس شهروندان با اورژانس ۱۱۵ برای امدادرسانی مشکلات ناشی از آلودگی هوا افزایش پیدا کرده است.

علوم پزشکی در مناطقی که شاخص آلودگی هوا بیش از ۲۰۰ بود و در وضعیت ناسالم قرار داشت، آمبولانس مستقر کرد تا میانگین حضور کادر درمان برای امدادرسانی کاهش پیدا کند. آن قدر اوضاع وخیم بود که این سازمان به شهروندان هشدار داد حتی از روشن کردن کولر آبی، بازگذاشتن پنجره اتاق و ... خودداری کنند. چرا باید بگذاریم همه چیز به این مرحله برسد بعد به فکر چاره باشیم؟

اقدامات بی فایده مسئولان

فاطمه باادب از دانشجویان دانشگاه فردوسی و ساکن شهرک مهرگان مشهد است، او می‌گوید: بیشترین آلودگی در شهر با خودرو‌های فرسوده و قدیمی ایجاد می‌شود. تا دلتان بخواهد، اتوبوس‌های سازمان اتوبوس رانی و خودرو‌های شخصی دودزا در شهر به چشم می‌خورد، اما هیچ عزمی در مسئولان برای برخورد با خودرو‌های فرسوده یا تعویض آن‌ها وجود ندارد. البته این مشکل باید ریشه‌ای حل شود. تا زمانی که کشورمان در زمینه تولید خودرو دچار بحران است و رقابتی میان خودروسازان نیست، همین آش است و همین کاسه!

مشهد در وضعیت بحران؛ مسئولان در انتظار باران

او بعضی از اقدامات مسئولان برای کنترل ترافیک و کاهش آلودگی را بی ثمر می‌داند و می‌گوید: از ابتدای سال تا کنون بار‌ها ساعات کاری و تحصیل دانش آموزان را تغییر داده اند؛ نمونه آن همین اوایل مهرماه بود. این تغییر ساعت هیچ تأثیری در کاهش آلودگی هوا نداشته است؛ زیرا هفته گذشته روز‌های آلوده و نفس گیری را پشت سر گذاشتیم، اما به جای اینکه برای حل این بحران به فکر چاره باشند، دست روی دست گذاشته اند و در انتظار باران هستند!

باادب ادامه می‌دهد: مسئولان مدام توصیه می‌کنند از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده کنید.‌ای کاش ابتدا زیرساخت سیستم حمل و نقل عمومی شهرمان را درست کنند. در بعضی از نقاط شهر مانند شهرک مهرگان، فاصله زمانی اتوبوس‌ها زیاد و کلافه کننده است. کیفیت بعضی از اتوبوس‌ها نیز بسیار نامناسب است؛ در تابستان، کولر ندارند و در زمستان، بخاری. همین‌ها باعث می‌شود شهروندان استفاده از خودرو‌های شخصی را ترجیح دهند که آلودگی هوا را به همراه دارد.

مازوت، بلای جان مردم

عباس صمدی از دانشجویان رشته مهندسی محیط زیست است. او گلایه دارد از اینکه نیروگاه توس مشهد از سوخت مازوت استفاده می‌کند. صمدی می‌گوید: یکی از سوخت‌هایی که می‌تواند میزان زیادی آلایندگی تولید کند، مازوت است که به دلیل کیفیت پایین و همچنین نبود احتراق کامل، می‌تواند موجب تولید گازی مانند مونوکسیدکربن شود و به صورت مستقیم دوده و ذرات معلق بسیار ریز که مشکلات زیادی برای سلامتی دارد، منتشر کند. در سوختی مانند مازوت، محتوای زیادی از سولفور و یا گوگرد وجود دارد.

هنگام احتراق، گاز‌هایی مانند دی اکسید گوگرد نیز تولید می‌شود. این گاز علاوه بر آنکه خود یک آلاینده معیار به شمار می‌رود، می‌تواند با فعل و انفعالات شیمیایی در جو، موجب تشکیل ذرات معلق ریز نیز شود. متأسفانه باخبر شدیم نیروگاه توس مشهد درحال استفاده از سوخت مازوت است که خطرات بسیاری برای شهروندان ایجاد می‌کند.

سطوح مختلف شاخص آلودگی هوا

پاک
عدد شاخص: ۰-۵۰
در این شرایط، کیفیت هوا رضایت بخش است و خطر سلامتی در آن، ناچیز یا به کل، فاقد ریسک سلامتی است.
سالم
عدد شاخص: ۱۰۰-۵۱
در این شرایط، افرادی که به ذرات معلق، دی اکسید نیتروژن و ازن حساسیت ویژه‌ای دارند، ممکن است علائم تنفسی داشته باشند.
ناسالم
برای گروه‌های حساس
شاخص: ۱۵۰-۱۰۱
افراد بیشتری از گروه‌های حساس (مثل بیماران قلبی، سالمندان، کودکان و زنان باردار) ممکن است اثرات خاصی را تجربه کنند
ناسالم
عدد شاخص: ۲۰۰-۱۵۱
در این حالت هر فردی ممکن است اثرات سوء بهداشتی را تجربه کند و اعضای گروه‌های حساس، نشانه‌های حادتری را بروز می‌دهند.
بسیار ناسالم
عدد شاخص: ۳۰۰-۲۰۱
در این حالت هر فردی ممکن است تحت خطر اثرات جدی بهداشتی قرار بگیرد.
خطرناک
عدد شاخص: ۵۰۰-۳۰۱
این حالت اخطاری جدی برای سلامت همه افراد و بیانگر شرایط اضطراری است.

آلوده‌ترین نقاط مشهد کجاست؟

براساس مرکز پایش آلاینده‌های زیست محیطی شهرداری مشهد، در ۲۴ ساعت گذشته محدوده خیابان چمن با عدد شاخص کیفیت ۱۵۴، آلوده‌ترین نقطه شهر و در وضعیت قرمز و ناسالم و پایانه امام رضا (ع)، پاک‌ترین نقطه شهر با عدد ۵۴ و در وضعیت زرد گزارش شده است.

سایر ایستگاه‌های شهر به ترتیب آلودگی:

• ایستگاه چمن با عدد شاخص کیفیت هوا ۱۵۴ در وضعیت ناسالم، تمام گروه‌ها
• ایستگاه خاقانی با عدد شاخص کیفیت هوا ۱۴۲ در وضعیت ناسالم گروه‌های حساس
• ایستگاه شهیدکریمی با عدد شاخص کیفیت هوا ۱۳۵ در وضعیت ناسالم گروه‌های حساس
• ایستگاه سمزقند با عدد شاخص کیفیت هوا ۱۱۹ در وضعیت ناسالم گروه‌های حساس
• ایستگاه شهیدآوینی با عدد شاخص کیفیت هوا ۱۱۱ در وضعیت ناسالم گروه‌های حساس
• ایستگاه خیام شمالی با عدد شاخص کیفیت هوا ۱۰۸ در وضعیت ناسالم گروه‌های حساس

بیشترین آلاینده‌ها از کجا می‌آیند؟

حدود ۲۰ کیلومتر مانده به مشهد بر سر آسمان، لکه‌ای سیاه دیده می‌شود. شاید اولین سوالی که ذهنتان را درگیر کند، این باشد که این لکه یا همان آلاینده‌ها از کجا می‌آیند و نفس شهرمان را می‌گیرند؟ معاونت خدمات شهری مشهد، منابع آلاینده شهرمان را به دو دسته منابع متحرک و منابع ثابت تقسیم کرده است. براساس این تقسیم بندی، عامل ۶۴ درصد آلودگی هوای مشهد، منابع متحرک هستند.

اگر بخواهیم سهم هرکدام را ریزتر بدانیم، تاکسی‌ها ۲ درصد، اتوبوس‌ها و مینی بوس‌ها ۸ درصد، موتورسیکلت‌ها ۸ درصد، وانت بار‌ها ۱۰ درصد، خودرو‌های سنگین ۲۱ درصد و خودرو‌های سواری ۵۱ درصد هوا را آلوده می‌کنند. عامل ۳۶ درصد دیگر آلودگی‌های مشهد، منابع ثابت است که از آن میان، نیروگاه‌ها ۶۲ درصد، صنایع آلاینده ۱۵ درصد، جایگاه‌های سوخت ۸ درصد، منابع خانگی ۸ درصد و سایر عوامل ۷ درصد سهم دارند.

آلوده‌ترین کشور‌های جهان

چقدر به آلودگی هوا اهمیت می‌دهید؟ بگذارید سوالم را اصلاح کنم؛ چقدر به آلودگی هوا حساس هستید؟ آیا شما هم جزو کسانی هستید که وقتی وارد مرکز شهر می‌شوند، تنگی‌نفس می‌گیرند و دچار سرگیجه و سوزش چشم و... می‌شوند؟ برای آن‌هایی که در شهر‌های بزرگ زندگی می‌کنند یا آن‌هایی که در شهر‌هایی زندگی می‌کنند که با پدیده ریزگرد‌ها طرف هستند، کشیدن یک نفس راحت به آرزو تبدیل شده است. در ادامه آلوده‌ترین کشور‌های جهان به لحاظ آلودگی هوا را بشناسید.

۸. ایران

ایران، رتبه هشتم آلوده‌ترین هوای دنیا را دارد. از دود خودرو‌ها گرفته تا کارخانجات و در این چند سال اخیر، گردوغبار ناشی از خشک‌سالی در عراق و البته کشور خودمان، دلایلی هستند که کشورمان را در شمار هشتمین کشور آلوده جهان جای می‌دهند. میزان آلودگی در کشور ما به‌طور متوسط۱۲۴ PM۱۰ ug/m۳ است.

۷. امارات متحده‌عربی

برخلاف تصورات، امارات هم جزو آلوده‌ترین کشور‌های دنیاست. با وجود ثروت فراوان تولیدشده در این کشور، دبی دارای آلودگی هوای بسیار گسترده‌ای است که شاید به‌دلیل تراکم انبوه جمعیت در آن باشد. به این‌ها، آلودگی نیروگاه‌ها را نیز اضافه کنید.

۶. مصر

آلودگی هوا در مصر، آ‌ن‌قدر زیاد است که براساس آمارها، یک شهروند قاهره‌ای با نفس کشیدن‌های روزانه خود، دودی معادل کشیدن یک بسته سیگار را وارد ریه‌های خویش می‌کند.

۵. عربستان سعودی

در سال۲۰۱۴، ریاض آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شده است. آلودگی هوای عربستان علاوه‌بر وجود کارخانجات و ترافیک، ناشی از باد‌های حامل گردوغبار نیز هست.

۴. سنگال

سنگال مانند اغلب کشور‌های آفریقایی، محلی برای واردات زباله کشور‌های غربی، برای دفع و تبدیل آن به انرژی است. کارخانه‌هایی که به سوزاندن زباله می‌پردازند، بیشترین سهم را در تولید آلودگی هوا دارند. متوسط آلودگی هوا در سنگال، ۱۴۵ PM۱۰ ug/m۳ است.

۳. پاکستان

متوسط آلودگی هوا در پاکستان، ۱۹۸ PM۱۰ ug/m۳ است! این یعنی عامل مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در این کشور، بسیار زیاد است. به لحاظ تعداد بیماران تنفسی، پاکستان تقریبا رکورددار محسوب می‌شود، به‌طوری‌که تنها حدود ۵میلیون کودک زیر پنج سال در این کشور با مشکلات تنفسی روبه‌رو هستند.

۲. بوتسوانا

یک کشور نسبتاناشناخته آفریقایی، رتبه دوم آلوده‌ترین هوای دنیا را دارد. معادن و نیروگاه‌های فسیلی، بیشترین عامل آلودگی هوا در بوتسوانا هستند.

۱. مغولستان

آلودگی هوا در مغولستان به‌طور متوسط به ۲۷۹ PM۱۰ ug/m۳ می‌رسد؛ یعنی بیش از دوبرابر آلودگی هوا در ایران! دلایل آلودگی هوا در مغولستان، تقریبا همان دلایلی است که برای کشور‌های دیگر ذکر کردیم. در این کشور، به‌دلیل سرمای هوا در اغلب اوقات سال، مردم برای گرم کردن خانه و پخت‌وپز، از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند.