گفتگو با نسرین محمدپور که آثارش در جشنواره‌های بین المللی دیده شده است | مددکاری که فیلم هم می‌سازد

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ نسرین محمدپور یکی از فیلم سازان جوان مشهدی است که در سال‌های اخیر آثارش در جشنواره‌های جهانی به خوبی دیده شده و جوائز مختلفی را هم دریافت کرده است؛ فیلم هایی، چون «زحل» و «چپ دست» که با محوریت زنان و آسیب‌های اجتماعی ساخته شده اند. محمدپور که جامعه شناسی خوانده است، خودش را مددکاری معرفی می‌کند که کار سینما هم انجام می‌دهد.

او تلاش دارد با روایت قصه‌های مختلف به زبان سینما، به زنانی که به هرنوعی درگیر آسیب‌های اجتماعی هستند، کمک کند. فیلم «چپ دست» محمدپور که به زنان سرپرست خانوار می‌پردازد و در مشهد هم تولید شده، به تازگی جایزه بهترین فیلم را از جشنواره فیلم کوتاه یونان و مدال افتخاری خانه سینما (ایسفا) دریافت کرده است. از همین رو به سراغ این فیلم ساز جوان رفته ایم و با او درباره مسیر فیلم سازی اش و موفقیت هایش در عرصه بین المللی گفتگو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید.

فیلم کوتاه جهانی مستقل دارد

محمدپور درباره علاقه اش به سینما می‌گوید: من از کودکی عاشق سینما بودم و همیشه می‌خواستم به صورت علمی و آکادمیک هم در این مسیر رشد کنم؛ از این رو سال‌های سال در مشهد زیر نظر اساتید مختلف در حوزه‌های فیلم سازی و نمایش نامه نویسی شاگردی کردم، اما زمانی که می‌خواستم وارد دانشگاه شوم، سینما را انتخاب نکردم و به سراغ جامعه شناسی رفتم، چون بعد از یک تجربه خیلی کوتاه در رشته سینما به این نتیجه رسیدم که می‌توانم سینما را به صورت تجربی دنبال کنم و کنار آن رشته‌های مکملی، چون جامعه شناسی و روان شناسی را که می‌توانند به جهان اندیشی من معنای خاصی دهند انتخاب کنم.

او که چند فیلم کوتاه را تا به امروز جلوی دوربین برده است، سینمای کوتاه را سینمایی مستقل معرفی می‌کند و یادآور می‌شود: من فکر می‌کنم در گذشته سینمای کوتاه پلی برای کسب تجربه و آزمون و خطا بود تا فیلم ساز بتواند وارد سینمای بلند شود. اما الان فیلم کوتاه جایگاه خودش را در جهان و ایران پیدا کرده است و به طور مستقل به آن نگاه می‌شود، به طوری که پلتفرم‌هایی برای نمایش آثار کوتاه راه اندازی شده اند و فستیوال‌های خوبی نیز در این زمینه برگزار می‌شود.

درواقع سینمای کوتاه، حرفه‌ای و تکنیکی شده است و فیلم ساز می‌تواند در ساخت فیلم کوتاه با کسانی همکاری کند که جزو عوامل سینمای بدنه هستند و کاملا حرفه‌ای فعالیت می‌کنند، ولی این موضوع دلیل نمی‌شود که من فیلم بلند نسازم. من در تلاش هستم در حوزه فیلم کوتاه موضوعاتی را که برایم اهمیت دارد کار کنم و بعد از چکیده همه آن‌ها فیلم بلندی را جلوی دوربین ببرم.

تلنگری به مسئولان

محمدپور در همه آثاری که تا به امروز ساخته به موضوع آسیب‌ها و مشکلات زنان پرداخته است. او در این باره توضیح می‌دهد: من یک زنم و درک قصه‌های زنانه و همدردی کردن با یک زن به مراتب برای من راحت‌تر است؛ همچنین از آنجایی که من سینما را ابزاری برای انتقاد، تشویق، تحریک و اعتراض می‌بینم، تلاش کرده ام به حیطه‌ای که سوادش را دارم، یعنی به آسیب‌های اجتماعی بپردازم و با روایت قصه‌های مختلف به زبان سینما، به زنانی که مددجویان من هستند (یا زنانی که به هر نوعی درگیر آسیب‌های اجتماعی هستند) کمک کنم؛ همچنین می‌خواهم با آثارم به مدیرانی که می‌توانند برای رفع و ترمیم این آسیب‌ها کاری انجام دهند، تلنگر بزنم. این فیلم ساز تأکید می‌کند: از طرف دیگر علاقه‌ای هم ندارم در حوزه‌های مختلف سرک بکشم، چون وقتی به عنوان یک زن می‌توانم در زمینه کاری خودم موفق‌تر باشم و تأثیر عمیق تری بگذارم، چرا باید به سمت جهانی بروم که جهان من نیست.

محمدپور که تجربه حضور در جشنواره‌های مختلفی را در کارنامه حرفه‌ای خود دارد درباره تأثیر حضور در فستیوال‌ها در مسیر کاری فیلم سازان می‌گوید: به نظر من ویترین کاری هر فیلم ساز، فستیوال است و من عنوان «فیلم ساز فستیوالی» را که برخی مطرح می‌کنند به هیچ عنوان قبول ندارم، چون فکر نمی‌کنم هیج فردی رسالت هنری خودش را در مسیری انتخاب کند که فقط به حضور در فستیوال‌ها بینجامد. فیلم ساز یک اثر هنری خلق می‌کند تا پیامش را منتقل کند؛ حالا اگر این پیام در جهان هم دیده شود، خیلی خوب است.

این فیلم ساز درباره حضور در جشنواره‌های ایران نیز یادآور می‌شود: شرایط جشنواره‌های ایرانی مثل فیلم کوتاه رشد و جشنواره رضوی در گذشته به مراتب بهتر از الان بود. در سال‌های اخیر تیغ ممیزی خیلی برنده شده است که آثار من هم بی نصیب نمانده اند و این برای منی که مددکار هستم و دغدغه دارم خیلی تلخ است. محمدپور با تأکید بر اینکه نمایش آثارش در ایران برایش اولویت دارد، خاطرنشان می‌کند: مدیوم سینما می‌تواند حواس چندگانه را درگیر کند و تأثیری دارد که یک سخنرانی دو ساعته نمی‌تواند داشته باشد.

از آنجایی که آثار من هم حقیقت و آسیب‌ها را به تصویر می‌کشد، علاقه دارم در ایران نمایش داده شود و تأثیرش را بگذارد. او ادامه می‌دهد: فیلم «زحل» که درباره کودک همسری است در جشنواره رشد اکران شد و «چپ دست» هم که به موضوع توانمدسازی زنان سرپرست خانوار می‌پردازد در انجمن‌ها و محافل خصوصی زنان اکران شده است و حتی برخی مسئولان هم این آثار را دیده اند.

این فیلم ساز که به تازگی فیلم «۲۱ هفته بعد» را کارگردانی کرده است با اشاره به تلخ بودن آثارش می‌گوید: وقتی از یک آسیب اجتماعی صحبت می‌کنیم، خبر خوشحال کننده‌ای نمی‌دهیم. من هم به عنوان یک مدکاری که پیشنه سینما دارد سعی می‌کنم پیامم را منتقل کنم؛ حتی به تازگی تشویق شده ام که به سمت ساخت مستند بروم، چون به نوعی تأثیرپذیری و حقیقت انگاری مستند عمیق‌تر است.

کمک «هنر و تجربه» به سینمای کوتاه

محمدپور در پاسخ به اینکه آیا ساخت فیلم کوتاه بازگشت سرمایه دارد یا خیر نیز بیان می‌کند: فیلم‌هایی که مخاطب خاص دارند و به نوعی سینمای هنری هستند، حتی اگر سینمایی هم باشند اکران‌های موفقی در داخل ندارند؛ چون سینما در کشور ما به نوعی یک انتخاب فراغتی است. او ادامه می‌دهد: البته فیلم کوتاه برای من بازگشت مالی داشته است، چون جوائزی که در جشنواره‌ها می‌گیریم یک وجه مالی هم دارد. محمدپور درباره اکران آثار کوتاه در سینما‌ها نیز خاطرنشان می‌کند: سینما در رویارویی با مخاطب معنی پیدا می‌کند و هنر و تجربه این فرصت را فراهم کرده است تا آثار کوتاه نیز در رویارویی با مخاطب قرار بگیرند و معنی پیدا کنند.

این فیلم ساز یادآور می‌شود: این روز‌ها فیلم کوتاه شرایط خوبی دارد و مردم دیگر می‌دانند که ما در کنار سینمای بلند یک سینمای کوتاه هم داریم که آن‌ها می‌توانند این آثار را تماشا کنند و در یک روز با یک بلیت پنج فیلم کوتاه ببینند. او با اشاره به نمایش آثار کوتاه در پلتفرم‌های مختلف خاطرنشان می‌کند: اضافه شدن پلتفرم‌های نمایش دهنده فیلم کوتاه باعث شده است به این حوزه نگاه تخصصی تری بشود؛ همچنین شرایطی به وجود آمده است که علاقه مندان می‌توانند به راحتی به فیلم‌های کوتاهی که توسط فیلم سازان مطرح ساخته شده اند دسترسی پیدا کنند.

سینمای مشهد رو به رشد است

محمدپور در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به اینکه در دو شهر مشهد و تهران آثاری را جلوی دوربین برده است بیان می‌کند: هنرمندان مشهدی از لحاظ تکنیکی همگام با هنرمندان تهرانی هستند، ولی از لحاظ داشتن اخلاق حرفه‌ای کمی عقب‌تر هستند که این موضوع به تولیدات کم مشهد برمی گردد.

او با تأکید بر رو به رشد بودن سینمای مشهد می‌گوید: در گذشته سینما معطوف به تهران و دانشگاه هایش یا درنهایت دانشگاه سوره اصفهان بود، به طوری که پیدا کردن یک کتاب فیلم نامه نویسی در مشهد کاری سخت محسوب می‌شد. اما الان با راه افتادن رشته سینما در دانشگاه‌های علمی کاربردی مشهد وضعیت متفاوت شده است و علاقه مندان می‌توانند در مشهد یاد بگیرند و پیشرفت کنند و برای حرفه ای‌تر شدن و وصل شدن به جریان اصلی سینما به تهران بروند.

این فیلم ساز یادآور می‌شود: من برای ادامه تحصیل و برای اینکه به جریان حرفه‌ای سینما وصل شوم، به تهران رفتم، اما در صدد این هستم که کار بلندم را در استان خودم بسازم، چون احساس می‌کنم دسترسی به برخی از منابع برای من اینجا راحت‌تر است و می‌توانم با استفاده از نیرو‌های مشهدی و نیرو‌هایی که از تهران می‌آیند، یک گروه خوب تشکیل دهم و اثری شایسته ارائه کنم. او تأکید می‌کند: به هرحال پیوندی ناگسستنی میان فیلم سازان مشهدی و شهرشان وجود دارد؛ چون شخصیت ما اینجا شکل گرفته است و وقتی فیلم نامه‌ای می‌نویسیم، ناخودآگاه جغرافیای مشهد را در ذهن ترسیم می‌کنیم.

به گفته محمدپور اگر بستر فیلم سازی در مشهد فراهم شود و مدیران همکاری‌های لازم را داشته باشند، بسیاری از هنرمندان در مشهد آثارشان را جلوی دوربین می‌برند. این فیلم ساز یادآور می‌شود: فیلم «چپ دست» که در مشهد ساخته شده فیلم پرافتخاری است و من برای آن از بزرگ‌ترین فستیوال‌های زنان جایزه گرفته ام. از این رو من فکر می‌کنم آنچه اهمیت دارد قصه است، نه اینکه فیلم کجا ساخته شده است.