قیمت‌های سرخود خودرو

حسن فروزانفر - حجم نقدینگی کشور در یک‌سال گذشته ۵/ ۱۹ درصد افزایش پیدا کرده و به مرز ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان نزدیک شده و به طور دقیق طبق آماری که بانک مرکزی منتشر کرده به ۱۷۶۴ هزار و ۵۸۰ میلیارد تومان رسیده است. اما در همین مدت رشد پول ۴۱ درصد بوده است. این یعنی پول نقدی که اکنون دست مردم می‌چرخد و حتی در حساب‌های بانکی نیست، نسبت به سال گذشت ۴۱ درصد افزایش پیدا کرده و به ۲۴۴ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان رسیده است.
اگر می‌پرسید که این آمار چه ربطی به افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو دارد یعنی به درستی آدرس را دریافت کرده‌اید و سؤال خوبی پرسیده‌اید. در یک‌سال گذشته نرخ تورم به طور حدودی ۴۰ درصد بوده است. قیمت ارز از ۱۶ هزار تومان در بهمن ۹۷ به حدود ۱۳ هزار تومان در بهمن ۹۸ کاهش پیدا کرده و طلا نیز در ۱۲ ماهه گذشته تنها ۳۵ درصد رشد کرده که این رقم کمتر از میزان رشد تورم است.
در همین مدت، اما میانگین قیمت‌ها در بازار خودرو بیش از ۷۰ درصد رشد را تجربه کرده است. بازار بورس نیز ۱۸۶ درصد رشد کرده است. این آمار‌ها نشان می‌دهد که حجم نقدینگی و پول برعکس سال ۹۷ که به سمت طلا و ارز رفت، امسال به سمت بازار خودرو و سرمایه آمده است.
اما این روز‌ها تب رشد قیمت‌ها در بازار خودرو خیلی عجیب‌تر از گذشته شده است. قیمت برخی از انواع خودرو‌های داخلی در بازار روزانه یک میلیون تومان افزایش می‌یابد و پراید به ۶۶ میلیون تومان رسیده است!
علت رشد قیمت‌ها، اما شفاف نیست. ۲ غول خودروسازی کشور ادعا دارند که میزان تحویل خودرویشان به بازار را به ۲ برابر افزایش داده‌اند. هر‌ماه نیز چند نوبت فروش فوری ماهانه خودرو انجام شده است. با‌این‌حال، اما هر‌روز و هر‌هفته قیمت‌ها افزایش یافته است. قیمت خودرو در‌حالی در بازار افزایش می‌یابد که آمار‌های منتشر‌شده از سوی خودروسازان نشان می‌دهد که تولید خودرو از ابتدای امسال تاکنون با افزایش همراه بوده است. به عنوان مثال ایران‌خودرو در دی‌ماه امسال موفق به تولید بیش از ۵۰ هزار دستگاه خودرو سواری و وانت شد که این رقم نسبت به دی‌ماه پارسال بیش از ۲ برابر رشد را نشان می‌دهد. از ابتدای امسال تا پایان دی‌ماه ۲۹۱هزار و ۹۱۵ دستگاه انواع خودرو سواری و وانت در این گروه تولید شده است. همچنین بررسی آمار‌های تولید نشان می‌دهد شرکت پارس‌خودرو نیز در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۱۲ درصد افزایش تولید را تجربه کرده است. سایپا توانسته است در ۹ ماهه امسال با ثبت رکورد تولید ۶۸ هزار و ۲۰ دستگاه پراید ۱۳۱ از میزان کل تولید این محصول در سال ۹۷ که ۶۲ هزار و ۲۹۸ دستگاه بوده‌است عبور کند.

دلال‌ها در کنار مردم!
حمیدرضا حیدری، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل مشهد دلال‌ها و مردم را مقصر می‌داند. او به شهرآرا می‌گوید: علت افزایش قیمت‌ها را واقعا نمی‌دانیم و ما هم به دنبال یافتن پاسخ هستیم. آنچه از پیش معلوم بوده، این است که خودرو در بازار ایران به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است، این در حالی است که ماهیت اتومبیل اقتضا می‌کند که یک کالای مصرفی باشد، اما در ایران اینطور نیست. رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل مشهد می‌افزاید: افزایش تقاضا در بازار شاید به خاطر در پیش بودن سفر‌های نوروزی نیز تشدید شده باشد، عده‌ای قصد خرید خودرو دارند تا در تعطیلات نوروزی از آن برای مسافرت استفاده کنند، به‌ویژه خودرو‌های دوگانه‌سوز که اتفاقا به دلیل تقاضای بیشتر، اختلاف قیمت بیشتری با کارخانه دارند.

عرضه کم، نظارت صفر
حیدری در پاسخ به اینکه چه کسانی قیمت خودرو را در بازار افزایش می‌دهند، می‌گوید: دلال‌ها و افرادی که چند دستگاه خودرو از طریق همین پیش‌فروش‌های فوری خریداری کرده‌اند و البته مردمی که صاحب خودرو هستند. این ۲ گروه انتظار افزایش قیمت دارند و هر روز نرخ بالاتری را در معاملات تعیین می‌کنند.
وی با لحنی منتقدانه بیان می‌کند: نظارت‌ها بر بازار خودرو کافی نیست. سازمان حمایت و سایر دستگاه‌های نظارتی باید با دقت بیشتری بازار را مدیریت کنند. هیچ‌کس صحبتی از شرایط غیر عادی بازار به میان نمی‌آورد. تقاضای کاذب و البته سوداگرانه در بازار افزایش یافته است و تا زمانی که دستگاه نظارتی کار خود را انجام ندهد و خودروسازان عرضه را به بازار افزایش ندهند، شرایط به حالت عادی باز نمی‌گردد و البته بازار به منوال کنونی پیش‌بینی‌ناپذیر باقی خواهد ماند.
حسن کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو، نیز درباره گرانی خودرو می‌گوید: اکنون بالغ بر ۳۵ درصد، مازاد تقاضای خودرو نسبت به عرضه در ایران وجود دارد. در واقع برای هر ۳ متقاضی خودرو صفرکیلومتر در کشور تنها ۲ خودرو وجود دارد؛ این در حالی است که تقاضا‌های پاسخ داده نشده سال گذشته نیز به امسال اضافه شده و بر التهاب بازار افزوده است. ممنوعیت واردات خودرو در کنار رونق بازار شب عید خودرو نیز مزید علت بر دیگر مواردی است که زمینه‌ساز افزایش قیمت‌ها می‌شود.

قیمت‌گذاری دستوری عامل گرانی خودرو؟
در روز‌های اخیر درحالی برخی از سایت‌ها و رسانه‌ها انگشت اتهام گرانی خودرو را متوجه دستوری بودن قیمت‌ها کرده‌اند که بررسی‌ها نشان می‌دهد، سرمایه‌گذاری خودروسازان در فعالیت‌های غیرمرتبط نقش بسزایی در ایجاد زیان انباشته برای آن‌ها داشته است. براساس گزارشی که در شهریورماه امسال اقتصاد نیوز منتشر کرد صد‌ها ویلا در شمال شهر تهران و شمال کشور، صد‌ها آپارتمان مسکونی و ملک تجاری و البته مجتمع‌های تجاری در زمره دارایی‌های شرکت‌های خودروسازی است که سبب حبس نقدینگی خودروسازان شده است. حالا سؤال اینجاست در شرایطی که کشور به تولید خودرو بیشتری نیاز دارد، چرا فرایند واگذاری این اموال تسریع نشده است و هزینه نگهداری این اموال باید از جیب خریداران خودرو پرداخت شود؟