سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری مشهد که پیش از این و در گذشتهای نه چندان دور به نام سازمان حملونقل و ترافیک شهرداری مشهد شناخته میشود به عنوان یک سازمان هماهنگ کننده در موضوعات ترافیکی شهرمان عمل میکند.
عملکرد این سازمان بیشتر در حوزه مدیریت ترافیکی شهر نمود پیدا کرده است و این عملکرد مدیریتی سبب شده تا هم موضوعات عمرانی ترافیکی نظیر اصلاح هندسی معابر از طریق این سازمان سیاستگذاری شود و هم با بهرهگیری از سامانههای تصویری در بخش نرمافزاری ترافیکی کلانشهر مشهد نقش پررنگی در بهبود ترافیک شهر ایفا کند.
مدیریت این سازمان چند سالی است که بر عهده علی سمیعی است و در این مدت وی سعی کرده تعاملی چند سویه با دیگر ارکان ترافیکی شهرمان نظیر پلیس راهور داشته باشد. در ادامه با وی به عنوان مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری مشهد همکلام شدیم تا آخرین وضعیت اقدامات این سازمان و در عین حال آخرین وضعیت ترافیکی شهرمان را بررسی کنیم.
براساس فرایندی که از سال ۹۷ از سوی وزارت کشور مصوب شده است، اعلام شده که در چه شهرهایی باید چه سازمانهایی وجود داشته باشد و در شهرهایی مانند مشهد مقرر شده تا سازمانی به نام سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل وجود داشته باشد. از نظر کارکردی نیز فعالیت این سازمان اگر گسترش نیافته باشد کم هم نشده است و به نوعی این سازمان اکنون نقش نخ تسبیح در حوزه حملونقل شهر مشهد را ایفا میکند.
در موضوع بروز حوادث در خیابانها که اکنون علاوه بر معابر بزرگراهی به دیگر شبکههای معابر شهر نیز راه یافته است در ابتدا باید به این موضوع توجه کرد که در تصادفات فوتی و جرحی چند عامل اصلی دخیل است؛ نخستین عامل در بروز چنین تصادفاتی سرعت بالا است و دومین عامل را میتوان نداشتن تمرکز در رانندگی و حواسپرتی رانندگان دانست. متأسفانه یکی از علل پرت شدن حواس رانندگان و به تبع آن بروز تصادف در حین رانندگی توجه راننده به تلفن همراه است. همچنین انجام حرکات مخاطرهآمیز در رانندگی نیز یکی از عوامل دیگر در بروز تصادفات در شهر است.
سفرهای شهری با برونشهری همچنین دارای تفاوتهایی نیز هست. در سفر برونشهری، راننده خود را برای رانندگی آماده میکند و به این دلیل که در سال، یک یا دو بار قصد سفر میکند، برای رانندگی تمرکز دارد، اما در سفر درونشهری با توجه به اینکه بسیاری از افراد در روز چند بار یک مسیر را میروند سبب میشود که ریسکپذیری خود را در سفر بالا ببرند و این موضوع یکی از عوامل تصادفات در شهرهاست.
در گذشته یکی از مشکلات ما در موضوع تصادفات در بزرگراه بود، اما با اقداماتی که انجام شده مانند نصب دوربین در شبکه بزرگراهی توانستهایم موضوع ایمنی در بزرگراه را به نحوی کنترل کنیم، اما متأسفانه اکنون این مسئله به شریانهای درجه یک و دو مانند بولوار فردوسی وارد شده است و شاهد هستیم در چنین بولوارهایی سرعتهای بالایی ثبت میشود. به عنوان نمونه در زمان تحویل سال امسال در خیابان اندرزگو که خیابانی نزدیک به حرم مطهر رضوی است، متأسفانه یک نفر به دلیل سرعت بالا جان خود را از دست داده است. اکنون سرعت بالا به خیابانهای فرعی شهر کشیده شده است و این موضوع ضربات زیادی را وارد میکند.
در راستای کنترل و مدیریت این موضوع نیز نظارتهای پلیس بیشتر شده و توقیفهای سیستمی که انجام میشود اقدامی بازدارنده است. همچنین وضعیت دوربینهای نصب شده در شهر نسبت به سال گذشته بهتر شده و در بزرگراهها وضعیت بهتر شده است، اما در راستای کنترل دیگر معابر، نهضتی تحت عنوان نهضت آرامسازی مطرح شده است که در این زمینه اقداماتی نظیر نصب سرعتکاه و دیگر روشهای آرامسازی سرعت انجام میشود. در راستای اجرای سیاست آرامسازی، اکنون فعالیتهای اجرایی در خیابان مصلی در حال انجام است و در مرحله بعد بولوارهای فردوسی، توس و خیام عملیات آرامسازی اجرایی خواهد شد.
در حال حاضر پرخطرترین معابر شهری مشهد در شبکه بزرگراهی مربوط به بزرگراه ۱۰۰ متری حدفاصل میدان سپاد تا میدان مصلی است که بیشترین آمار تصادفات فوتی و جرحی را از آن خود کرده است و این محدوده مربوط به حوزه شمالشرق، شمال و شرق بزرگراه ۱۰۰ متری میشود. همچنین در معابر دیگر نیز معابری همچون بولوار توس، بولوار رسالت، خیابان طبرسی و بولوار ۲۲ بهمن آمار بالایی از تصادفات را به خود اختصاص دادهاند.
موضوع خرید و نصب تجهیزات در دو قالب انجام میشود. نخست اینکه ما این تجهیزات را برای مناطق خریداری میکنیم و مناطق نسبت به نصب اقدام میکنند و همچنین خریدی داریم برای خودمان تا این وسایل و تجهیزات در شبکه بزرگراهی نصب شود. برای نصب تجهیزات نیز این اقدام براساس طرحهایی که داریم و آییننامه موجود نصب میشود. همچنین در معابر جدید علائم براساس آییننامه نصب میشود و تعمیر و نگهداری وضع موجود نیز به صورت دورهای انجام میشود.
تجهیزات ایمنی نیز نظیر حفاظ جانبی، حفاظهای طولی، ضربهگیرها مانند بشکههای ترافیکی، میل باتومهای جداکننده مسیر، تجهیزات کف خیابان شامل خطکشیهای عمودی و افقی، تابلوهای انتظامی و تابلوهای اطلاعات مسیر است که نصب میشود.
البته یکی از مشکلات ما در موضوع تجهیزات ایمنی، گران بودن این وسایل و حجم بالای خسارتهایی است که به این تجهیزات زده میشود. در مجموع در سال ۱۴۰۲ بیش از ۴۳ هزار مورد انواع تجهیزات ترافیکی توسط این سازمان نصب شد و نزدیک به همین عدد نیز تجهیزات توسط مناطق نصب شده است.
در مشهد دو مدل دوربین نظارت تصویری و دوربین ثبت تخلف وجود دارد. در حال حاضر ۶۰۰ دوربین نظارت تصویری در ۵۰۷ محل در دکلهای ۱۲ و ۲۴ متری نصب شده که با نصب این دوربینها اکنون حدود ۷۸ درصد از شبکه معابر شهر مشهد پوشش داده میشود. نصب این دوربینها برای مدیریت ترافیک شهر حائز اهمیت است و این دوربینها در اختیار پلیس نیز قرار دارد.
همچنین دوربینهای ثبت تخلف نیز که در خیابانها و تقاطعها نصب است چهار نوع تخلف سرعت بالا، عبور از چراغ قرمز، توقف روی حریم عابر پیاده در تقاطع و ورود به محدوده طرح ترافیک را ثبت میکند و البته تمام این دوربینها تخلفِ نداشتن معاینه فنی را هم ثبت میکند.
در دوربینهای ثبت سرعت، تمام پلاکها ثبت و سرعت آن برداشت میشود اگر سرعت غیرمجاز برای خودرویی ثبت شود پلاک خودرو برای فرایند اعمال جریمه ارسال میشود. همچنین در دوربینهای تقاطعها نیز تمامشماری انجام میشود و با گرفتن مستندات لازم فرایند اعمال قانون برای خودروهای متخلف انجام میشود.
سال گذشته در مجموع تعداد ۱۳۰ دوربین ثبت تخلف در شهر وجود داشت که این تعداد دوربین در فرایندی پانزدهساله نصب شده بود و برخی از آنها نیز نیاز داشت تا بهروزرسانی شود.
خوشبختانه این بهروزرسانی دوربینها انجام و اکنون شرایط ۱۳۰ دوربینی که از گذشته در شهر نصب شده بود خوب است، اما اقدام مهمی که در سال ۱۴۰۲ رقم خورد نصب ۴۰ دوربین ثبت تخلف جدید در قالب ۳۰ دوربین عبور از چراغ و ۱۰ دوربین ثبت تخلف بود با این اقدام شاهد رشد ۳۸ درصدی تعداد دوربینهای ثبت تخلف در یک سال بودیم و با توجه به بهسازیهای انجام شده در دوربینهای قدیمی ثبت تخلفات در برخی معابر، نزدیک به ۷۰ تا ۸۰ درصد و در برخی معابر حتی تا ۱۰۰ درصد رشد داشته است.
به عنوان نمونه در آبان و مهر سال گذشته ۴۰۰ هزار مورد تخلف از طریق دوربینها ثبت شد، اما این عدد با اضافه شدن دوربینهای جدید و بهسازی دوربینهای قدیمی در فروردینماه سال ۱۴۰۳ به عدد یک میلیون و ۱۰۰ هزار مورد ثبت تخلف رسید. همچنین در رصد ترددها عدد ۳ میلیون ثبت پلاک را داشتهایم.
هر چند با این اقدام شاهد افزایش ثبت تخلف بودهایم، اما در مجموع رفتار رانندگان در شهر مشهد تغییر یافته است و پس از اینکه پیامکهای جریمه برای افراد ارسال شد شاهد کاهش ۵۰ درصدی تخلف عبور از چراغ قرمز هستیم.
میزان تخلف رصد شده از طریق دوربینهای ثبت تخلف در سال حدود ۷ میلیون تخلف است، اما با توجه به افزایش دوربینها این عدد در سال ۱۴۰۳ به احتمال زیاد بالای ۱۰ میلیون ثبت تخلف خواهد بود.
در گذشته مدیریت پلهای هوایی عابر پیاده شهر در اختیار سازمان میادین و ساماندهی مشاغل شهری بود و از سال گذشته مدیریت آن در اختیار سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل قرار گرفت. پس از واگذاری، بررسی داشتیم و متوجه شدیم که کارکردهای این پلها اشتباه است به عنوان نمونه در پلهای عابر پیاده، پله برقی نصب شده بود و شبها درهای آن بسته میشد که این روش اشتباه است. در جریان مکانیزه کردن پلهای هوایی عابر پیاده باید تلفیق پله ثابت و آسانسور در آن رعایت شود و البته نقصهای دیگری هم پلهای عابر پیاده داشت.
در همین راستا اقدامات اولیه برای رفع آشفتگیهای موجود این پلها برداشته شد و جمعآوری پلهها را شروع کردیم که خوشبختانه بازخورد خوبی هم داشت و اکنون دیگر شهرها نظیر تهران و اصفهان نیز در حال جمعآوری پلههای برقی هستند. در عین حال ارتفاع پلههای ثابت را نیز کاهش دادیم و در کنار آن با اعتبار خوبی که سال گذشته برای موضوع نصب آسانسور در نظر گرفته شد، توانستیم ۲۴ دستگاه آسانسور جدید را در پلهای هوایی عابر پیاده نصب کنیم که این آسانسورها به جمع حدود ۹۰ آسانسور قبلی افزوده شد. پس از این اقدام و در راستای نگهداری بهتر از پلها و آسانسورها حدود ۲ ماه پیش مدیریت تمام پلهای هوایی شهر به مناطق واگذار شد.
یکی از اقدامات ما در زمینه فرهنگسازی در حوزه ترافیک، ارائه آموزش به دانشآموزان مقطع ابتدایی است. متوسط سالانه آموزش به دانشآموزان حدود ۱۲ هزار نفر است که این دانشآموزان با حضور در پارک ترافیک و به صورت رایگان در مدت زمان حدود ۲.۵ ساعت خدمات آموزش عملی و تئوری را دریافت میکنند.
همچنین یکی دیگر از اقدامات انجام فعالیتهای آموزشی ویژه رانندگان حرفهای شهر مانند رانندگان اتوبوس، رانندگان باری و رانندگان تاکسی است که این آموزشبهصورت مستمر انجام میشود و سال گذشته در این بخش نیز ۴۴۷۰ نفر آموزشهای حرفهای دیدند.
برگزاری کلاسهای آموزشی ویژه رانندگان پرخطر نیز یکی دیگر از اقدامات در حوزه فرهنگسازی است. در این زمینه نیز با همکاری دادستانی و پلیس هر هفته حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ راننده متخلف در پارک حضور پیدا میکنند و در این بخش سال گذشته ۴۳۷۰ راننده پرخطر در کلاسها شرکت کردند. در عین حال ظرفیت پارک ترافیک شهر مشهد بیش از اینهاست و در همینباره درصدد هستیم تا شرایطی فراهم کنیم تا خانوادهها نیز بتوانند از امکانات این پارک بهرهمند شوند.