کرونا و ویروس «شلختگی» در تصمیم‌های اقتصادی!

محسن موسوی‌زاده - سایه سنگین کرونا بر اقتصاد کشور به اندازه‌ای است که فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد، از خسارت ۱۵ درصدی این ویروس بر بخش‌های مختلف اقتصادی کشور خبر داده است. علی ربیعی، سخن‌گوی دولت، نیز گفته است که کووید ۱۹، فقط در ۱۳ رسته محاسبه‌شده، ما را با ۱۰۸ هزار میلیارد تومان کسری درآمد و ضربه به کسب‌و‌کار‌ها مواجه کرده است.

باتوجه به گستردگی آسیب کرونا بر اقتصاد ایران، دولت اعلام کرد که تمدید زمان سررسید پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده، تمدید مهلت پرداخت حق بیمه و پرداخت تسهیلات به مشاغل آسیب‌دیده را در نظر گرفته است. بر‌این‌اساس مقرر شد برای کمک به بخش‌های متأثر از بیماری کرونا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به واجدان شرایط پرداخت شود. از این مبلغ ۷۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات ارزان‌قیمت از طریق سیستم بانکی به کسب‌و کار‌ها پرداخت خواهد شد. هرچند مدت کوتاهی از ثبت‌نام و آغاز فرایند این تسهیلات می‌گذرد، به گفته رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی و عمران اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی نامناسب بودن شرایط در نظر گرفته‌شده، سبب شده است استقبالی از این تسهیلات نشود.
محسن خندان‌دل در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه در تصمیم‌های اتخاذشده برای مقابله با آسیب‌های اقتصادی کرونا نوعی آشفتگی و بی‌نظمی مشاهده می‌شود، می‌گوید: تصمیم‌های اتخاذ‌شده برای مقابله با کرونا عمیق نیست، از‌این‌رو در مقطعی شاهد تعطیلی شتاب‌زده کسب‌وکار‌ها و در مقطعی شاهد بازگشایی سریع آن‌ها هستیم. این در حالی است که اگر تصمیم‌گیری در این حوزه براساس مطالعات دقیق صورت می‌گرفت، می‌توانستیم آسیب‌های وارده را بیشتر کنترل کنیم. وی با انتقاد از بسته‌های در نظر گرفته‌شده برای اعطای وام به کارآفرینان می‌گوید: دولت ۱۳ رسته را به عنوان بیشترین آسیب‌دیدگان کرونا معرفی کرده است تا در اولویت حمایت قرار بگیرند، اما مروری بر مشاغل گنجانده‌شده به خوبی نشان می‌دهد که انتخاب رسته‌های شغلی شتاب‌زده و بدون مطالعات کافی و براساس سلیقه صورت گرفته است. این مسئله سبب شده است بسیاری از مشاغل آسیب‌دیده از کرونا مشمول حمایت قرار نگیرند. وی ادامه داد: به عنوان مثال در چند‌ماه اخیر بسیاری از پیمانکاران و کارگران فصلی به دلیل کرونا دچار زیان زیادی شده‌اند، اما مشمول حمایت نشده‌اند.
خندان‌دل با بیان اینکه بسیاری از وعده‌های دولت برای حمایت از کسب‌و‌کار‌ها عملی نشد، می‌گوید: فعالان اقتصادی برخلاف وعده‌های داده‌شده، به دلیل تأخیر در پرداخت مالیات جریمه می‌شوند. این در حالی است که قرار بود دولت در زمینه مالیات برای کارآفرینان مساعدت‌هایی در نظر بگیرد. در خصوص حق بیمه نیز هیچ حمایتی از فعالان اقتصادی صورت نگرفت.
رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی و عمران اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی با بیان اینکه نتواستیم از فرصت‌هایی که کرونا برای ما ایجاد کرده است، استفاده کنیم، می‌گوید: اکنون کشور‌های همسایه برای مقابله با کرونا درخواست واردات تجهیزات پزشکی را دارند، اما ممنوعیت صادرات امکان استفاده از این فرصت را از ما گرفته است. این در حالی است که با برنامه‌ریزی مناسب می‌توانستیم ضمن تأمین نیاز‌های داخلی، بخشی از تولیدات خودمان را به کشور‌های همسایه صادر کنیم.
خندان‌دل با بیان اینکه باید نظام تصمیم‌گیری اقتصادی را به سوی عقلانیت سوق دهیم، می‌گوید: متأسفانه سازوکار اقتصاد را به سوی توزیع رانت سوق داده‌ایم. این سازوکار سبب شده است تقاضای کاذب برای قرعه‌کشی خودرو افزایش یابد. اگر می‌خواهیم اثرات کرونا بر اقتصاد کشور را کنترل کنیم، باید روش‌های تصمیم‌گیری در این حوزه را تغییردهیم و عقلانیت را به جای تصمیم‌های احساسی و شتاب‌زده بر این حوزه حاکم کنیم.