کلاهبرداری­‌های مجازی به «شاد» رسید

محمدجواد ابوعطا | شهرآرانیوز؛  تصور بیشتر شهروندان این است که با استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی دیگر امکان کلاهبرداری و سرقت وجود ندارد، این درحالی است که سودجویان شگرد‌های کثیف خود را به سمت این نرم‌افزار‌ها آورده‌اند تا جایی که براساس آمار پلیس فتای خراسان‌رضوی ۱۰ درصد از پرونده‌های جرائم مالی و برداشت‌های غیرمجاز فضای مجازی، در بیست‌و‌چهار ساعت گذشته مربوط به شبکه اجتماعی دانش‌آموزی «شاد» بوده است.

سرمای استخوان‌سوز زمستان امسال، اولین محصولش تعطیلی مدارس و انتقال آموزش‌ها به شبکه اجتماعی شاد بود. شبکه‌ای که میلیون‌ها کاربر اجباری دارد و معلمان، مدیران و والدین نیز موظف به حضور در این شبکه دانش‌آموزی هستند. با رونق آموزش‌ها در این نرم‌افزار داخلی، در هفته‌های گذشته پیام‌هایی از پشتیبانی این شبکه به دست والدین و برخی معلم‌ها رسید با عناوین مختلفی همچون «شما برنده فلان قرعه‌کشی شده‌اید» یا «نرم‌افزار شما نیاز به‌روزرسانی دارد» و...؛ در ادامه نیز کد‌هایی برای افراد ارسال می‌شد که فرد پشتیبان از کاربر درخواست می‌کرد کد را برایش ارسال کند، افراد نیز بدون توجه به اینکه نباید هیچ کدی را در اختیار ناشناسان قرار دهند، متن پیام را ارسال کرده و به‌ظاهر همه چیز تمام می‌شد.

آغاز یک راه دشوار

اما پس از گذشت چند ساعت این افراد با دریافت پیامک‌های برداشت غیرمجاز از حساب‌های بانکی‌شان از سوی افراد ناشناس روبه‌رو شده‌اند. با اعلام شکایت‌های تکراری و پشت سرهم، با دستور سرهنگ علی‌اکبر قرائی‌پور، رئیس پلیس فتای استان خراسان رضوی، تحقیقات درباره این پرونده آغاز شد.
کارشناسان پس از بررسی محتوا و سرنخ‌های به‌جا مانده در فضای سایبر متوجه شدند که فرد پشتیبان کسی نبوده جز کلاهبردار فضای مجازی که با طراحی این نقشه شوم به سراغ شهروندان آمده است.

چگونگی برداشت‌های غیرمجاز

پیگیری‌ها نشان داد که کد‌های رسیده به دست مخاطبان مربوط به نصب دوباره این نرم‌افزار بر روی سیستم دیگری بوده است و فرد کلاهبردار پس از دریافت کد و نصب نرم‌افزار به پیام‌های محرمانه و بانکی افراد دسترسی یافته و توانسته مبالغی از حساب آن‌ها برداشت کند. این درحالی است که اگر افراد رمز دومرحله‌ای را تنظیم می‌کردند، هیچ فردی امکان دسترسی به حساب آن‌ها را نداشت.
هم‌زمان با آغاز جست‌و‌جو برای شناسایی متهم، مشخص شد که میزان کلاهبرداری‌ها با این شگرد روز‌به‌روز در حال افزایش است تا جایی که تنها در ۲۴ ساعت گذشته ۱۰ درصد از پرونده‌های مالی متشکل شده در پلیس فتای استان مربوط به این موضوع بوده است.

شکایت از اقدامات غیراخلاقی

البته کلاهبرداری در شاد، تنها پرونده پرشاکی در فضای مجازی این روز‌ها نبوده است و کارشناسان پلیس متوجه ثبت ده‌ها شکایت و سوءاستفاده از سوی نرم‌افزار‌های خارجی بودند.
بررسی‌ها نشان داد که با فیلتر شدن تلگرام، عده‌ای به سراغ پوسته‌های این شبکه با عنوان‌های مختلفی همچون موبوگرام، تلگرام طلایی و... رفته و از این نرم‌افزار‌های مشابه تلگرام استفاده کرده‌اند.

هنگام نصب این نرم‌افزار‌ها گردانندگان آن درخواست دسترسی به مخاطبان را از استفاده‌کنندگان گرفته بودند و با این دسترسی اقدام به عضو کردن اجباری افراد در کانال‌های مختلف به خصوص کانال‌های خصوصی پرنوگرافی کرده بودند که تعدادی از این مخاطبان نوجوانان و افراد کم سن و سال بوده‌اند. این موضوع هرچند محل شکایت افرادی بود که تحت عنوان مزاحمت اخلاقی دسته‌بندی شده است، اما کارشناسان متوجه شدند که مقصر اصلی خود افراد هستند که به جای استفاده از نرم‌افزار اصلی اقدام به نصب سایر نرم‌افزار‌ها کرده‌اند. این درحالی است که حتی امکان سوءاستفاده‌های دیگر هم وجود دارد.

شهروندان هوشیار باشند

رئیس پلیس فتای استان خراسان‌رضوی در ادامه با اشاره به اینکه هویت افراد در فضای مجازی پنهان است بیان کرد: عده‌ای گمان می‌کنند که احتمال کلاهبرداری در شبکه‌های داخلی وجود ندارد، هرچند که میزان و احتمال آن خیلی پایین است، اما نباید از این موضوع غافل شد که فضای سایبر در مجموع فضای مطمئنی برای انجام اقدامات خاص مالی نیست.
سرهنگ علی‌اکبر قرائی‌پور از شهروندان خواست تا با دومرحله‌ای کردن رمز ورود به تمام نرم‌افزار‌های بومی و غیر بومی جلو ضرر‌های احتمالی و سوءاستفاده شیادان را بگیرند.

وی از آغاز بررسی‌ها درباره پرونده‌های تشکیل شده در این دو موضوع خبر داد و بیان کرد: البته با توجه به گستردگی فضای سایبر که تابع هیچ جغرافیایی نیست قطعا این رسیدگی زمان‌بر است، اما با دقت و سرعت شناسایی عوامل دخیل در این شیادی‌ها، این رسیدگی‌ها در دستور کار پلیس فتای خراسان‌رضوی قرار گرفته است.