ادبیات همواره راهی برای انتقال مفاهیم و ارزشهای فرهنگی و اجتماعی بوده است. چه بسا شاعران و نویسندگان بزرگی که در بزنگاههای مختلف با سرایش شعری و تألیف اثری راه روشنگری و هدایت جامعهای را در پیش گرفتهاند و در گذر جامعه از تنگناهای گوناگون سهیم بودهاند؛ بنابراین تأثیری که ادبیات در رشد و بالندگی و هدایت مخاطبان دارد بر کسی پوشیده نیست.
البته وقتی سخن از مخاطب خاص مخصوصاً کودکان و نوجوانان است، این تأثیرگذاری صد چندان خواهد بود. چرا که کودکان و نوجوانان نیازمند آموزش و یادگیری و الگوپذیری بیشترند و این انتظار وجود دارد که بخش عمدهای از این نیاز از طریق ادبیات پاسخ داده شود. نویسندگان این حوزه موظف به آفرینش متنی ساده و امروزی و متناسب با حال و مقام مخاطب امروزند.
وقتی با مخاطبی با تواناییها، ویژگیها و سطح آگاهی خاص روبهرو هستیم؛ لاجرم باید اثری درخور او و متناسب با حال او تولید شود. مولانا جلالالدین محمد بلخی نیز سالها پیش بر همین مسئله اذعان کرده است:
«چون که با کودک سر و کارت فتاد پس زبان کودکی باید گشاد»
در این صورت است که مخاطب متن را میفهمد، در آن غوطهور میشود و ضمن لذتبردن و سرگرمی، معانی ژرف آن را درمییابد. البته رسیدن به این مرحله کار آسانی نیست.
آنچه بیان شد، ضرروت توجه و سرمایهگذاری در این حوزه را نمایان میکند. حال باید این سوأل مطرح شود برای ایجاد چنین بستری چه کارهایی صورت گرفته است؟
متأسفانه باید گفت کودکان و نوجوانان در حوزهی ادبیات همواره محرومترین قشر مخاطباناند، چرا که، چون مخاطب بزرگسال توانایی اظهارنظر و اعتراض و تشخیص خوب از بد را ندارند و هر آنچه به نام ادبیات به آنها عرضه شود را پذیرا میشوند. پس وظیفهی نظارت و توجه بر کیفیت آنچه تولید و عرضه میشود، با متولیان این حوزه، پژوهشگران و دستاندرکاران تعلیم و تربیت است تا با شناخت درست مخاطب و نیازها و تواناییهای او، راه درست را به مولفان بنمایانند و برای جلوگیری از سواستفاده سودجویان و جولان افراد غیرمتخصص در این حوزه اقدامی کنند.
همچنین بستر لازم جهت رشد و پویایی نویسندگان و هنرمندان را فراهم کنند. در این صورت است که آنچه در نهایت تولید و به مخاطب عرضه میشود، از حداقل کیفیت لازم از جنبههای مختلف برخوردار خواهد بود. اما با نهایت تأسف باید گفت بسیاری از مسئولان این حوزه خود شناخت درست و کافی از مخاطب و ادبیات و اثر ناب هنری ندارند تا بتوانند قضاوتی درست و مسئولانه و در خور توجه داشته باشند.
موفقیت در این حوزه، حضور مسئولان متخصص و کارآمد را میطلبد. به امید روزی که این مهم بر آورده شود تا نویسندگان بتوانند با دانش و آگاهی کافی و فراغ بال، در فضایی استاندارد و مناسب و بدون نگرانی از قید و بندهای اقتصادی و سیاسی و ... در این حوزه قلم بزنند وآثاری ازشمند و متناسب با آنچه مخاطب میطلبد، عرضه کنند.