نقد و بررسی کتاب دشنام‌های سرگردان در حوزه هنری خراسان رضوی
جلسه نقد کتاب «دشنام‌های سرگردان» اثر علی جعفری با حضور جمعی از شاعران در حوزه هنری خراسان رضوی برگزار شد.
به گزارش شهرآرانیوز، یکشنبه، ۵ اسفند ۱۴۰۳، جلسه نقد و بررسی کتاب «دشنام‌های سرگردان» اثر علی جعفری در سالن حوزه هنری خراسان رضوی برگزار شد. این نشست با حضور جمعی از شاعران و علاقه‌مندان به ادبیات، فضایی پرشور و پویا را رقم زد. شرکت‌کنندگان در این جلسه به تحلیل و بررسی این اثر پرداختند و نظرات خود را درباره مفاهیم و ساختار آن مطرح کردند.
عواطف لطیف و دغدغه‌های اجتماعی
در ابتدای این مراسم، محمدرضا معلمی با اشاره به فضای احساسی حاکم بر شعر‌های این مجموعه، آن را یادآور آثار محمدعلی بهمنی دانست و بیان کرد: حس لطیف و مهر جاری در این اشعار از ویژگی‌های بارز آن است.
وی همچنین به دغدغه‌های اجتماعی شاعر پرداخت و افزود: مسائل مربوط به مهاجرین در این مجموعه به‌خوبی بازتاب یافته و به یکی از محور‌های اصلی شعر‌ها تبدیل شده است.
این شاعر شعر‌های سپید کتاب را نقطه قوت آن ارزیابی کرده و تصریح کرد: تصاویر شگفت‌انگیزی در برخی از این شعر‌ها دیده می‌شود و اگر بخواهم این کتاب را برای مطالعه انتخاب کنم، دلیل آن همین بخش خواهد بود.
معلمی در بخش نقد‌های خود، به برخی کاستی‌های زبانی مجموعه اشاره کرد: شاعر در مواجهه با زبان، دقت کافی به خرج نداده و به‌سرعت از آنچه نوشته قانع شده است. درحالی‌که برخی ابیات می‌توانستند با اصلاحاتی جزئی، تأثیرگذارتر باشند.
وی همچنین ضعف تألیف و کلی‌گویی در برخی اشعار را از دیگر مشکلات این مجموعه برشمرد و بیان کرد: در بعضی موارد، ارتباط معنایی میان مصراع‌ها شکل نگرفته و تصاویر ارائه‌شده از انسجام کافی برخوردار نیستند. برخی شعر‌ها نیز به دلیل کلی‌گویی بیش‌ازحد، قابلیت حذف از کتاب را دارند.
ویژگی‌های زبانی؛ ایجاز و محدودیت در بهره‌گیری از ظرفیت‌ها
در ادامه، امان‌الله میرزایی با اشاره به اهمیت تجربه در قالب‌های کلاسیک، سرودن شعر سپید را دشوارتر دانست و تأکید کرد: بهتر است که شاعران سپیدسرا ابتدا قالب‌های کلاسیک را تجربه کنند و از این مسیر به شعر نو برسند؛ علی جعفری نیز چنین مسیری را طی کرده و از شعر کلاسیک به شعر نو رسیده است.
وی همچنین درباره عنوان کتاب گفت: نام مجموعه از دو کلمه انتزاعی تشکیل شده، اما از نظر عاطفی مخاطب را درگیر می‌کند.
این شاعر زبان شعری جعفری را نوکلاسیک توصیف کرده و بیان کرد: شاعر در این مجموعه از دو جنبه زبانی بهره برده است، اما در برخی شعر‌های اعتراضی نتوانسته از زبان به‌خوبی بهره بگیرد.
میرزایی درباره ساختار زبانی کتاب اضافه کرد: زبان شعر‌های جعفری سالم و روان است و خواننده احساس راحتی می‌کند، اما در برخی موارد به کرختی می‌رسد. اما یکدستی بیش‌ازحد در زبان می‌تواند به پویایی شعر آسیب بزند.
وی حس عاطفی در شعر‌های مجموعه را نیرومند ارزیابی کرده و تأکید کرد: هنر، ابزاری برای همدلی است و این کتاب توانسته چنین فضایی ایجاد کند. شعر‌هایی مانند دشنام‌های سرگردان به‌خوبی ارتباط عاطفی برقرار می‌کنند.
این شاعر بیان می‌کند: شعر زمانی تأثیرگذار خواهد بود که تصویر صادقانه‌ای از حالات شاعر ارائه دهد و مخاطب را به اشتراک عاطفی بکشاند. هرچقدر شعر با تجربه‌های انسانی پیوند بیشتری داشته باشد، تأثیر آن نیز عمیق‌تر خواهد شد.
میرزایی درباره موسیقی و خیال در شعر‌های این مجموعه اظهار کرد: در شعر سپید، نوعی جاذبه بین واژگان وجود دارد، به شرطی که شاعر بتواند راز این ارتباط را کشف کند. جعفری در دشنام‌های سرگردان تلاش کرده است تا خصوصیات موسیقی را در شعر‌های خود حفظ کند و در برخی موارد از موسیقی کناری و بیرونی بهره برده است. شاعر فرم را در خدمت محتوا گرفته و رسالت و پیام شعر را به‌خوبی در آثارش نمایان کرده است.
شعر مذهبی؛ حفظ ارزش‌های دینی در قالب شعر
غلام‌رضا ابراهیمی در ابتدا به اهمیت نام اثر اشاره کرد و گفت: نام دشنام‌های سرگردان به‌ویژه در زمانه‌ای که مهاجرستیزی به یکی از دغدغه‌های اجتماعی و فضای مجازی تبدیل شده است، نام مناسبی است. این نام به‌خوبی با محتوای کتاب هم‌خوانی دارد و مخاطب را به‌طور غیرمستقیم به موضوعات اجتماعی و فرهنگی معاصر هدایت می‌کند.
وی با اشاره به شعر مذهبی در این مجموعه تصریح کرد: از ۱۸ غزل کتاب، پنج غزل حال‌وهوای مذهبی دارند و چند شعر سپید نیز در همین راستا سروده شده است. سرودن شعر مذهبی نه‌تنها در ادبیات بلکه به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش‌های دینی اهمیت دارد.
این شاعر از شعر صفحه ۶۴ به‌عنوان نمونه‌ای از شعر مذهبی یاد کرد که حس‌وحال خوبی در آن ایجاد شده است و به شعر‌های دیگر که در فضای رضوی سروده شده‌اند نیز اشاره کرد.
ابراهیمی تصویرسازی را یکی از ویژگی‌های برجسته شعر علی جعفری دانست و بیان کرد: رضا براهنی تصویر را مهم‌ترین بخش خیال می‌داند و دکتر شفیعی حتی این دو را یکی می‌داند. تصاویر می‌توانند حس و فضای خوبی در شعر ایجاد کنند.
وی در این زمینه به یکی از تصاویر جالب در این مجموعه اشاره کرد: «تا به حال رد پای مورچه‌ای را روی برف دیده‌اید؟ همیشه زمستان روی واژه‌ها راه می‌رود.»
ابراهیمی این تصویر را نشان‌دهنده توانایی شاعر در خلق فضای مناسب و درک عمیق از محیط و زمان دانست.
این منتقد با اشاره به اینکه شعر‌های سپید علی جعفری به مراتب از شعر‌های کلاسیک او قوی‌تر هستند، خاطرنشان کرد: شعر‌های سپید جعفری بازتاب‌دهنده بهتری از حال‌وهوای شخصی و اجتماعی او هستند. جذابیت موضوعات اجتماعی و سیاسی باعث شده است که شاعر به شعر سپید گرایش پیدا کند و در این قالب بهتر ظاهر شود.
ابراهیمی همچنین افزود: جعفری در شعر‌های سپید به خودش نزدیک‌تر است و این نزدیکی به خود باعث شده است که شعر‌های او جاندارتر و واقعی‌تر باشند.
وی در ادامه با اشاره به عنصر روایت در این مجموعه‌شعر اضافه کرد: جعفری در شعر‌های سپید از عنصر روایت به‌خوبی بهره برده و این باعث شده است که ابیات جاندارتر و زنده‌تری ارائه دهد. از دلایل موفقیت او در شعر سپید می‌توان به استفاده از تجربه‌های شعر کلاسیک اشاره کرد.
این شاعر در پایان، به زبان شعر‌های کلاسیک علی جعفری پرداخت و بیان کرد: شعر‌های اولیه جعفری در قالب کلاسیک مشکلات زبانی بیشتری داشتند. به‌ویژه در شعر‌های قدیمی او، مشکلات زبانی به‌وضوح دیده می‌شود. اما در شعر‌های سپید، زبان او پختگی بیشتری پیدا کرده است.
در ادامه مراسم، علی جعفری، شاعر مجموعه‌شعر دشنام‌های سرگردان، گفت: از انتشارات عرفان بابت انتشار این کتاب سپاسگزارم و از استاد مظفری و دوستان عزیزم دکتر غلام‌رضا ابراهیمی و امان‌الله میرزایی که در ویرایش و انتخاب این شعر‌ها با من همکاری کردند، تشکر ویژه دارم. این افراد همواره مرا در مسیر انتشار کتاب تشویق کردند.
این شاعر در پایان، بیان کرد: از همسرم خانم میرزایی که زحمات زیادی برای برگزاری این جلسه کشیدند و همواره در چاپ کتاب من را تشویق کردند، بسیار سپاسگزارم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
