برگزاری نشست هم اندیشی علمی- پژوهشی هنر حماسی در مشهد | شخصیت های داستان حماسی باید ساخته و پرداخته ذهن نویسنده باشد

به گزارش شهرآرانیوز، در بیست و نهمین نشست هم اندیشی علمی- پژوهشی هنر حماسی که با حضور جمعی از علاقمندان به موضوع ادبیات حماسی و در حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، موضوع «خلق هنری و کشف سوژه در داستان حماسی» مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

در ابتدای این نشست، «محمد خسروی راد» نویسنده، پژوهشگر و مدرس داستان نویسی با بیان نکاتی درباره «سوژه یابی در داستان حماسی» گفت: بر اساس یک جمعبندی و تجمیع از تعاریف و نگرش های مختلف درباره داستان حماسی، داستان حماسی عبارت است از «شرح و توصیف و روایت پهلوانی و مردانگی ها و افتخارات فردی یا قومی که شامل مظاهر مختلف زندگی آنها می شود.» اما از سوی دیگر، داستان حماسی به عنوان یکی از زیرمجموعه های ژانر خیال پردازانه نیز به حساب می آید و برای نمونه می توان به «ایلیاد» و «ادیسه» اشاره کرد. ضمن این که این نکته را نیز باید مورد توجه قرار داد که قهرمان حماسه، معمولا از خصوصیت های فوق طبیعی برخوردار است. موضوعی که بسیار باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی افزود: این مقدمات، ذهن را به این سمت و سو می برد که نویسنده یک داستان حماسی، باید داستانی از یک فرد خارق العاده و خاص بنویسد که در آن، شرح جوانمردی و مردانگی او ذکر شود. در حالی که گاه فراموش می کنیم که این، نویسنده است که شخصیت را می سازد و می تواند از افرادی که در کنار او هستند، می تواند شخصیت خلق کند.

خسروی راد خاطرنشان کرد: بر اساس نقلی از یک حکیم فرزانه «آنچه که در نظر مردم معجزه است، برای حکما یک امر عادی است و آنچه که در نظر مردم عادی است، در نظر حکما معجزه است.» بر این اساس، کسی که برای نوشتن داستان حماسی به دنبال سوژه می گردد، در حقیقت به دنبال مسائلی است که در نظر مردم عادی به عنوان معجزه و خرق عادت تلقی می شود. اما خلاقیت آن زمانی است که از یک امر عادی بتوان چیزی شبیه به معجزه ساخت.

وی تاکید کرد: هنرمند خلاق، کسی است که آن چیزی که در نظر مردم عادی سوژه نیست را سوژه ببیند. از این رو، همه اطراف و اکناف ما می تواند سوژه حماسی تلقی شود و کار نویسنده باید از اینجا آغاز شود. به نظر من در داستان حماسی، شخصیت ها باید ساخته و پرداخته ذهن نویسنده باشد. این شخصیت می تواند یک ما به ازای کوچک در خارج داشته باشد که در نظر دیگران حماسه نباشد و نویسنده آن را حماسه ببیند و آن را بپردازد. در حقیقت نویسنده کاری می کند که دیگران، حماسه هایی که در اطراف آنها اتفاق می افتد را ببینند.

خسروی راد در ادامه گفت: اگر همه وقایع یک حماسه اتفاق بیفتد و نویسنده بخواهد درباره آن بنویسد، در حقبقت کار خاصی انجام نداده و به بیان شرح ماوقع پرداخته است. در حالی که نویسنده در ادبیات حماسی به یک واقعه حجم می دهد و با افزودن عناصر داستانی، آن را از قالب یک گزارش خارج کرده و آن را مبدل به یک متن ادبی حماسی می کند.

انسان در شان انسانی خود، ناگزیر از این است که حماسی باشد

در ادامه این نشست، «محمد نوراللهی» پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر نیز به بیان مختصات فلسفی و هستی شناسی انسان حماسی پرداخت و گفت: انسان در تراز انسانیت و در شان انسانی خود، ناگزیر از این است که حماسی باشد. انسان این توانایی را دارد که از وضعیت موجود، به سوی وضعیت ذهنی مورد نظر خود حرکت کند و نفس این حرکت در تلقی من «حماسه» است.

وی افزود: از نظر من، حماسه عبارت است از «حرکت از وضعیت ضعف به سمت رفع آن وضعیت و رفع کردن آن ضعف» است. لذا یکی از نکات مهم و قابل توجه در حماسه این است که به پیروزی ختم شود و اگر قهرمان پیروز نشود، نقض غرض اتفاق افتاده است. از این رو، ممکن است یک حرکت «حماسی» باشد، اما به «حماسه» منجر نشود.