عزم مجلس شورای اسلامی برای علنی کردن آرای نمایندگان

به گزارش شهرآرانیوز، مجلس ‌یازدهمی‌ها با صدای بلند از «شفافیت» سخن می‌گویند و نوک پیکان را هم به‌سمت شفاف شدن آرای نمایندگان گرفته‌اند. حال سوال این است: آیا تصمیمی که در مجلس دهم به سرانجام نرسید، در این مجلس به انجام خواهد رسید؟
«شفافیت آرا» همان کلیدواژه‌ای است که چند ماه مانده به انتخابات۹۸ تکیه‌کلام منتقدان مجلس دهم شده بود و از صداوسیما گرفته تا مداحان به این بهانه به مجلس می‌تاختند که چرا آرای نمایندگان، مشخص نیست. همان روز‌ها و در اوج نقدها، کمتر منتقدی به این نکته اشاره می‌کرد که مجلس تنها نهادی است که مذاکرات آن به‌صورت زنده از رادیو پخش می‌شود و خبرنگاران و اصحاب رسانه به اهالی آن و مذاکرات و لابی‌ها و آنچه در صحن و کمیسیون‌ها می‌گذرد، دسترسی دارند.
در همان زمان، طرح دوفوریتی شفافیت آرا و حضور و غیاب نمایندگان را این طیف از نمایندگان پیشنهاد کردند و شهریور ۹۸ به صحن علنی مجلس آمد تا در معرض رأی نمایندگان قرار بگیرد، اما عاقبت خوشی در انتظارش نبود و به قول مسعود پزشکیان، بدجوری رأی نیاورد.
رد این دو فوریت موجب شد تا مجلس دهم و نمایندگانش دربرابر انتقاد‌ها قرار بگیرند و حتی پناهیان لب به توهین باز کرد و بدون آنکه بداند رد دو فوریت به معنای رد کل طرح نیست، نمایندگان را جاهل و ابله نامید؛ موضوعی که خودش جنجال دیگری به‌پا کرد و با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شد، اما این پایان ماجرا نبود و رشته شفافیت آرا تا مجلس یازدهم هم ادامه پیدا کرد.

شفافیت برای همه
«اگر شفافیت خوب است، چرا شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، آرای خود را شفاف نمی‌کنند؟» این حرفی بود که بسیاری از نمایندگان مطرح می‌کردند و معتقد بودند اگر شفافیت آرا لازم است، باید همه نهاد‌ها به آن تن بدهند. همین بحث‌ها بود که مانند یک جرقه عمل کرد و درست یک ماه بعد از رد دو فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان، طرح دوفوریتی «شفافیت نظام تقنینی» را این‌بار نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس مطرح کردند که البته مهر تأیید حمیدرضاحاجی‌بابایی، کاظم جلالی و محمدرضا عارف یعنی روسای سه فراکسیون مجلس هم پای آن نشست. این طرح با آنچه قبلا در مجلس مطرح شده بود، یک تفاوت بزرگ داشت و آن، این بود که فقط نمایندگان مجلس را ملزم نمی‌کرد که شفافیت آرا داشته باشند، بلکه دایره این شفافیت، آرای اعضای شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را هم شامل می‌شد. در متن این طرح آمده بود: «تمامی شوراها، مجامع و نهاد‌های موثر در فرایند قانون‌گذاری و همچنین نهاد‌های تصمیم‌گیرنده که دارای صلاحیت سیاست‌گذاری یا وضع قانون و مقررات هستند، ازجمله مجلس شورای اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورا‌های عالی انقلاب فرهنگی و فضای مجازی، شورا‌های شهر و روستا و خبرگان رهبری، موظف به علنی‌سازی رأی اعضا و انتشار آن مذاکرات در درگاه اینترنتی خود هستند.»
همچنین در تبصره این طرح آمده است: «درمورد مصوبات شورای‌عالی امنیت ملی، این اقدام پس از رفع مراحل طبقه‌بندی، قابل انجام است.»
درنهایت اکثریت قاطع مجلس دو‌فوریت طرح شفافیت نظام تقنینی را تصویب کردند، با این حال جزئیات این طرح هیچ‌گاه در دستورکار آن مجلس قرار نگرفت، هرچند اماواگر‌ها درباره تایید و رد این مصوبه ازسوی شورای نگهبان، یکی از موضوعاتی بود که آن روز‌ها زمزمه‌های زیادی درموردش به گوش می‌رسید.

باید و نباید شفافیت
«در درست بودن مطلع شدن مردم از رأی هر نماینده تردید دارم. مردم باید روز اولی که قصد رأی دارند، بیشتر حواسشان را جمع کنند و اگر کسی مورد قبول است، اجازه دهند خودش تصمیم بگیرد.» این را یک نماینده اصلاح‌طلب در مجلس دهم نمی‌گوید، بلکه نظر غلامعلی حدادعادل است. او می‌گوید: «امروز خیلی‌ها طرفدار شفافیت آرا هستند، ولی من قصد دارم بگویم که اگر کسی به یک جمع‌بندی رسید و آن جمع‌بندی خلاف موج رسانه‌ای و افکار عمومی بود، ممکن است شفافیت آرا آن کس را در معذوریت قرار دهد و او نتواند به آن چیزی که حق تشخیص داده است، رای بدهد.»
علی مطهری از نمایندگان ادوار مجلس نیز نظری مشابه دارد؛ البته او معتقد است این شفافیت آرا موجب فشار نهاد‌های امنیتی بر نمایندگان و از بین رفتن حریت آن‌ها می‌شود.
میرمحمد صادقی، معاون قوانین مجلس در مجلس دهم، شفافیت در همه نهاد‌ها را مطالبه‌ای برحق می‌داند و می‌گوید: «به ضرس قاطع می‌توان گفت امروز مجلس شفاف‌ترین نهاد در کشور است، زیرا علاوه بر پخش مستقیم تمامی مذاکرات، مشروح مذاکرات هم به چاپ می‌رسد، ضمن اینکه نمایندگان هم در مصاحبه‌های مختلف به طرح دیدگاه‌های خود می‌پردازند. در چنین شرایطی این سوال مطرح است که کسانی که فریاد شفافیت سرمی‌دهند، چطور مقابل مجلس به‌عنوان شفاف‌ترین نهاد، موضع شفافیت می‌گیرند، اما درباره سایر نهاد‌هایی که عملکردشان در افکار عمومی خیلی شفاف نیست، سخنی نمی‌گویند؟»
موافقان شفافیت آرا در رأی نمایندگان، موضوع از بین رفتن حریت نمایندگان را رد می‌کنند و معتقدند هیچ نماینده‌ای از بابت رأی و اظهارنظر تحت فشار قرار نخواهد گرفت، اما مسئله اینجاست که به گفته تعدادی از نمایندگان مجلس، علت برخی ردصلاحیت‌ها که اتفاقا تعدادش هم کم نبود، اظهار‌هایی بود که در صحن علنی مجلس مطرح می‌شد و این اولین نشان از معیوب بودن اجرایی شدن شفافیت آراست.