پس از حدود دو هفته تنش و درگیری شدید میان ایران و دشمنانش، اعلام آتشبس جنگی در روزهای اخیر فضای جدیدی را در عرصه معادلات بینالمللی ایجاد کرده است. اما این آرامش نسبی نهتنها به مفهوم پایان بحران نیست، بلکه بهوضوح نشان میدهد که جهان در آستانه صفبندیها و صفآراییهای جدیدی قرار گرفته است؛ مرحلهای که بسیاری از تحلیلگران از آن بهعنوان ورود به «نظم نوین جهانی» یاد میکنند.
حملات گسترده دشمنان به تأسیسات هستهای ایران، بهویژه سایتهای کلیدی نظیر «فردو» و «نطنز»، واکنشی جسورانه و بیسابقه بود که با هدف برهمزدن معادلات دیپلماتیک و تخریب زیرساختهای استراتژیک ما به انجام رسید. بااینحال، توانمندی دفاعی و پایداری ساختارهای ایران، بار دیگر نشان داد که محاسبات دشمن اشتباه است.
باوجود آنکه دشمن امیدوار بود با این حملات گسترده زیربنای پیشرفت هستهای و چانهزنی دیپلماتیک ما را تضعیف کند، این تحرکات بیشتر به جایگاه جهانی ایران مشروعیت بخشید و ضرورت واکنشهای دقیقتر دیپلماتیک و حقوقی را دوچندان کرد.
اگرچه اعلام آتشبس بهمعنای تعلیق برخی درگیریهاست، اما از ظواهر امر پیداست که دوران تازهای از تنشهای ژئوپلیتیک آغاز شده است؛ دورانی که در آن خاورمیانه به مرکز ثقل تغییرات جهانی و تقابل قدرتهای بزرگ تبدیل خواهد شد. درهمینراستا، ایران نهتنها باید از ابزارهای دیپلماتیک و حقوقی برای محکومکردن اینگونه حملات استفاده کند، بلکه لازم است راهکارهای عملی و استراتژیک جدیدی را نیز در دستورکار قرار دهد.
حضور قوی در سازمانهای بینالمللی نظیر شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بینالمللی انرژی اتمی، بهرهگیری از ظرفیت نخبگان دیپلماتیک در مذاکرات حساس و تشکیل ائتلافهای جدید منطقهای از مهمترین گامهایی است که میتواند امنیت و منافع ملی ایران را در برابر تهدیدهای آینده تضمین کند. درعینحال، امروز بیش از هر زمانی نیازمند نمایش قدرت استراتژیک و دفاعی در سطح منطقه هستیم.
سیاستهایی، چون زیرفشارقراردادن آبراههای بینالمللی ازجمله تنگه هرمز، میتواند اهرمی قوی برای مقابله با منافع آمریکا و متحدانش ایجاد کند. اثرگذاری بر بازار جهانی انرژی و افزایش قیمت نفت، فشار گستردهای را بر اقتصاد داخلی ایالاتمتحده و حتی سیاستهای متحدانش وارد خواهد کرد. امروز بیش از هر زمانی نیازمند هوشیاری ملی و اتحاد داخلی هستیم. اگرچه آتشبس فعلی فرصتی برای بازسازی و تقویت است، اما نمیتوان بهطورکامل به استمرار آن اعتماد داشت.
صفآراییهای جدید جهانی، تغییر معادلات اقتصادی و نظامی و شکلگیری ائتلافهای نوین، همگی نشان از دنیایی پرچالش و درحالتحول دارند. دراینمیان، استراتژی ایران باید مبتنی بر صبر، هوشیاری، اتحاد ملی و تأکید بر فرصتهای موجود برای تقویت ثبات داخلی و جایگاه بینالمللی باشد.
نظم نوین جهانی در حال شکلگیری است و ایران میتواند با اتکا به منابع قدرت نرم و سخت خود، نقشی پیشتاز و استراتژیک در این تحولات ایفا کند. آنچه اهمیت دارد، اتخاذ سیاستهای هوشمندانه و طراحی راهکارهایی است که افزون بر تقویت توان دفاعی، ظرفیت دیپلماتیک کشور را در عرصه بینالملل گسترش دهد.