تابستان سرد استوک فروش‌ها

علیرضا ظهیری - گرانی ها حتی بر سر بازار دسته دوم ها هم سایه افکنده است. صنفی که روزگاری نه چندان دور و شاید کمتر از یک سال گذشته بازار پررونقی داشت، مدتی است که با افزایش قیمت اجناس استوک، با مراجعه کمتر مشتری ها و کسادی بازار رو به رو شده است. استوک فروشی های خودرو که روزگاری کار و بارشان سکه بود این روزها حال و روز خوشی ندارند. اما این تمام مشکلات این صنف نیست و برخلاف اینکه بسیاری از واحدهای شاغل در این صنف دارای پروانه و سیر قانونی کار خرید و فروش هستند، برخی از عوام شاکله این صنف را بر پایه خرید اجناس مسروقه از یک دست و فروش آن از دست دیگر می دانند.
در بازار استوک فروش ها، در نقاط مختلف شهر، انواع و اقسام قطعات و لوازم یدکی کارکرده خودرو را می توان یافت؛ حتی گاهی قطعاتی را نیز که مطمئن هستیم سرقتی است، با کمی جست وجو می توان پیدا کرد.

از یک خودرو اتاقش باقی مانده است
به یکی از بازارهای استوک فروشی و لوازم و قطعات خودرو در بولوار میامی می روم. پس از عبور از اولین میدان بولوار میامی به سمت بولوار شهید مفتح، سمت راست بولوار، بازار استوک فروش ها و انبارهای ضایعاتی به چشم می خورد. محوطه های بزرگ و روباز با اتاقک هایی کوچک در دلشان که صاحبان این فروشگاه ها در آنجا نشسته اند. داخل هر محوطه، تعداد زیادی خودرو روی هم سوار شده و اکثر قطعات آن ها نیز از هم جدا شده و به عبارتی از یک خودرو تنها اتاقش باقی مانده است. البته در این انبارها یا همان استوک فروشی ها، لوازم خودروهای پیکان و پراید بیشتر به چشم می خورد و لوازم و قطعات دیگر خودروها را باید در بازاری دیگر یافت.
وارد یکی از این استوک فروشی ها می شوم. کارگر این فروشگاه از داخل اتاقک کوچک بیرون می آید و از من می پرسد که به دنبال چه قطعه ای هستم. از او کمک فنر پژو 405 می خواهم. می گوید: اینجا قطعات پژو به صورت کامل گیر نمی آید و بیشتر قطعات مربوط به خودروهای پیکان و پراید پیدا می‌شود.

روزهای بیکاری ...
این کارگر که نامش سعید است، می گوید: قطعات استوک هم مانند قطعات نو گران شده و از همین رو این بازار نیز تحت الشعاع گرانی ها قرار گرفته و مراجعه مردم خیلی کمتر شده است. چند ماه قبل در اینجا 5کارگر کار می کردیم که فرصت سر خاراندن هم نداشتیم، اما حالا تنها و بیکار نشسته ام.

قطعه نمی خریم، خودرو می خریم
فروشنده ای دیگر در راسته بازار مفتح هم که در حال جفت و جور کردن قطعات یک پژو سوخته است، می گوید: ما در اینجا قطعه نمی خریم؛ بلکه خودرو می خریم و پس از جدا کردن قطعات آن، لوازمش را اگر نیاز به تعمیر داشته باشد، تعمیر می کنیم و به فروش می رسانیم. در این منطقه بیشتر لوازم پیکان و پراید به فروش می رسد؛ چرا که بازار اینجا، بیشتر از این کشش ندارد.
صدقدمی از این استوک فروشی فاصله می گیرم و به فروشگاه دیگری می روم. صاحب فروشگاه که جوانی حدودا سی و پنج ساله است، در حال نوشتن فاکتور برای یکی از خریداران است. پس از اینکه کارش تمام می شود، به سراغ او می روم و درباره شغل استوک فروشی سؤالاتی می پرسم. علی آقا در جوابم می گوید: در استوک فروشی با اجناس دست دوم و کارکرده خودرو سر و کار داریم.

مشکلات اقتصادی مردم و خرید استوک ها
او ادامه می دهد: مشکلات اقتصادی آن قدر سال گذشته روی مردم فشار آورد که بازار استوک فروش ها رونق گرفت؛ چرا که مردم توان خرید لوازم یدکی نو را نداشتند و تعمیرکارها نیز افراد را برای خرید قطعات به اینجا می فرستادند. البته رونق بازار استوک فروشی طولی نکشید و به دلیل افزایش قیمت خودروهای تصادفی و فرسوده، تب بازار فروکش کرد.

فروشگاه یا قبرستان خودروهای اوراقی!
علی آقا به انتهای محوطه می رود تا دسته سیمی را که مربوط به یک پراید است، از لابه لای ماشین ها بیرون بکشد. وضعیت این استوک فروشی دقیقا شبیه قبرستان خودروهای فرسوده است. اتاق های خودروها روی هم سوار شده اند و علی آقا باید از بین راهروهایی که به واسطه قرار گرفتن اتاق های اتومبیل ها ایجاد شده، عبور کند تا دسته سیمی را که چند ساعت پیش از یک پراید جدا کرده است، بردارد. او می گوید: قیمت خودروهای فرسوده و تصادفی آن قدر زیاد شده که بازار استوک فروش ها را تحت تأثیر خود قرار داده و تنوع قطعات نیز کمتر است.
این فروشنده ادامه می دهد: هر روز چند نفر برای خرید قطعات مختلف ماشین به اینجا می آیند، اما در بسیاری از موارد، دیگر قطعات سالم و مناسبی نداریم که بتوانیم به مشتری بدهیم.

قطعه خودرو را از افراد عادی نمی خریم
او در ادامه گریزی هم به قطعات دزدی می زند و می گوید: روزانه چند نفر برای فروش قطعه ای از یک خودرو به اینجا می آیند که البته ما این نوع قطعات را که مطمئن هستیم تنها از راه سرقت به دست می آید، نمی خریم و تمام قطعات اینجا، قطعات جدا شده از خودروهایی است که خودمان می خریم.
علی ادامه می دهد: نظارت دقیقی روی این بازار وجود دارد و به همین دلیل، کمتر مغازه داری ریسک می کند و قطعات مشکوک را می خرد.
از بازار استوک فروشی بولوار میامی به مراکز تعمیرگاهی خیابان کوشش در میدان حافظ یا همان میدان گاراژدارها می روم. در اینجا هم استوک فروشی های بسیاری فعالیت می کنند و البته تنوع قطعات برای خودروهای مختلف بسیار بیشتر است؛ از لوازم یدکی دست دوم خودروهای ایرانی گرفته تا خودروهای خارجی و خودروهای لوکس می توان در اینجا یافت.

لوازمی که احتمال سرقتی بودنشان زیاد است
با کمی جست وجو در این بازار به قطعاتی می رسیم که به راحتی می توان تشخیص داد سرقتی است. برای اینکه مطمئن شوم، به عنوان یک فروشنده به یکی از استوک فروشی ها می روم و به فروشنده این فروشگاه می گویم که کامپیوتر خودرویم را دزیده اند و تقاضای یک نمونه از آن را می کنم. فروشنده هم به راحتی می گوید که می تواند برایم جور کند. این قطعه را می توان جزو قطعاتی دانست که به راحتی نمی توان دست دوم آن را گیر آورد و باید قطعه مورد نظر را نو خرید یا قطعه کارکرده آن را با فاکتورهای خرید تهیه کرد. اما این قطعه حساس و گران خودرو به راحتی در این بازار پیدا می شود.

بازار زیر نظر اتحادیه و پلیس
محمد یکی از فروشندگان قطعات دست دوم یا همان استوک در این محدوده است. او می گوید: بازار استوک فروشی در این محدوده به دقت از سوی اتحادیه و پلیس نظارت می شود. قطعات را به صورت جداگانه نمی خریم؛ بلکه خودرو را می خریم و پس از جدا کردن قطعات آن، محصولات را به فروش می رسانیم.
مغازه محمد در کوچه ای قرار دارد و بسیار کوچک است و در آن، قطعات بزرگ خودرو پیدا نمی شود و اقلامی همچون کمک فنر، دسته سیم و قطعات داخلی خودرو موجود است، اما هر گونه قطعه بزرگ خودرو نظیر کاپوت یا صندلی خودرو را می تواند از انبار مغازه خود بیاورد. محمد در حالی که جواب گوی یکی از مشتریان خود است، ادامه می دهد: برخی قطعات نظیر شاسی، اتاق یا موتور شماره دارد و فروش این محصولات با استعلام از راهنمایی ورانندگی و درج در کارت ماشین خودرو خریدار امکان پذیر است.

فروشنده ای که اعتبارش را از دست داد
او موضوع فروش محصولات دزدی در برخی فروشگاه ها را انکار نمی کند و برای نمونه از یکی از همکارانش یاد می کند: چند سال پیش یکی از استوک فروشی های همین محدوده، اقدام به فروش لوازم دزدی می کرد و متأسفانه همین موضوع سبب شد او هم کارش را از دست بدهد و هم اعتبارش را. امروز او به عنوان کارگری ساده در جایی مشغول به کار است و نزد بازاریان دیگر اعتباری ندارد.

انباری بی نام و نشان
محمد همچنین از اتفاقی که سال گذشته برایش رخ داده است، می گوید: سال گذشته یکی از دوستان، قطعه ای می خواست و پس از پرس و جو برای تهیه آن، به یک انبار در یکی از نقاط شهر معرفی شدیم. این انبار هیچ نام و نشانی نداشت و وقتی خود را به صاحب آن انبار معرفی کردم و گفتم از طرف فلان فرد آمده ام، در را باز کرد. در آنجا شاهد بودم که خودروهای نویی پارک شده است. یقین دارم همه آن ها سرقتی بودند. در آن انبار بی نام و نشان، قطعات خودرو باز می شد و مخفیانه به فروش می رسید.
او ادامه می دهد: البته اکنون برای فروش قطعات استوک قوانین سفت و سختی درنظر گرفته شده و حتی اتحادیه در این زمینه دستورالعملی به ما داده است تا وضعیت فروش اقلام برای همه شفاف شود.

استوک فروشی ها لابه لای تعمیرگاه ها
صحبت هایم با محمد که تمام می شود، به استوک فروشی های دیگر می روم. در یک خیابان حدود هزار متری، چندین استوک فروشی لابه لای تعمیرگاه ها دیده می شود. از فروشندگان قطعات استوک، سراغ قطعاتی را می گیرم که نمی توان به راحتی آن را یافت، مگر اینکه آن قطعه سرقتی باشد یا از خودرو سرقتی باز شده باشد.
برخی فروشندگان می گویند چنین قطعه ای ندارند و برخی دیگر نشانی می دهند که اگر فلان فروشگاه آن را نداشته باشد، نمی توان در این خیابان، آن قطعه را یافت. بالاخره پس از گشت و گذار و پرس و جو به فروشگاهی کوچک می رسم و قطعه موردنظر خود را از صاحب فروشگاه درخواست می کنم. فروشنده در جواب من می گوید: این قطعه را دارم و حتی نصاب قطعه مورد نظر را می فرستم تا در محل، قطعه را روی خودرو نصب کند.

ثبت فروش قطعات در دفترچه اتحادیه
این فروشنده بیان می کند: از چند روز پیش موظف شده ایم که نام همه قطعاتی را که می فروشیم، داخل برگه هایی که اتحادیه در اختیار مان قرار داده است، ثبت و برای آنان ارسال کنیم. در این فروشگاه جنس دزدی پیدا نمی شود و به عنوان مثال قطعه ای مانند کامپیوتر ماشین برای یک خودرو پژو را وارد کشور می کنیم و قطعات ایرانی به صورت تک قطعه ای را نه از افراد می خریم و نه در اختیار مشتری قرار می دهیم؛ چرا که فروش این قطعات درد سر دارد و ممکن است قطعه مورد نظر دزدی باشد.
این فروشنده که نامش جواد است، از وضعیت بازار گلایه مند است و می گوید: مدتی است قطعات دست دوم خودرو گران و همین موضوع سبب شده است بیشتر مردم از خرید قطعه خراب ماشین خود اجتناب کنند و تا جایی که ممکن باشد از همان قطعه خراب در خودرو خود استفاده می کنند. وقتی قطعه خراب خودرو کاملا از کار افتاد، به فکر تعمیر یا تعویض آن می افتند و ماشینشان را به دست تعمیرکار می سپارند! گرانی ها سبب شده است بازار ما هم کساد شود.