چرا باید هرچه‌سریع‌تر اتباع سامان‌دهی شوند؟ | بین انسانیت و امنیت کجا ایستاده‌ایم؟

به گزارش شهرآرانیوز، ایران، این خاک مهمان‌نواز و رنگین از اقوام مختلف، سال‌هاست میزبان اتباع خارجی است و از جان برای حراستشان تلاش می‌کند. با اینکه سنگدلی است، اگر محبت صاحب‌خانه را زیرسؤال ببریم، اما در میان الطاف ایران عزیز ما، اتباع غیرمجازی بر این خاک قدم گذاشته‌اند که حواشی و پیامد‌های اجتماعی، امنیتی و اقتصادی متعددی را به همراه داشته‌اند که لازم است با تدابیر دولتی و نگاه کارشناسی، سامان‌دهی شوند.

در این جریان‌سازی برخی رسانه‌ها علیه برخی اتباع یادمان نرود که تروخشک را با هم نسوزانیم، بسیاری از اتباع در جنگ تحمیلی هشت‌ساله، برای حفظ خاک ایران جنگیدند و جان خود را فدا کردند و برخی سال‌هاست در این سرزمین زندگی می‌کنند و تنها زادگاهشان متفاوت است؛ اما در هر صورت، رعایت قانون برای ورود و خروج اتباع ضروری است؛ بنابراین حضور اتباع غیرمجاز در ایران نیازمند رویکردی متوازن است که هم انسان‌دوستانه باشد و هم قانونمند.

ایران، این سرزمین کهن و میهمان‌نواز، سال‌هاست پناهگاه میلیون‌ها انسانی شده که از جنگ، فقر و ناامنی گریخته‌اند. اما حضور اتباع غیرمجاز، قصه‌ای پر از رنج و دغدغه است؛ هم برای آن‌ها که آواره‌اند و هم برای جامعه‌ای که ناخواسته بار این حضور را به دوش می‌کشد.

اما اینجا هم رنج آوارگی پایان نمی‌یابد؛ کار سخت، دستمزد ناچیز، تحقیر و ترس دائمی از دستگیری و کودکانی که به‌جای مدرسه، در کارگاه‌های تاریک نفس می‌کشند.

جامعه‌ای که خسته است، اما سنگدل نیست

ما ایرانی‌ها هم از این شرایط رنج می‌بریم؛ شغل‌هایی که باید به فرزندان این سرزمین برسد، به دست کارگران ارزانِ بدون حقوق می‌افتد، محله‌هایی که از تراکم جمعیت بی‌قانون، نفسشان گرفته است، دلواپسیِ پدران و مادرانی که نگران آینده فرزندانشان در میان این آشفتگی‌اند و هزاران دغدغه دیگر که نگارنده بیش‌ از این به آن‌ها نمی‌پردازد، اما در دل، رنج خانه و همسایه را به یک اندازه محترم می‌شمارد.

اما چه باید کرد؟

باید رنج آن‌هایی را که مجبور به زندگی در سایه‌اند، به رسمیت شناخت، نه با نادیده‌گرفتن، بلکه با سامان‌دهی واقعی. در یک سامان‌دهی واقعی نباید درباره درماندگان سخت‌گیری کرد، بلکه باید با عاملان ناامنی برخورد کرد. مهم‌ترین مسئله در اشتغال اتباع است که باید از ورودشان به مافیای کار جلوگیری کرد و درعوض از نیرویشان برای سازندگی استفاده کرد. از طرفی، نهاد‌های بین‌المللی باید در این زمینه به ایران کمک کنند؛ چراکه ایران نباید تنها بار این مصیبت را به دوش بکشد و ناگفته نماند «چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است».

درخصوص سیاست دولت چهاردهم درباره سامان‌دهی اتباع با سارا فلاحی عضو کمیسیون امنیت ملی و و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، عثمان سالاری عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی، آلبرت بغزیان عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران و کارشناس اقتصادی و جعفر سیدآبادی مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی به گفت‌و‌گو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

فلاحی در گفت‌و‌گو با خبرنگار شهرآرانیوز، اظهار کرد: چندی پیش، از تریبون مجلس درخصوص اتباع غیرمجاز به‌ویژه از زمان روی‌کارآمدن طالبان هشدار دادم که بسیاری از گروه‌های خطرناک وارد کشور شده‌اند، اما کسی خیلی توجهی نکرد، لایحه‌ای که به مجلس ارائه شده است دارای برخی ایرادات است و برخی مشوق‌هایی را در خود دارد که اتباع می‌توانند در ایران بمانند.

وی افزود: قسمت اداری امور اتباع در وزارت کشور را تقویت کنیم، نیازی به ایجاد سازمان دیگری نیست؛ ضمن اینکه باید سایر وزارتخانه‌ها پای کار بیایند، اما تمرکز بر این وزارتخانه باشد که بتوانند اتباع غیرمجاز را از ایران اخراج کنند، چون حضور اتباع غیرمجاز در کشور مشروعیت ندارد، ما آن‌ها را نمی‌شناسیم و ممکن است دست به هر جرم و جنایتی بزنند؛ بنابراین باید اتباع را با یک سیاست هوشمندانه شناسایی و خارج کرد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مرز باید واکسینه شود. برخی فضا را باز می‌گذارند که اتباع بازگردند که این امر نتیجه عدم هماهنگی برخی وزارتخانه‌هاست. باید وزارت کشور، وزارت اطلاعات، وزارت خارجه و نهاد‌های ذی‌ربط یک فرماندهی واحد برای مدیریت این موضوع ایجاد کنند.

وی با بیان اینکه در سایر کشور‌های ورود و خروج مهاجران حساب‌وکتاب دارد، گفت: موضوع اتباع باید با هوشمندی مدیریت شود و از طرفی هیجانی تصمیم‌گیری نکنیم. لایحه خیلی کارشناسی نیست و نباید سازمانی منفک از وزارتخانه کشور ایجاد شود، به اداره اتباع اختیارات بیشتری تفویض شود، می‌تواند مدیریت انجام دهد.

در ادامه حتما بخوانید تأکید یک نماینده مجلس بر رسیدگی فوری به لایحه ساماندهی اتباع خارجی با توجه به شرایط کشور

اول اعمال، بعد اعلام

فلاحی افزود: هدف لایحه سامان‌دهی اتباع است، اما نتیجه این لایحه به سامان‌دهی منجر نمی‌شود بلکه به رسوب بیشتر اتباع در ایران می‌انجامد. اگر می‌خواهیم چیزی را اعمال کنیم، نیازی ندارد این اندازه اعلام کنیم. اتباع، متولیان بسیاری دارند و متأسفانه تکثر سیاست‌ها و موازی‌کاری‌ها ما را دچار مشکل می‌کند. یک وزارتخانه متولی امور اتباع شود و نهاد‌های امنیتی و نظارتی کمک کنند که شناسایی و خارج شوند در حالی که آورده‌ای برای کشور ندارند.

عضو کمیسیون امنیت ملی و و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: در این لایحه، وضعیت امنیتی و قضایی فرد در کشور متبوع خود بررسی نمی‌شود، در حالی که باید توانایی رصد و پالایش داشته باشیم؛ لذا باید در ورود اتباع سخت‌گیری کنیم. به خاطر غفلت‌هایی که داشتیم، امروز با بحران امنیتی مواجه شدیم. تعارف نداشته باشیم، امنیت ملی که تعارف ندارد.

تروخشک با هم نسوزند

عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز، هشدار داد که نباید تروخشک را باهم بسوزانیم و گفت: جمهوری اسلامی ایران برای مهاجران افغانستانی پیش از روی‌کارآمدن طالبان، هزینه‌های بسیاری کرده است و شاکله اصلی سیاست جمهوری اسلامی ایران بر حسن‌نیت، مساعدت، محافظت و حمایت همه‌جانبه بوده است، ضمن اینکه اتباع در ایران دارای همسران ایرانی و فرزند هستند.

عثمان سالاری افزود: درمورد ورود اتباع بعد از روی‌کارآمدن طالبان، اظهارنظر نمی‌کنم، اما درمورد افرادی که بیش از ۲۰ یا ۳۰ سال است که در کشور زندگی می‌کنند، نباید هیجانی تصمیم بگیریم. ممکن است در بین اتباع مجرم و جنایتکار باشند، مگر اتباع ایرانی مرتکب جرم نمی‌شوند؟! باید از جریان‌سازی این دیدگاه منفی بیش‌ازحد درمورد مهاجرین افغان، جلوگیری کنیم. حساب افرادی که طی دوسه سال اخیر وارد کشور شده‌اند، از حساب افرادی که سال‌هاست در کشور زندگی می‌کنند و در کشور دارای کسب‌وکار و شخصیت هستند، جداست.

عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: قوه عاقله سیاسی، امنیتی و حقوقی ما درخصوص افرادی که سابقه بزهکاری ندارند و قبل از حکومت طالبان وارد کشور شدند، باید یک بازبینی مجدد انجام دهد و مانع طرد عجولانه آن‌ها شود.

سالاری تأکید کرد که نباید دچار آفت رد مطلق یا قبول مطلق شویم؛ بلکه باید سازوکار مناسبی اندیشیده شود.

اخراج دسته‌جمعی مهاجران؛ درمان درد بیکاری یا شوک اقتصادی جدید؟

در ادامه، آلبرت بغزیان درخصوص تأثیر اخراج اتباع غیرمجاز بر بازار کار ایران گفت: اینکه نیروی کار مهاجر در برخی کشورها مجوز دریافت می‌کنند، در کشور‌هایی بوده است که یا رشد جمعیت آن‌ها پایین است، یا امید به زندگی آن‌ها بالاست و جمعیت سالمند زیادی دارند یا کمبود نیروی کار دارند که نیروی کار غیرماهر آن‌ها اندک و دستمزد‌ها برای شهروندان خودشان بالاست؛ لذا اجازه می‌دهند مهاجران ویزای کار بگیرند و مشغول به کار شوند.

وی افزود: بیشترین زمانی که در ایران این موضوع اوج گرفت، زمان لوله‌کشی گاز بود که از اتباع افغانستانی استفاده کردند، اما رفته‌رفته پای آنان به پوشاک، موزائیک، گچ‌کاری و مشاغل فنی و... باز شد. کارفرمایان ما تمایل دارند که از این نیروی کار استفاده کنند؛ چراکه این نیروها کم‌توقع هستند، تحملشان بالاست، اسکان را در هر شرایطی قبول می‌کنند و بیمه برایشان مهم نیست.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران و کارشناس اقتصادی ادامه داد: سامان‌دهی نیروی کار ارزان و ماهر مطلوب است، اما در صورت اخراج، جایگزینی با نیروی کار ایرانی که توقعش از دستمزد بالاتر است و مسائل تأمین‌اجتماعی و... موجب می‌شود که هزینه تولید افزایش پیدا کند و یک شوک تورمی ناشی از نیروی کار داشته باشیم؛ بنابراین در مسائل اقتصادی، اگر نیروهای مهاجر سامان‌دهی شوند، می‌شود از این نیرو‌ها استفاده کرد و آسیبی هم به تولید و اقتصاد کشور وارد نشود.

بغزیان ادامه داد: با خروج اتباع، از یک جهت فضای کار برای نیروی وطنی باز می‌شود و از طرف دیگر، هزینه تولید نگرانی ایجاد می‌کند. نیروی کار بیکار برای جایگزینی داریم، اما نیروی کار ایرانی با این حقوق‌ها و تسهیلات کار نمی‌کند.

وی افزود: شوک دستمزدی را نیز خواهیم داشت؛ حتی بهانه خوبی برای کارفرمایان برای افزایش قیمت است. ناگفته نماند بسیاری از نیروی کار اتباع ماهر هستند و جایگزین‌کردنشان سخت است، اما مهارت به‌تدریج کسب می‌شود.

همه اتباع طرد نمی‌شوند

جعفر سیدآبادی نیز درخصوص لایحه سامان‌دهی اتباع اظهار کرد: قرار بر طرد همه اتباع نیست و نمی‌خواهیم همه را طرد کنیم؛ بلکه طرح تعیین‌تکلیف دارندگان برگه‌های سرشماری اتباعی است که بعد از سال ۱۴۰۰ وارد کشور شدند، به صورت موقت در کشور حضور پیدا کردند، کشور سامان‌دهی کرد و سیاست‌هایی که داشتیم برای سامان‌دهی و پناه‌دادن اتباع بوده است و امروز برخی تعیین‌تکلیف شدند و بخشی در شش گروه تقسیم شدند و برخی دیگر که در داخل دسته‌بندی قرار نمی‌گیرند مجوز خروج دریافت کرده و باید تا ۱۵ تیر از کشور خارج شوند.

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی درخصوص آینده فرزندان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با اتباع، گفت: در این خصوص حدود ۲۰ هزار پرونده تشکیل شده که در حال بررسی است، فرایند اداری طی می‌شود و زمانی که پاسخ‌ها از مراجع استعلامی را دریافت کنیم، تعیین‌تکلیف می‌شود.

وزیر کشور: ما اتباع‌ستیز نیستیم

شایان ذکر است که اسکندر مؤمنی، وزیر کشورمان، چند شب گذشته در گفت‌وگوی ویژه خبری، گفت: باجدیت سامان‌دهی اتباع را دنبال می‌کنیم، با احترام، اما بدون بی‌نظمی؛ سامان‌دهی اتباع خارجی یکی از اولویت‌های اصلی ماست و از روز اول در مجلس بر آن تأکید کرده‌ایم. واقعیت این است که ظرفیت کشور برای پذیرش این میزان از اتباع محدود است و باید مدیریت‌شده عمل کنیم.

مؤمنی ادامه داد: حضور گسترده اتباع در ایران، در مقایسه با نسبت جمعیتی، در دنیا کم‌سابقه است. بسیاری از این افراد شریف، پرتلاش و کمک‌حال اقتصاد کشور هستند؛ ما اتباع‌ستیز نیستیم.

وزیر کشور تصریح کرد: ایران با همسایگان خود فرهنگ و سابقه مشترک دارد، اما امکان ارائه یارانه و خدمات به این گستردگی برای همه وجود ندارد.

مؤمنی اذعان داشت: بخشی از افرادی که در وقایع اخیر دستگیر شدند، از اتباع غیرمجاز بودند، اما همه چنین نبودند؛ باید منصفانه برخورد کرد؛ برخورد ما باید جدی، قانونی و در عین حال انسانی باشد.

وزیر کشور تصریح کرد: لایحه «سازمان ملی مهاجرت» در مجلس است و باید هرچه‌سریع‌تر بدون تغییر ماهیت تصویب شود و خروج از دور تسلسل و کنترل ورود و خروج اتباع، هدف اصلی ماست.

در ادامه حتما بخوانید خروج گسترده اتباع غیرمجاز از کشور چه تأثیری بر بازار مسکن خواهد داشت؟