همه‌چیز دربارهٔ «پ.ک.ک.»، حزب کارگران کردستان

به گزارش شهرآرانیوز، «پ.ک.ک.»، مخفف «پارتی کریکارانی کوردستان» (= حزب کارگران کردستان) یک سازمان سیاسی-مسلح چپ‌گرا و ملی‌گرا در کردستان ترکیه است که سال ۱۹۸۴، با هدف کسب خودمختاری یا حقوق بیشتر برای مردم کرد در منطقهٔ کردستان ترکیه، مبارزهٔ مسلحانه علیه دولت مرکزی این کشور را آغاز کرد. این سازمان را بسیاری از کشورها، ازجمله ترکیه و ایران و آمریکا، و نیز اتحادیهٔ اروپا یک سازمان تروریستی می‌شناسند.

در ادامه حتما بخوانید پ.ک.ک به طور رسمی خلع سلاح خود را کلید زد

ایدئولوژی

ایدئولوژی پ.ک.ک. در طول زمان دستخوش تغییر و تحولاتی شده است. پ.ک.ک. بر پایهٔ مارکسیسم-لنینیسم و سوسیالیسم علمی بنیان گذاشته شد و هدف اصلی آن ایجاد یک دولت مستقل کرد در جنوب‌شرقی ترکیه بود. این ایدئولوژی را عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار و رهبر این گروه، در کتاب «مانیفست راه انقلاب کردستان» تبیین کرده است.

با گذشت زمان، و به‌ویژه پس از دستگیری عبدالله اوجالان در سال ۱۹۹۹، ایدئولوژی پ.ک.ک. به‌سمت کنفدرالیسم دموکراتیک (کمونالیسم دموکراتیک) و ژنولوژی (علم زنان) متمایل شد. در این رویکرد جدید، هدفْ دیگر صرفاً ایجاد یک دولت مستقل نیست، بلکه احقاق حقوق فرهنگی و سیاسی کرد‌ها در چارچوب مرز‌های موجود و ایجاد یک سیستم خودگردان دموکراتیک است که بر مشارکت مردمی و برابری جنسیتی تأکید دارد.

آغاز

پ.ک.ک. را، سال ۱۹۷۸، گروهی از دانشجویان کرد به رهبری عبدالله اوجالان در آنکارا تأسیس کردند. این سازمان، در دوران آشوب‌های اجتماعی و سیاسی ترکیه و در واکنش به سرکوب فرهنگی و سیاست‌های همگون‌سازی دولت ترکیه علیه کردها، شکل گرفت. سخن‌گفتن به کردی و ابراز هویت کردی سال‌ها در ترکیه ممنوع بود.

در ابتدا، پ.ک.ک. به اهداف دولتی ترکیه و گروه‌های کرد رقیب، که آنها را همکار دولت می‌دانست، حمله می‌کرد؛ اما کودتای نظامی سال ۱۹۸۰ در ترکیه پ.ک.ک. را رادیکال‌تر کرد و اعضای آن را در کشور‌های دیگر پراکند. اوجالان به سوریه گریخت و در درهٔ بِقاع لبنان و در سوریه اردوگاه‌های آموزشی تأسیس کرد. پ.ک.ک. مبارزهٔ مسلحانهٔ گسترده علیه دولت ترکیه را از سال ۱۹۸۴ آغاز نمود.

فعالیت‌ها

پ.ک.ک.، در طول بیش از چهار دهه فعالیت خود، از روش‌های مختلفی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده است. مبارزهٔ مسلحانه، به‌مثابهٔ روش اصلی پ.ک.ک.، شامل حملات مسلحانه، کمین‌های مسلحانه، و -در گذشته- بمب‌گذاری‌های انتحاری و البته ترور بوده است. این درگیری‌ها منجر به کشته و زخمی‌شدن ده‌هاهزار نفر از هر دو طرف، ازجمله غیرنظامیان ترک، شده است.

این سازمان با قاچاق موادمخدر و اخاذی از کرد‌ها تأمین مالی می‌شده است. پ.ک.ک. عمدتاً در ترکیه، عراق، سوریه و -تا حدی- در ایران فعالیت می‌کرده است. گروه‌هایی مانند «یگان‌های مدافع خلق» (YPG) در سوریه و حزب «حیات آزاد کردستان» (پژاک) در ایران به‌عنوان شاخه‌ها یا دسته‌های وابسته به پ.ک.ک. شناخته می‌شوند.

در ادامه حتما بخوانید اولین تصاویر از عناصر پ.ک.ک در حال امحای سلاح‌هایشان

پایان

باوجود اعلام انحلال رسمی، وضعیت پ.ک.ک. پیچیده است. در تاریخ ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵ (تقریباً دو ماه قبل)، پ.ک.ک. اعلام کرد که مأموریت تاریخی‌اش به پایان رسیده و اکنون دوران مبارزهٔ سیاسی و مدنی آغاز شده است. این تصمیم به‌دنبال درخواست عبدالله اوجالان، رهبر محبوس پ.ک.ک.، برای خلع‌سلاح و پایان‌دادن به فعالیت‌های مسلحانه گرفته شد.

پ.ک.ک. آتش‌بس با ترکیه را در ۱ مارس ۲۰۲۵ اعلام کرد. دولت ترکیه و «حزب عدالت و توسعه» (AKP)، ضمن استقبال محتاطانه از این تصمیم، تأکید کرده‌اند که آن را تنها زمانی واقعی تلقی خواهند کرد که شامل خلع‌سلاح کامل همهٔ شاخه‌ها و قطع ارتباط با گروه‌های مسلح کرد در سوریه (= یگان‌های مدافع خلق) و اروپا باشد.

تحلیل‌گران معتقدند این انحلالْ تنها حاصل فشار‌های نظامی ترکیه نیست، بلکه همچنین محصول کاهش پایگاه اجتماعی پ.ک.ک.، تحلیل‌رفتن منابع مالی، کاهش نیرو و افزایش فشار‌های نظامی ترکیه در شمال عراق و سوریه، و همچنین تغییر رویکرد ایالات متحده در قبال نیرو‌های کرد سوریه و اختلافات درون کردهاست.

با انحلال پ.ک.ک.، پیش‌بینی می‌شود که مبارزهٔ کرد‌ها از فاز مسلحانه به فاز سیاسی و مدنی منتقل شود. بااین‌حال، همچنان چالش‌هایی ازجمله ادغام اعضای مسلح پ.ک.ک. در جامعه، و موضع‌گیری دولت ترکیه در قبال حقوق کرد‌ها و ارتباط این انحلال با گروه‌های وابسته به پ.ک.ک. در سایر مناطق (مانند سوریه و عراق) وجود دارد.