رهیافت معرفتی راهیان نور

راهیان نور. این نام گذاری معرفتی است برای یک حرکت فرهنگی- اجتماعی که واجد یک شبکه معنایی و کارکردی است. خیلی فراگیرتر و مؤثر‌تر از «گردشگری جنگ» که گونه‌ای از صنعت توریسم در جهان شمرده می‌شود.

همان طور که ما در جنگ، متفاوت با دنیا نگاه می‌کردیم در این حرکت هم نگاه و مدل رفتار مان تفاوت آشکار دارد. تأمل در موضوع ما را با این گزاره روبه رو می‌کند که بعد از جنگ جهانی دوم، زمزمه‌های گردشگری جنگ روی زبان‌ها افتاد. ایده‌ای که وقتی مطرح شد، هدفی جز رونق دوباره مناطق جنگ زده و بهبود وضعیت اقتصادی این مناطق نداشت. دنیایی که اندازه گیری هایش صرفا مادی است با این نگاه وارد این بحث شد، اما در همین نماند و مقداری وجهه تاریخی آن قوت گرفت.

این نگاه، اما زودگذر بود، چون با بهبود وضعیت، مناطق جنگ زده، به حاشیه دنیای گردشگری رانده شد. هرچند برخی دولت‌ها و کشور‌ها تلاش می‌کنند این گونه گردشگری را به فرصتی تأمل آفرین برای تماشای فجایع انسانی، تحریک عواطف بشردوستانه و روحیه جنگ ستیزی و کمک به هم نوع تبدیل کنند.

فراتر از جنبه به حاشیه رفته اقتصادی، از منظر اجتماعی، این نوع از گردشگری که در حیطه گردشگری فرهنگی قرار می‌گیرد، از شاخه‌های تخصصی و با اهمیت گردشگری است که با نشان دادن ویرانی‌های ناشی از جنگ، علاوه بر بیدار کردن حس اندیشه برای جلوگیری از جنگ، در گردشگران به حفظ تاریخ معنوی و حماسی یک کشور کمک می‌کند. گردشگری جنگ می‌تواند کارکرد‌های اجتماعی و فرهنگی گوناگونی را در جامعه دنبال کند. گردشگران با سفر به این مناطق با دور شدن از دنیای مادی، راهی برای جست وجوی معنویت می‌یابند.

چیزی که در اعلاترین درجه در سفر راهیان نور برای فرزندان ایران رخ می‌دهد. این را از زبان افراد متعددی شنیده ام که در این سفر به نگاهی در حوزه انسانی می‌رسند که بدون این تجربه هرگز بدان نمی‌رسیدند. حتی افرادی به صراحت تأکید داشتند که با درک این سفر و حضور در مناطق عملیاتی به فهمی کمال یافته از عاشورا و کربلا رسیده اند. مناطقی که گور‌های دسته جمعی شهدا در آن است، بسیار حالشان را به درک کربلا نزدیک کرده است.

جایگاه‌هایی که بچه‌های ما غریبانه و دسته جمعی، «زنده کش» شده اند و بر پیکرشان تانک رانده اند، ماجرای اسب تاختن یزیدیان بر پیکر امام شهیدمان و یارانش را در ذهن تداعی می‌کند. ما در جنگ خود را با سید الشهدا (ع) تعریف کردیم و هر روز مان عاشورا بود. هر قطعه از جبهه هم کربلای تعدادی از رزمندگان. طبیعی است که بعد از جنگ هم با همین نگاه به مسائل پیامد آن را ببینیم.

در همین هندسه ما از گردشگری جنگ تا رفعت راهیان نور رسیدیم. فرهنگ زیارت را تجربه‌ای نو کردیم. به رهیافت‌هایی رسیدیم که برای همیشه سوغات معرفت افزای جان ماست. این چیزی است که سفر زیارتی راهیان نور را از گردشگری جنگ متمایز و صدالبته ممتاز می‌کند. به این مهم، ویژه توجه کنیم. یا علی.