از حرکت‌های هیجانی و ناپختگی سهام‌داران تا آثار مخرب فضای مجازی در بورس

 به گزارش شهرآرانیوز، رشد قیمت‌ها در بازار سهام طی دو سال اخیر سبب شده است تا بسیاری از مردم در طول این مدت وارد چرخه معاملات در بازار سهام شوند و به قصد جبران زیان ناشی از کاهش ارزش پول ملی و رکود نسبی در بخش‌های مختلف اقتصاد، به سرمایه‌گذاری در این بازار بپردازند. 

در این میان همواره مشکلاتی نظیر افزایش ریسک‌های سیاسی و مخاطرات ناشی از تصمیم‌گیری‌های یک شبه بازار سهام را تهدید می‌کرد، اما جلب اعتماد عمومی به بازار یاد شده در کنار نبود گزینه‌ای بهتر در شرایط فعلی اقتصاد سبب شد تا روز‌به‌روز بر خیل مشتاقان حضور در بورس و فرابورس افزوده شود؛ عاملی که نه‌تنها به تغییر انداره بازار و ظرفیت‌های آن انجامید، بلکه دولت را نیز به فکر تأمین مالی از این بستر انداخت.

در این مدت هرچه رونق بیشتر شد صدای مخالفان این رونق نیز بلندتر شد و حتی بسیاری را برآن داشت تا با پیش کشیدن مسائلی همچون حبابی بودن بازار و بیش از حد بزرگ شدن آن به فکر اخذ مالیات از سود سرمایه‌گذاران بیفتند، غافل از آنکه تحقق این امر نه‌تنها ضربه‌ای مهلک به بورس، بلکه تخریب پایدار ظرفیت‌های بکر اقتصاد ملی در جهت تامین مالی بلندمدت از بازار سرمایه بود. هیچگاه نیز مشخص نشد که مبنای این حرف چیست و تعریف این جماعت از حباب و عدالت چگونه است که حتی با اصول صریح تحلیل بنیادی و نیازهای اقتصاد تا این حد تفاوت دارد. 

چراکه بنا بر آنچه گفته شد، در طول دو سال گذشته هم سیل نقدینگی قیمت‌ها را دستخوش تغییر کرده و هم ماهیت سرمایه‌گذاری به دلیل وجود سرمایه‌گذاران تازه‌وارد تحولی چشمگیر داشته است. هم‌اکنون بررسی‌ها حکایت از آن دارد که رشد قابل توجه قیمت در برخی از نمادهای کوچک بازار شرایطی را پدید آورده که نه جریان نقد آتی حاصل از سرمایه‌گذاری در آن‌ها با قیمت روی تابلو هم‌خوانی دارد و نه دارایی‌های آن‌ها به حدی است که بتوان آن شرکت‌ها را بر مبنای معیار ارزش جایگزینی ارزنده دانست. عواملی از این دست سبب شد تا «تعادل» ضمن گفت‌وگو با حمید مرتضی کوشکی به بررسی چند و چون قیمت‌ها در بازار سرمایه و متغیرهای مؤثر بر ارزش‌گذاری سهام بپردازد. 

  بازار در هفته‌ای که گذشت

این کارشناس بازار سرمایه با توجه به اتفاقات هفته گذشته و فراز‌وفرود قیمت‌ها در شش روز معاملاتی گذشته گفت: در طول داد‌وستد‌های این هفته شاهد بودیم که شاخص کل بورس تهران از سطح یک میلیون واحد فراتر رفت. در حال حاضر نکات منفی در بازار وجود دارد که از آن جمله می‌توان به حرکت‌های هیجانی در بازار اشاره کرد. این پدیده می‌تواند دلایل مختلفی نظیر ورود نقدینگی، ارزندگی یا موارد دیگر باشد. باید توجه داشت که این پدیده سبب می‌شود تا در نهایت نمادهای که از ارزندگی لازم نیز برخوردار نیستند با افزایش قیمت اقبال عمومی مواجه شوند. عمده این نمادها متعلق به شرکت‌های کوچکی هستند که سهام‌داران تازه‌وارد درک دقیقی از ماهیت آن‌ها ندارند و ممکن است بیشتر درگیر معاملات چنین نمادهایی شوند.  وی ادامه داد: از نکات مثبت معاملات هفته گذشته در بازار سرمایه این بود که سهام‌داران تازه وارد نیز به شکل ملموس با این واقعیت کنار می‌آیند که بازار دو رو دارد و طبیعی است نمادی که در مدتی کوتاه ۱۰۰ درصد رشد کرده بخشی از افزایش قیمت خود را نیز اصلاح کند. این مسئله سبب می‌شود تا این قبیل از سرمایه‌گذاران بتوانند در مراحل بعدی فعالیت خود در بازار سرمایه انتخاب‌های دقیق‌تر داشته باشند.

  از ناپختگی حقوقی‌ها  تا آثار مخرب فضای مجازی

کوشکی افزود: نکته منفی دیگری که در حال حاضر ملموس است، ذهنیت شکل گرفته نسبت به کد‌های حقوقی فعال در بازار سرمایه است. متأسفانه تعداد بسیاری از اشخاص حقیقی فکر می‌کنند که صرف حقوقی بودن یک خریدار یا فروشنده به معنای وجود صحت در انتخاب‌های آنان است و صاحبان این کدها هرگز اشتباه نمی‌کنند. در این میان برخی از سرمایه‌گذاران حقوقی نیز هستند که در فعالیت خود ملزومات رفتار حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنند و معاملات آن‌ها سبب می‌شود تا داد‌وستد‌های سایران نیز سمت‌وسوی هیجانی بگیرد. چنین امری سبب شد تا در هفته گذشته شاهد نوسان حداکثری برخی نمادها از سقف مجاز قیمت کف مجاز آن باشیم.  وی خاطرنشان کرد: هم‌زمان با وقوع چنین شرایطی توجه عامه مردم به برخی از مطالب فضای مجازی نیز سبب می‌شود تا رنگ‌وبوی هیجان در معاملات افزایش یابد و بسیاری با فرض ترکیدن حباب در بازار سرمایه اقدام به ارسال سفارش فروش کنند.

  اتفاقی که دیگر قابل تکرار نیست

کوشکی درخصوص نگاه فعلی تحلیلگران به بازار سهام گفت: در شرایط فعلی بسیاری از تحلیلگران به آینده بازار خوشبین هستند با این حال باید توجه داشت که تمامی نمادهای موجود در بازار سهام هم‌اکنون قیمت منطقی ندارند. از این رو انتظار می‌رود تا افراد در انتخاب سهام به سمت نمادهای برویم که از ارزندگی لازم برای سرمایه‌گذاری برخوردارند. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به نمادهای کوچکی که افزایش حباب گونه‌ای داشتند اشاره کرد و افزود: در ماه‌های اخیر شاهد آن بوده‌ایم که بسیاری از نمادهای کوچک بازار که از مؤلفه‌های بنیادی لازم برای رشد برخوردار نبودند، بازدهی قابل توجه را کسب کردند. سرمایه‌گذاران باید توجه داشته باشند که چنین چیزی در ادامه امکان‌پذیر نیست و نمی‌توان از چنین نمادهایی انتظار رشد بیشتر داشت. از این رو باید توجه داشته باشند که آنچه در ماه‌های گذشته رخ داده و تعدادی از نمادها را به محدوده حبابی رسانده است، دیگر قابل تکرار نیست.

  اقبال بازار به صندوقی‌ها

کوشکی ادامه داد: بازار در ۲۰ روز گذشته بیشتر به سمت نمادهایی گرایش داشته که قرار است تا در غالب صندوق‌های ETF از سوی دولت عرضه شود. این نمادها گروه بانکی، پالایشی و فلزات بوده است. چنین امری سبب شده تا نمادهای یاد شده در مدت زمانی کوتاه بازده قابل توجهی را کسب کنند. بر این اساس منطقی است که سهام‌داران در حال حاضر برای فروش آمده باشند و حتی به شکلی هیجانی درصدد حفظ سود کسب شده برآیند. وی ادامه داد: باید به خاطر داشت که در روزهای اخیر، به جز افزایش قیمت‌ها، تغییر بنیادی خاصی نسبت به روزهای قبل اتفاق نیفتاده است. باید توجه داشت که در این روند هرچه قیمت‌ها بیشتر رشد کنند از جدابیت آن‌ها برای دارندگان سهام کاسته خواهد شد. بنابراین افت قیمت‌ها امری طبیعی و حاصل فعل‌وانفعالات بازار است که به متعادل شدن بهای سهام منتهی خواهد شد. 

این کارشناس بازار سرمایه افزود: البته رفتار یک عده از فعالان حقوقی‌ و حقیقی‌ بازار به رفتار هیجانی دامن می‌زند و می‌تواند آنچه که در ابتدا در قالب اصلاحی طبیعی شکل گرفته را به افت هیجانی قیمت بدل کند. نمونه چنین رفتاری طی روز گذشته در نمادها «وبملت» مشاهد شد که توانست کلیت بازار را نیز تحت تأثیر قرار دهد. مرتضی کوشکی در ادامه گفت: در این میان عده‌ای دیگر از سرمایه‌گذاران نیز هستند که عجولانه برخی از نمادهای بازار را می‌فروشند تا پول خود را در نمادهایی سرمایه‌گذاری کنند که اخبار مثبتی درباره آن‌ها وجود دارد. از جمله دلایلی که طی روز سه‌شنبه و چهارشنبه پول قابل توجهی در نمادهایی مانند «شپنا» وارد شد نیز همین امر است. باید توجه داشت که در حال حاضر نمادهایی که از قیمت روانی اندکی برخوردار هستند (قیمت آنها در مقایسه با سایر نمادها کم است) نیز به گزینه جذاب برای فعالان بازار بدل شده‌اند این در حالی است که ممکن است حتی در قیمت‌های فعلی نیز از نمادها ارزنده نباشند.  کوشکی خاطرنشان کرد: به نظر می‌آید که خوشبینی بازار به حضور برخی از نمادها در صندوق‌های ETF دولت، به افزایش تقاضا در نمادهای دولتی منجر شده است.

  تأکیدی بر تفاوت ماهیت بازار سرمایه با سایر بازارها

وی درخصوص تغییر نگاه تحلیلگران به بازار سرمایه در شرایط فعلی گفت: تعداد نمادهایی که در حال حاضر به محدوده حبابی قیمت رسیده‌اند، در حال افزایش است. البته باید بپذیریم که تغییر متغیرهای موثر بر بازار سرمایه، شرایط را به شکلی تغییر داده که ساختار نسبت قیمت به درآمد یا P/E بازار تغییر کرده است.

از آنجایی که این شرکت‌ها بسیار اهرمی هستند و ضمن داشتن حاشیه سود بسیار اندک، مبلغ فروش بسیار بزرگی را در صورت‌های مالی خود ثبت می‌کنند، ممکن است با تغییر کوچک در هزینه تولید، تغییر با اهمیتی از لحاظ رشد درآمد را در صورت‌های مالی خود به ثبت برسانند. با این حال باید توجه داشت که در حال حاضر روند اخبار این صنعت به نحوی نیست که منجر به تغییر یاد شده در روند درآمدزایی آن‌ها شود.

  ضعف زیرساخت‌های معاملاتی بلای جان بازار

 کوشکی به لزوم حفظ آرامش در مواجه به تغییر جهت قیمت‌ها اشاره کرد و درخصوص ضعف سامانه معاملاتی گفت: در حال حاضر کند شدن سامانه معاملاتی به امری بدل شده است که ذهنیت سرمایه‌گذاران و فعالان بازار را مغشوش می‌کند. زمانی که فرد درصدد خرید یا فروش در یک نماد بر می‌آید در صورتی که نتواند سفارش خود را ارسال کند باید بپذیریم که بازخوردی بد از زیرساخت بازار سرمایه گرفته است. تاکنون بارها به کرات دیده‌ایم که مشکلات سامانه معاملاتی شرایطی را پدید آورده که یک نماد در یک کارگزاری صف خرید است و کارگزاری دیگری با اختلاف فاحش از کارگزاری اول قیمت‌ها را نشان می‌دهد.

این کارشاس بازار سرمایه ادامه داد: باید پذیرفت که در تمام کشورهای جهان اطلاعات قیمت یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که می‌تواند سرمایه‌گذاران را در جهت اتخاذ یک تصمیم درست راهنمایی کند.   وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مشکلات سامانه معاملاتی ریسک معاملات در بازار سرمایه را افزایش داده است. کشور در زمینه به‌روزرسانی سامانه معاملات به دلیل تحریم‌ها با مشکلاتی روبه‌رو است اما به نظر می‌رسد که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات در حوزه OMS که همان بستر معاملاتی کارگزاری‌هاست از تحولات قابل توجه بازار سرمایه جا مانده‌اند.

  تغییر در مقیاس تحلیل

منبع: روزنامه تعادل