آیا قانون جدید حمایت از کودکان مانع کودک‌آزاری می‌شود؟

تصویب قانون جدید حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان لبخند را بر لبان کودکان و خانواده های آسیب‌دیده، نمایان کرد، قانونی که سبب شد تا اقشار مختلف جامعه از تصویب آن نه تنها خوشحال شده بلکه برای اجرای هر چه زودتر آن از هر گونه حمایتی دریغ نکنند. این قانون دل بسیاری از مادران و پدران جوان را شاد کرد تا دیگر شاهد کودکآزاری و شکستن قلب های کوچک و مهربانی که هنوز طعم زندگی را نچشیده اند، در فضای مجازی و حتی اجتماع نباشیم و با مشاهده هر گونه کودک آزاری دست به دست یکدیگر داده تا این کودکان بی گناه را در زیر سایه و پناه این قانون قرار دهیم.  

مادران و پدران و سایر اقشار جامعه با تصویب این قانون نظرات مختلفی داشته و بسیاری از آن ها از تصویب آن ابراز خوشحالی کرده و از مسئولان تقاضا داشته اند تا هر چه زودتر این قانون اجرایی شود و بند به بند این قانون حمایتگر به معنای واقعی اجرا شده تا هیچ فردی به خود اجازه ندهد تا حتی فریاد بلندی بر سر کودکان بی دفاع بر نیاورد و جزء قوانینی باشد که ایران اسلامی در اجرای صد در صدی آن نسبت به سایر کشورها پیشتاز بوده و موفق عمل کند.   

«من به عنوان یک مادر با شنیدن خبر تایید لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بسیار خوشحال شدم. این اتفاق می تواند برای خیلی از افرادی که دست به کودک آزاری می زنند، بازدارنده باشد». این را آرزو می گوید. مادری که صاحب کودکی ۶ ساله  است و با دیدن کودک آزاری ها در فضای مجازی و کوچه و خیابان احساساتش جریحه دار می شود.

می گوید: کودک آزاری فقط در فضای مجازی نیست. خیلی از کودک آزاری ها را ما می بینیم و خیلی ها نیز از دید ما پنهان است اما مهم حمایت مردم و دولت از حقوق کودکان است. برای مثال یک بار در خیابان مادری را دیدم که به شدت فرزند خود را می زند. نتوانستم سکوت کنم و بی تفاوت باشم. چون کودک ضعیف است و قدرت دفاع از خود را در مقابل خشونت ندارد. به سمت مادر جوان رفتم و به عنوان یک شهروند از وی درخواست کردم که دیگر کودکش را نزند. شاید آن مادر باز هم این کار را تکرار کند اما مداخله محتاطانه من به عنوان یک شهروند باعث شد که دست از زدن کودکش بردارد.

به اعتقاد آرزو و مادران جوانی که بیم از آینده کودکان این سرزمین دارند و نگران سلامت جسم و روان همه آنها هستند، اجرای صحیح قانون حمایت از کودکان و نوجوانان می تواند دست خیلی از کودک آزاری ها را کوتاه و جان کودکان را حفظ کند.

توجه به موضوع کودک آزاری و اهمیت آن قصه امروز و دیروز نیست. ماجرای دور و درازی دارد که تا پیش از این شاهد اشکال سنتی کودک آزاری در جامعه بودیم و امروز این رفتارهای ضداجتماعی به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی کشیده شده و به تعبیری ظاهر مدرنی به خود پیدا کرده است.

سوءاستفاده هایی که با انتشار تصاویر و فیلم هایی زننده از آزار کودک در شبکه های اجتماعی منتشر می شود،  بدون اینکه کودک آزار بداند این رفتارها نقض حقوق اولیه کودک است و به مرور زمان صدمات و آسیب های این رفتارها متوجه کودک خواهد شد.

در همین رابطه به سراغ افخم صباغ، مدیرعامل موسسه مهر و ماه و فعال حوزه کودک رفتیم تا نظرات وی را در خصوص خشونت علیه کودکان و اهمیت قانون حمایت از کودکان و نوجوانان و بازدارندگی آن جویا شویم.

صباغ با اشاره به تایید لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان توسط شورای نگهبان در تاریخ ۱۸ خردادماه ۹۹ تاکید می کند: این باعث خوشحالی است که بعد از مدت های طولانی و پس از رفت و برگشت های بسیار لایحه میان مجلس و شورای نگهبان، بالاخره مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفت. بدون شک این گام بسیار بزرگی در جهت رعایت و حفظ حقوق کودکان به شمار می آید اما ای کاش این مصوبه قبل از مرگ رومیناها اتفاق می افتاد تا شاهد چنین جرائمی نسبت به کودکان نبودیم.

صباغ با اشاره به اینکه تایید لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان و تبدیل آن به قانون می تواند در کاهش جرائم و سوء استفاده های احتمالی علیه کودکان اثرگذار باشد می گوید: این قانون زمانی مفیدتر واقع می شود که برای اجرای آن، روانشناسان و مددکاران در مدارس، مراکز قضائی و انتظامی حضور پیدا کنند. برای مثال شاید اگر روزی که نیروی انتظامی رومینا را به پدرش تحویل می داد، یک مددکار آنجا حضور داشت و به حرف های دختربچه گوش فرا می داد، امروز این پرونده مسیر دیگری را طی می کرد و به این شکل فاجعه آمیز رقم نمی خورد.

به گفته مدیرعامل موسسه مهر و ماه این درست که باید از ابتدا آموزش هایی در خصوص مهارت های زندگی از کودکی به افراد ارائه شود و همچنین کودکان و والدین آموزش هایی را نیز در خصوص استفاده از فضای مجازی دریافت کنند اما در مواقع بحران و شرایط خاص وقتی قانون به مددکار و روانشناس اجازه مداخله به هنگام بدهد، بدون شک جلوی خیلی از فجایع گرفته خواهد شد.

بی دفاع ترین حلقه های اجتماع

مدیرعامل موسسه مهر و ماه با اشاره به حادثه اخیر کودک آزاری پسری چهار ساله توسط مادرش در فضای مجازی می افزاید: این اتفاق و حوادث مشابه در نوع خود فاجعه است و قابل گذشت نیست. متاسفانه خشونت هر روز چهره تازه ای از خود در فضای مجازی نشان می دهد و یکی از بخش های مهم این خشونت ها قربانیان کودک هستند. کودکان بی دفاع ترین حلقه های اجتماعی به حساب می آیند و بیشترین آسیب متوجه آنها است. اینگونه خشونت ها بیشتر از آنکه جنبه اتفاقی و فردی داشته باشد، در واقع ساختاری و سیستماتیک است. در نتیجه، بها ندادن به ریشه های این خشونت ها به منزله این است که ما آن را پنهان می کنیم و اجازه می دهیم که این رفتارها بار دیگر تکرار شود.

به گفته این فعال حوزه کودک، اگر قرار باشد ما به انسان ها به عنوان صاحبان حق نگاه کنیم، پس هر انسانی سرمایه ارزشمند هر جامعه ای است و باید به منافع عالی آن توجه شود و اهمیت به حقوق کودکان نیز از این امر مستثنی نیست.

صباغ ادامه می دهد: ناآگاهی نسبت به حقوق کودک در حلقه های خشونت گم شده و دلیل این ناآگاهی به خاطر عدم شناخت نسبت به حقوق کودکان است. اینکه پدر و مادری این اجازه را داشته باشند ک هر بلا و خشونتی را سر فرزندشان بیاورند، صرفا به این خاطر که حق مالکیت بر فرزندشان دارند، درست نیست و اینها مغایر با حقوق اولیه انسانی و کودکان است. در این بین می توانیم امیدوار باشیم که اجرایی شدن قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بتواند از شدت آزارها و سوء استفاده ها علیه کودکان بکاهد.

استفاده از کودکان در فضای مجازی جرم است

صباغ در بخش دیگری از صحبت هایش به اهمیت آموزش خانواده ها و کودکان اشاره می کند و می گوید: آموزش خانواده ها و آشنایی آنها با حقوق کودک می تواند کمک کند که تهدیدها تبدیل به فرصت شود. برای مثال خانواده ها باید در جریان باشند که اساسا استفاده از کودکان در فضای مجازی به هر نحوی و به هر دلیلی که باشد، تجاوز آشکاری به حریم خصوصی کودکان است. افراد باید آگاه باشند آزار جسمی و روحی کودکان به هر نحوی یا انتشار عکس ها و فیلم های کودکان در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی غیر از اینکه حریم خصوصی کودکان را نقض می کند، حقوق آنها را نیز در معرض مخاطره و سوء استفاده قرار می دهد.

اما یک شیوه دیگر استفاده از کودکان در فضای مجازی نمایش زیبایی های آنها است. «مقایسه زیبایی های کودکان و حتی برگزاری مسابقاتی در همین زمینه برای کودکان نیز آسیب زا است. در واقع مقایسه کردن کودکان و استعدادهای آنها، برانگیختن حس ترحم حتی برای تبلیغ کالاها و... همه اینها ابزاری است که برخی از والدین از کودکان برای گرفتن لایک های بیشتر، افزایش دنبال کننده یا همان فالوردر اینستاگرام خود استفاده و بدتر اینکه از طریق فرزندانشان در این فضاها درآمدزایی می کنند اما خبر ندارند که این اتفاقات چه پیامدهای ناخوشایندی برای کودک به همراه خواهد داشت».

در همین خصوص ماده ۲ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۸۱ اینطور می گوید که هر نوع آزار و اذیت کودک که منجر به صدمه روحی و روانی و خلاء اخلاقی و آزار جسمی کودک شود ممنوع است. کودکان در برابر آزار، غفلت، استثمار، تبعیض و در راس آن کودک همسری و قتل باید محافظت شوند. «به همین دلیل مهم ترین چیزی که می تواند جلوی این رفتارهای خشونت آمیز و ناخوشایند در مورد کودکان را بگیرد و کاهش دهد، این است که مفاد پیمان نامه را برای کودکان به درستی اجرا کنیم».

به اعتقاد این فعال حوزه کودک اگر مفاد پیمان نامه میان خانواده ها، در مدارس و میان معلم ها، در دانشگاه ها، بخش های قضایی و انتظامی کشور آموزش داده شود و در کنار آن قانونی که به بهترین نحو از کودکان حمایت کند، بدون شک می توان شاهد کاهش آسیب ها در خصوص کودکان و آینده بهتر برای آنها و در نتیجه جامعه ای بالنده و سالم بود.

ایرنا