پیشگیری و راهکار‌های درمان و تشخیص کبد چرب

کبد چرب غیر الکلی یک التهاب کبدی است که در اثر تجمع بیش از مقدار چربی در بافت کبد ایجاد می‌شود. در بیماری کبد چرب تجمع بیش از حد چربی درکبد، گاه سبب اختلال در فعالیت طبیعی بافت کبد میگردد که میتواند سیر پیشرونده پیدا کند و سبب نارسایی کبد و یا سیروز کبدی گردد.

کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) یک اصطلاح برای طیف وسیعی از شرایط کبدی است که در افرادی که مشروبات الکلی کم و زیاد مصرف می‌کنند، تأثیری ندارد. همانطور که از این نام پیداست، ویژگی اصلی کبد چرب، چربی زیادی است که در سلول‌های کبدی ذخیره می‌شود.



کبد چرب به طور فزاینده‌ای در سراسر جهان به ویژه در کشور‌های غربی رواج دارد. در آمریکا شایعترین نوع بیماری مزمن کبدی است که تقریباً در حدود یک چهارم از جمعیت را در بر می‌گیرد.  برخی از افراد دارای کبد چرب می‌توانند به استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) مبتلا شوند، یک شکل تهاجمی از بیماری کبد چرب است، که با التهاب کبد مشخص شده و ممکن است به سیروز و نارسایی کبد پیشرفت کند. این آسیب شبیه به خسارت ناشی از مصرف زیاد الکل است.

علائم کبد چرب:

کبد چرب معمولاً هیچ علامت و نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند. هنگامی که این اتفاق بیفتد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی

• درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی راست شکم



علائم و نشانه‌های احتمالی استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) و  سیروز کبدی شامل موارد زیر است:

• تورم شکمی (آسیت)

• عروق خونی بزرگ شده دقیقاً زیر سطح پوست

• طحال بزرگ شده

• کف دست قرمز

• زردی پوست و چشم (زردی)



علل کبد چرب: 

کارشناسان دقیقاً نمی‌دانند که چرا بعضی از افراد چربی را در کبد تجمع می‌کنند، در حالی که دیگران این کار را نمی‌کنند. به طور مشابه، درک محدودی در مورد اینکه چرا برخی از کبد‌های چرب التهاب ایجاد می‌کنند که به سمت سیروز پیش می‌رود، وجود دارد.



NAFLD و NASH هر دو به موارد زیر مرتبط هستند:

• اضافه وزن یا چاقی

• مقاومت به انسولین، که در آن سلول‌های شما در پاسخ به هورمون انسولین قند مصرف نمی‌کنند

• قند خون بالا (هایپرگلیسمی)، که حاوی پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ است

• مقادیر بالای چربی‌ها به ویژه تری گلیسیرید‌ها در خون وجود دارد



به نظر می‌رسد این مشکلات بهداشتی ترکیبی باعث افزایش ذخایر چربی در کبد می‌شود. برای برخی از افراد، این چربی اضافی به عنوان سمی برای سلول‌های کبدی عمل می‌کند و باعث التهاب کبد و NASH می‌شود که ممکن است منجر به ایجاد بافت اسکار در کبد شود.



عوامل خطر:

طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و شرایط می‌تواند خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهد، از جمله:

• کلسترول بالا

• مقادیر بالای تری گلیسیرید در خون

• سندرم متابولیک

• چاقی، به ویژه هنگامی که چربی در شکم جمع می‌شود

• سندرم تخمدان پلی کیستیک

• آپنه خواب

• دیابت نوع ۲

• تیروئید کم تحرک (کم کاری تیروئید)

• غده هیپوفیز غیر فعال (هیپوپیوتراریسم)



NASH در این گروه‌ها محتمل‌تر است:

• افراد مسن

• افراد مبتلا به دیابت

• افرادی که چربی در شکم دارند

تشخیص NAFLD از NASH بدون آزمایش بیشتر دشوار است.

عوارض کبد چرب:

عارضه اصلی کبد چرب و NASH سیروز است. سیروز در پاسخ به آسیب کبدی، مانند التهاب در NASH رخ می‌دهد. همانطور که کبد سعی می‌کند التهاب را متوقف کند، مناطقی از جای زخم (فیبروز) ایجاد می‌کند. با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می‌یابد تا بافت کبد بیشتر و بیشتر شود.



اگر این روند قطع نشود، سیروز می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• رشد مایعات در شکم (آسیت)

• تورم رگ‌ها در مری شما (واریس مری)، که می‌تواند پارگی و خونریزی کند

• گیجی، خواب آلودگی و لکنت زبان (انسفالوپاتی کبدی)

• سرطان کبد

• نارسایی کبد در مرحله پایانی، به این معنی که کبد عملکرد خود را متوقف کرده است.

بین ۵ تا ۱۲ درصد افراد مبتلا به NASH به سیروز مبتلا می‌شوند.



راه‌های پیشگیری از کبد چرب:

برای کاهش خطر ابتلا به کبد چرب:

- یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید. یک رژیم غذایی مبتنی بر سبزیجات را انتخاب کنید که سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم باشد.



- وزن سالم خود را حفظ کنید: اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالری را که هر روز می‌خورید کاهش دهید و ورزش بیشتری کنید. اگر وزن سالم دارید، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش کردن، آن را حفظ کنید.



ورزش: بیشتر روز‌های هفته را ورزش کنید. اگر به طور مرتب ورزش نکرده اید، ابتدا از پزشک معالج خود را سوال بپرسید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید:

اگر علائمی مداوم دارید که باعث نگرانی شما می‌شود با پزشک خود ملاقات کنید.



تشخیص کبد چرب:

از آنجا که کبد چرب در اکثر موارد علائمی ایجاد نمی‌کند، معمولاً وقتی آزمایشاتی که به دلایل دیگر انجام می‌شود به مشکل کبد اشاره می‌کنند، اغلب مورد توجه پزشکی قرار می‌گیرد یا زمانی اتفاق بیفتد که کبد شما در سونوگرافی غیرمعمول به نظر برسد یا آزمایش غیر طبیعی آنزیم کبدی داشته باشید.



آزمایشات انجام شده برای تشخیص و تعیین شدت بیماری عبارتند از:

• آزمایش خون

• شمارش کامل خون

• تست‌های آنزیم و عملکرد کبد

• آزمایش هپاتیت مزمن ویروسی (هپاتیت A، هپاتیت C و دیگران)

• تست غربالگری بیماری سلیاک

• قند خون ناشتا

• هموگلوبین A۱C، که نشان می‌دهد قند خون شما چقدر پایدار است.

• پروفایل چربی، که چربی‌های خون مانند کلسترول و تری گلیسیرید را اندازه گیری می‌کند.



روش‌های تصویربرداری:

روش‌های تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص کبد چرب عبارتند از:

• سونوگرافی شکم، که اغلب آزمایش اولیه در هنگام مشکوک بودن به بیماری کبد است.



• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) شکم. این تکنیک‌ها توانایی تشخیص NASH از NAFLD را ندارند، اما هنوز هم ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.



• الاستوگرافی گذرا، نوعی سونوگرافی پیشرفته است که سفتی کبد شما را اندازه می‌گیرد. سفتی کبد نشان دهنده فیبروز یا زخم است.



• الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی، با ترکیب تصویربرداری MRI با امواج صوتی برای ایجاد نقشه بصری (الاستوگرام) که سفتی بافت‌های بدن را نشان می‌دهد، کار می‌کند.

معاینه بافت کبد:

اگر آزمایش‌های دیگر نتیجه ندهند، پزشک ممکن است روشی را برای برداشتن نمونه‌ای از بافت از کبد شما (بیوپسی کبد) توصیه کند. نمونه بافت در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا به دنبال علائم التهاب و سیروز باشد.

بیوپسی کبد می‌تواند ناراحت کننده باشد، و خطرات کمی دارد که پزشک شما به طور مفصل با شما صحبت خواهد کرد. این روش با وارد کردن سوزن از طریق دیواره شکم و داخل کبد انجام می‌شود.  



درمان کبد چرب:

اولین راه درمان معمولاً کاهش وزن از طریق ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش است.  



برای کسانی که به دلیل استئاتوهپاتیت غیر الکلی، سیروز کبدی دارند، پیوند کبد ممکن است گزینه‌ای باشد.



هیچ درمانی برای بیماری کبد چرب غیر الکلی از طرف سازمان غذا و دارو تصویب نشده است، اما چند داروی با نتایج امیدوارکننده در حال مطالعه هستند.

 

منبع:بیتوته