فرزندپروری بدون شرط

نام کلمه محبوب «مادر» که می‌آید قلب و روح و مغز آدمی درگیر می‌شود، جانفشانی‌های عجیب و محبت‌های بی‌دریغ را بسیار چشیده، دیده و شنیده‌ایم. به‌راستی مادر بودن چقدر بزرگ و اثربخش می‌تواند باشد. فاطمه (س) دختر عزیز پیغمبر (ص)، این اسوه کامل مادری، در زندگی رستگارانه خویش وظیفه فرزندپروری را به بهترین نحو انجام می‌داد.

 

او فرزندانی تربیت کرد چنان که شهره و نامی هستند. علت نام‌گذاری روز تولد ایشان به نام روز مادر و زن بسیار شفاف و واضح است. در دین اسلام فرزندآوری و فرزندپروری ارزش است. حتی اگر نگاهی به فرهنگ‌های دنیا بیندازیم خواهیم دید که این دو موضوع کاملا ارزشمند هستند.

زنان جامعه ما اکنون به دلایل اقتصادی و گاهی اوقات به دلایل دیگر مثل گذشته به فرزندآوری نگاه نمی‌کنند. باید بپذیریم البته مدل‌های فرزندآوری و فرزندپروری به‌شدت تغییر کرده است. فرزندآوری از نظر کمیت و فرزندپروری از نظر کیفیت تنزل پیدا کرده است. فاطمه (س) بر سلامت جسم و روح فرزندان خود تأکید و تأمل داشت. در تاریخ زندگی این بزرگ‌زن مطالب بسیاری درباره رسیدگی به جسم فرزندانش و بیماری آن‌ها آمده است. پرواضح است خصلت روحی مادر و خلقیات و رفتارش بسیار بر تربیت فرزند اثرگذار است.

 

در جامعه الان ما به ظاهر تربیت رنگ و رو گرفته، اما از نظر کیفی دچار افت شده است. پیش‌تر‌ها به نظر می‌آمد یا چنان می‌نمایاندند که مادران دارای فرزند کمتر باید بهترین‌ها را تحویل دهند و در دهه‌های ۷۰ بنا بر دلایلی شعار فرزند کمتر زندگی بهتر رواج پیدا کرد. به همین سبب رشد صعودی جمعیت ایران بسیار کنترل شد. جدای تأثیرات سوء این کنترل جمعیت که در آینده‌ای نه چندان دور پیری جمعیت را خواهیم داشت، زندگی خانواده‌های ایرانی به طرز خاصی تغییر کرد و فرزندسالاری نهادینه شد.

 

بیشتر فرزندان ما به‌دلیل تنها بودن یا محرومیت از داشتن خواهر و برادر رشد لازم برای سازگاری در زندگی آینده را نخواهند داشت. مادران امروز متأسفانه آن فراغ خاطر گذشته را ندارند. گاهی اوقات تحصیلات طولانی و شغل او را خسته کرده و با تمام ارزشش چنان او را مشغول می‌کند که از خود نیز غافل می‌شود چه برسد به فرزند! هر چند هستند مادرانی که باوجود داشتن شغل‌های وقت‌گیر و طاقت‌فرسا همچنان مجاهدانه برای خانواده و فرزندان خویش تلاش می‌کنند. این تمام قصه نیست گاهی اوقات روابط مریض زوجین اثرات بدی روی فرزندان می‌گذارد. حتی گاهی اوقات مسائل بی‌ارزش یک زن را از توجه به ارزش مادربودن دور می‌کند.

 

فراوانی و متأسفانه الگو دهی‌های نامناسب برای زنان از طریق رسانه‌ها و فضای مجازی زنان را به چالش می‌کشد و اثر نامطلوبی بر تفکر آن‌ها درباره فرزندآوری می‌گذارد. به عنوان مثال چند وقت پیش شنیدم که دو جوان با این پیش شرط که هیچ گاه صاحب فرزند نشوند قرار ازدواج گذاشتند! طبیعی است این مسابقات زنان را به آرامش دعوت نخواهد کرد. در پی همین آرامش‌نداشتن‌ها و نگرانی‌ها تمرکز لازم برای تربیت فرزند از بین می‌رود و تولد‌ها رنگ می‌بازد.

در پایان باید گفت مطالعه کتاب اثر فرزندپروری بدون شرط (حرکت از پاداش و تنبیه به سوی عشق و منطق) نگاشته «الفی کهن» و ترجمه کامیار سنایی به والدین کمک می‌کند فرزندان خود را مطابق با نیاز‌های متنوع و فزاینده جامعه امروز پرورش دهند.