جلسه نقد نمایش «پروانه الجزایری» در مشهد برگزار شد

امین راستگو | شهرآرانیوز، هفتمین نشست از سلسله جلسات نقد تئاتر مشهد با عنوان «دیوار چهارم» به نقد و بررسی نمایش «پروانه الجزایری» به کارگردانی علی عبدالهی اختصاص داشت که باحضور هنرمندان، مدرسان، پیشکسوتان تئاتر و جمعی از علاقه‌مندان هنر‌های نمایشی و با دبیری محمد مداح حسینی، شامگاه چهارشنبه در تماشاخانه اشراق برگزار شد.

با تئاتر می‌توان پدیده‌های اجتماعی را نشان داد

در این نشست دکتر جمال طوسی فر، جامعه شناس و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی، با اشاره به رویکرد‌های مشترک بین هنر و جامعه شناسی گفت: ما در حوزه جامعه شناسی واقعیات را بیان می‌کنیم و بعد با انباشت پژوهش‌هایی روبه رو هستیم، اما آن‌ها هیچ گاه موجب حل شدن مسائل اجتماعی نمی‌شوند.

وی افزود: آنجا هنر می‌تواند با مداخله در مسائل اجتماعی و پژوهش‌های جامعه شناسان با تأثیرگذاری اش به سمت و سوی درستی برود که مردم آن را لمس کنند.

طوسی‌فر ادامه داد: مشکلات اجتماعی در قالب نشر مقاله و کتاب حل نمی‌شود، اما تئاتر می‌تواند این فاصله را حل کند و با گره محکمی که بین جامعه شناسی و هنر ایجاد‌ می‌شود، می‌توان پدیده‌های اجتماعی را نشان داد.

وابستگی بیش از حد به متن

در ادامه سید جواد اشکذری، عضو کانون ملی منتقدان تئاتر، با بیان اینکه پیام لاریان در نمایشنامه «پروانه الجزایری» پیشنهاد‌های اجرایی بسیاری را در متن خود می‌دهد، گفت: «پروانه الجزایری» اثری دراماتیک و شبیه به زندگی است و در زیرلایه‌های متن در واقعیات زندگی فرو می‌رود و از تئاتر جدا می‌شود.

وی با اشاره به اینکه متن «پروانه الجزایری» از کارگردانی آن جلوتر است، ادامه داد: کارگردانی این اثر خیلی وابسته به متن است و این حس را به ما می‌دهد که نویسنده و کارگردان یکی هستند. زمانی کارگردان جلوتر و موفق‌تر از متن عمل می‌کند که درباره متن پیشنهاد‌های بهتری داشته باشد.

این هنرمند و منتقد تئاتر کارگردانی اثر را محافظه کارانه دانست و بیان کرد: کارگردانی مجموعه‌ای از انتخاب‌های درست است و عبدالهی در انتخاب متن و بازیگر موفق عمل کرده است.
اشکذری خاطرنشان کرد: طراحی صحنه نمایش، شکستگی زمان در زندگی را که از مفاهیم مهم نمایش است، نمی‌تواند در «پروانه الجزایری» نشان دهد. فضای سرد در داستان نمایش با نور و فضاسازی در دکور بهتر می‌توانست نمود پیدا کند.

انتخاب متن از طرف کارگردان هوشمندانه است

دکتر محمد مداح حسینی، دبیر نشست، با بیان اینکه جامعه ما سال هاست در حوزه‌های مختلف عادت دارد منفرد کار کند و با فضای بیرون از تخصص خود ارتباطی نداشته باشد، گفت: «دیوار چهارم» با برگزاری نشست‌های متعدد و دعوت از چهره‌ها و اساتید دانشگاهی مشهد تلاش دارد هم افزایی را بین تئاتر و حوزه‌های مختلف ایجاد کند.

این منتقد تئاتر مشهد افزود: انتخاب متن از طرف کارگردان هوشمندانه است. متونی که در آن‌ها گفتگو عامل پیش برنده کنش است و الگوی روایی آن‌ها از راز‌های درونی تشکیل شده است، کارگردانی را سخت می‌کنند و باعث می‌شوند کارگردانان از این نوع متون عقب بمانند.

وی با اشاره به اینکه یکی از نقاط ضعف کار نوع استفاده از موسیقی است، ادامه داد: موسیقی نمایش با لحن نمایشنامه ناهمخوان است و وارد کردن فضای فولکلور روایت نمایش را به هم می‌ریزد.
مداح حسینی درباره عنصر مرگ و مقایسه تطبیقی «پروانه الجزایری» با «مسافران» بهرام بیضایی تصریح کرد: در «مسافران» همه سوگواری می‌کنند و مادر بزرگ مرگ را قبول نمی‌کند، اما در «پروانه الجزایری» همه مرگ را می‌پذیرند و دچار امید بدون خوش بینی می‌شوند.