آسیب کرونا به اقتصاد جهان/ جهان وارد رکود اقتصادی شد

 به گزارش شهرآرانیوز، این کتاب که به دلیل شرایط حساس کنونی ظرف یک هفته تا تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۰ تدوین و توسط «مرکز آینده نگری و نوآوری در سلامت» ترجمه شده است.

اولین سؤالی که مطرح است این است که تأثیر اقتصادی ویروس کرونا، چقدر و تا چه زمانی ادامه دارد؟

کارشناسان به این سوال این گونه پاسخ داده اند که اندازه و استمرار تأثیر اقتصادی این ویروس ناشناخته است. نکته اصلی این است که وقتی عدم قطعیت بالایی در خصوص رفتار بیماری و نتایج وجود دارد، این شوک اقتصادی می‌تواند باعث ایجاد نتایج نامطلوب طولانی مدت شود و زخم‌های عمیقی را بر جای بگذارد، حتی عمیق‌تر از سایر بیماری‌ها و پاندمی‌هایی (همه گیری جهانی) که تاکنون رخ داده است.

شدت و وسعت آسیب‌های پاندومی کرونا

بنا بر این گزارش، مجموعه عواملی که بر شدت تاثیر همه گیری بر اقتصاد جهانی وملی تاثیر می‌گذارد، بستگی به شدت شیوع بیماری شامل مدت زمان و گستره شیوع آن، عملکرد مقامات ارشد، شایعات، اعتماد عمومی، نحوه اثرگذاری بر میزان تقاضا و عرضه، زنجیره‌های تامین و تغییر در میزان تقاضا برای خدمات حین و پس از بحران دارد.

اما تاثیر اقتصادی کرونا تا چه اندازه است؟ در این خصوص دو سناریو تنظیم شده است.

در سناریو خوشبینانه شیوع ویروس کرونا محدود به چین و چند کشور دیگر است. در این سناریو، اقتصاد جهانی سقوطی ناگهانی در نیمه اول سال ۲۰۲۰ داشته و پس از آن شروع به بهبود می‌کند. در سناریو خوش بینانه، تولید ناخالص داخلی در سطح جهانی و در اوج شوک، تا ۰.۷۵ درصد کاهش خواهد یافت بیشتر این کاهش به دلیل اثر پذیری از کاهش تقاضا در چین روی خواهد داد. تجارت جهانی به میزان ۱.۴ درصد در نیمه اول ۲۰۲۰ و تا پایان سال با مقداری افزایر، ۰.۹ درصد کاهش کلی خواهد داشت.

در سناریو بدبینانه، ویروس به صورت گسترده در منطقه آسیا و اقیانوسیه و دیگر اقتصاد‌های پیشرفته از قبیل اروپا و شمال آمریکا گسترش پیدا می‌کند، معنی این سناریو این است که فروپاشی اقتصادی طولانی مدت و عظیمی خواهیم داشت. این سناریو، بالای ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی در سطح جهانی، تحت تاثیر قرار خواهد گرفت و تا ۱.۷۵ درصد کاهش خواهد داشت و به طور کلی در سال ۲۰۲۰ با احتساب همه افزایش‌ها و کاهش ها، به میزان ۱.۵ درصد خواهد بود و علت عمده آن، کاهش تقاضا خواهد بود. تجارت جهانی چیزی حدود ۳.۷۵ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش خواهد داشت.

ورود شوک اقتصادی به کشور‌های G۷ و چین

اما این همه ماجرا نیست. کشور‌های گروه هفت که تقریباً بیش از نیمی از تولید ناخالص جهان را در اختیار دارند و در کنار آن چین که سهم تولید ناخالص جهان را به بیش از ۷۰ درصد می‌رساند دچار یک شوک اقتصادی خواهند شد که می‌تواند همه کشور‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. این‌ها کشور‌هایی هستند که بنا به گفته این کارشناسان یک عطسه آنها، کل جهان را سرما خواهد برد!

ضربه به بخش تولید از سه جهت

بنا بر اعتقاد این کارشناسان، در شرایط کنونی انتظار می‌رود که بخش تولید به طور مستقیم و غیرمستقیم از سه جهت ضربه بخورد؛ اختلال در عرضه مستقیم که مانع تولید است، آلودگی و اختلال در زنجیره‌های تأمین و کاهش شدید تقاضا.

در این خصوص ژنگشنگ ژونگ، اقتصاددان ارشد گروه CEBM می‌گوید: هر دو طرف تقاضا و زنجیره‌های تأمین دچار تضعیف و رکود شده اند.

بیماری نیروی کار، مرگ و میر نیروی کار، رها کردن شغل به دلیل ترس از مبتلا شدن به بیماری، تعطیلی مدارس و مجبور شدن افراد برای ماندن در خانه و مراقبت از فرزندان عواملی هستند که به طور مستقیم باعث کاهش تولید می‌شوند البته درصد کاهش تولید در اثر این عوامل زیاد نیست.

ماهیت شوک‌های اقتصادی

اما سؤال این است که ماهیت این شوک اقتصادی چیست؟ در شوک اقتصادی سال ۲۰۰۸ بحران از منابع تأمین مالی آغاز شد و بانک‌ها سرآغاز آن بودند. اما این شوک با آن شوک کاملاً فرق دارد. سه منبع اصلی برای شوک‌های اقتصادی در زمان اپیدمی و پاندمی وجود دارد: شوک ناشی از بیمار شدن مردم و ناتوانی در تولید GDP، اثرات اقتصادی ناشی از اقدامات عمومی و خصوصی مانند بسته شدن مدارس و کارخانه ها، محدودیت مسافرت‌ها و قرنطینه‌ها و سوم، اثرات روانی ناشی از شیوع یک بیماری.

به عبارت دیگر، انواع شوک‌هایی که در زمان اپیدمی بیماری رخ می‌دهند، در سه دسته قرار دارند؛ شوک‌های طرف عرضه مانند تعطیلی ها، شوک‌های وارد شده بر زنجیره تامین (به ویژه با محوریت کشور‌های عمده تأمین کننده زنجیره‌های تأمین در سطح جهانی که در این پاندمی در مرکز شیوع قرار دارند (شوک‌های طرف تقاضا که دو ریشه اصلی عملی و روانی دارد.

شوک عملی از این نظر که برخی از مشتریان از ورود به فروشگاه یا دریافت خدمات درب منزل خودداری می‌کنند. از منظر روان شناختی، مشتریان و شرکت‌ها در مواجهه با بلاتکلیفی حاصل از شیوع کووید- ۱۹، مانند بحران سال ۲۰۰۸، تمایل دارند شیوه احتیاط و صبر را در پیش بگیرند. حتی سرمایه گذاری‌ها را به تعویق می‌اندازند.

کانال‌های همه گیری بحران‌های اقتصادی کووید ۱۹

در سطح جهانی، اقتصاد کشور‌ها با گردش بین مرزی کالا، خدمات، دانش، افراد، سرمایه مالی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی، بانکداری بین المللی و نرخ ارز به یکدیگر متصل می‌شوند. یکی از دلایلی که ویروس می‌تواند به اقتصاد داخلی کشور‌ها ضربه بزند و در همه جا پخش شود، نیز تجارت بین الملل است.

اقتصاد‌ها از طریق باور‌ها نیز با یکدیگر ارتباط دارند. همه این‌ها مکانیسمی برای انتشار شوک‌های اقتصادی، یا همه گیری بحران اقتصادی هستند. در داخل کشور‌ها نیز، گردش برخی از موارد ذکر شده، به احتمال زیاد نشان دهنده برداری است که جنبه‌های پزشکی و اقتصادی کووید- ۱۹ را به یکدیگر ربط می‌دهد. بانک‌ها مراکز مناسبی برای همه گیری بحران سرمایه مالی، بحران باور‌ها و بحران بانکداری بین المللی هستند.

اثرات کرونا بر منطقه منا

در کشور‌های عضو منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) اوضاع بسیار متفاوت‌تر از دیگر نقاط جهان است. بنا به گفته این کارشناسان، کووید - ۱۹ از طرق مختلف به منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا آسیب می‌رساند. از راه کاهش قیمت نفت، کاهش گردشگری و مسافرت، برهم خوردن زنجیره‌های ارزش و مواردی از این دست اقتصاد منطقه MENA تحت فشار است. برای مثال از ابتدای بحران، قیمت نفت برنت از حدود ۶۹ دلار به حدود ۲۷ دلار در هر بشکه کاهش یافته است. این یک شوک منفی بزرگ برای کشور‌های تولیدکننده نفت به ویژه در خاورمیانه است.

هرچند که، کاهش قیمت نفت ممکن است یک کمک برای بعضی از صنایع مانند حمل و نقل باشد. انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی با استفاده از الگوی سارس و تاثیرش بر سفر‌های هوایی تخمین می‌زند که صنعت حمل و نقل هوایی با کاهش ۲۹ میلیارد دلاری درآمد مواجه است که قسمتی از این کاهش درآمد توسط کاهش قیمت سوخت جبران می‌شود.

انعکاس سیاست‌های جهانی زدایی

چگونه می‌توان از این بحران عبور کرد؟ ساز و کار‌هایی برای گذر فوری وجود دارد، اما سیاست گذاری‌ها ممکن است به سویی روند که مانع جابه جایی کالا، خدمات و به خصوص افراد شوند. این موضوع می‌تواند اثرات اقتصادی را ماندگارتر کند. شرکت ها، کسب و کار‌های کوچک و دولت‌ها دچار اختلالاتی می‌شوند که ممکن است منجر به فروپاشی ناگهانی آن‌ها شود.

شرکت‌ها در حال آموختن این درس هستند که زنجیره تامین جهانی می‌توانند به طور ناگهانی در اثر شوک‌های سلامت شکسته شوند و بر این اساس خود را سازگار خواهند کرد. احتمالا تنظیم کنندگان و مداخله کنندگان مالی در ارزیابی ریسک‌های آینده و معیار‌های فشار، شوک‌های همه گیر را در نظر میگیرند. ترس و سوءظن مردم به دیگران ممکن است به نیرویی برای از هم پاشیدگی و جهانی زدایی تبدیل شود.

البته در مورد قرنطینه افراد و کشورها، تحقیقات نشان می‌دهد که دیگر زمان بستن مرز‌ها نیست و پاندمی شروع شده و اکنون خیلی دیر است. اکنون ایده جزیره‌ای بودن هر کشور در یک اقتصاد یکپارچه جهانی اشتباه است. در مقابل، همکاری جهانی، به ویژه در حوزه توسعه اقتصادی و سلامت عمومی، ضروری است. اما قرنطینه افراد مبتلا و کاهش تعاملات اجتماعی، پاسخی موثر است. انتشار گسترده اطلاعات درباره اقدامات مطلوب بهداشتی نیز پاسخی کم هزینه و بسیار مؤثر است که می‌تواند دامنه همه گیری را محدود کند و باعث کاهش هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی آن شود.

مبادلات بین المللی به ویژه با کشور‌هایی مانند چین که سهم آن از تجارت جهانی ۱۶ درصد است، از مزایای جهانی شدن است که برای طرفین معامله سودآور است. برای افزایش آمادگی جهت مقابله با انواع اپیدمی‌های آینده، لازم نیست تا از این سود سرشار چشم پوشی کرد، اما وضع قوانین مناسب برای کنترل سفر‌ها و سلامت افرادی که به کشور‌های در معرض خطر (مانند چین که حیوانات وحشی خرید و فروش و خورده می‌شود) سفر می‌کنند، برای پیشگیری از تبدیل یک اپیدمی به پاندمی مورد نیاز است.

شکل بحران کرونا؛ U، V یا L؟

احتمالا بیشترین تاثیر شیوع بیماری کووید-۱۹ بر کاهش تقاضا خواهد بود. پیش بینی می‌شود که این بحران به جای U شکل شدن مانند همه گیری‌های مشابه و سایرشوک‌های عرضه اخیر، V شکل باشد. یعنی در تعدادی از بخش‌ها و کشور‌ها و به دلیل جبران کامل و رفتن به سمت مسیر رشد قبلی، ممکن است. بحران V شکل باشد که به معنی کوتاه مدت بودن و شیب تند آن است، اما برای بقیه طولانی‌تر خواهد بود.

این نشان می‌دهد که درکل و با توجه به داده‌های جهانی حداقل برای تولید می‌تواند شبیه به شکل U باشد.
برای خدمات، بهبودی از این شوک سخت خواهد بود، ممکن است بیشتر شبیه یک L باشد. رشد برای مدتی افت می‌کند و سرانجام دوباره به حالت قبل برمی شود، افزایش هم نخواهد داشت. افرادی که غذا خوردن در رستوران، سینما رفتن و تعطیلات در آفتاب را کنسل می‌کنند، بعید است که غذا خوردن، سینما رفتن و تعطیلات شان را دو برابر کنند. شوک مربوط به گردشگری، خدمات حمل و نقل و فعالیت‌های داخلی به طور کلی بهبود نمی‌یابد و احتمالاً از شیوع ویروس ضربه خواهند خورد.

دولت‌ها باید چکار‌هایی انجام دهند؟

رفتار ویروس از یک طرف سبب شده که دولت‌ها واکنش‌هایی از خود نشان دهند، اما بهترین واکنش‌هایی که دولت‌ها می‌توانند برای کاهش این درد انجام دهند چه هست؟ کارشناسان معتقدند دولت‌ها در این شرایط بحرانی باید تصمیمات سریع و آینده نگری اتخاذ کند.

در سناریو‌های بدبینانه، برای مهار خسارت نیاز به یک واکنش سیاسی جدی در سطح کلان وجود خواهد داشت. به طور کلی اقدامات اساسی که دولت‌ها باید انجام دهند، عبارت است از: اثرات سیاست‌های مالی و پولی و اقدام هماهنگ بین المللی را در نظر بگیرند؛ همه بانک‌های مرکزی باید نشان بدهند که آماده مداخلات هماهنگ هستند و در صورت بروز اختلال جدی و در نتیجه فشار بر واسطه‌های مالی، نقدینگی را تأمین می‌کنند. تسهیلات ویژه برای تأمین نقدینگی کسب و کار‌های کوچک و متوسط فراهم می‌کنند، اقدامات مالی اساسی برای تحریک تقاضا و افزایش اعتماد و اقدامات مالی با هدف کمک به افراد آسیب دیده به دلیل قرنطینه‌ها و کاهش درآمد انجام می‌دهند.

یکی از چالش‌های مهم در زمان وقوع بحران‌هایی مانند شیوع یک همه گیری، نگرانی‌ها و هجوم مردم برای تهیه برخی کالا‌های ضروری و برداشتن سپرده هایشان از بانکهاست. مؤثرترین مکانیسم برای ایجاد وقفه درگسترش آشفتگی‌های مالی، که از نگرانی‌های مربوط به بازپرداخت بدهی‌ها ناشی می‌شوند، مکانیسم افشا در شرایط فوق العاده است.

برای ممانعت از سقوط اقتصادی ناشی از شیوع یک بیماری، به جلب اعتماد مردم از طریق افشای تمام وکمال و باورپذیر اطلاعات مرتبط با بیماری نیاز داریم. در نهایت یکی از مهم‌ترین عوامل کمک کننده در کنترل این قبیل بحران‌ها اعتماد مردم به دولت و سیاست گذاران است.

در کل، همه چیز بستگی به عملکرد دولت‌ها در مقابله با این مساله مشترک دارد. این بحران میتواند به یک بحران جهانی تبدیل شود و یا به طور مقطعی با اقدامات مناسب دولت‌ها و البته بر پایه اعتماد رفع شود.

منبع: ایران