برق خورشیدی، پشت سد زیرساخت

سرور هادیان | شهرآرانیوز؛ افزایش ناترازی انرژی در سال‌های اخیر سبب شده است تا در ماه‌های گرم سال واحد‌های صنعتی با کمبود برق روبه‌رو شوند. این مسئله باعث شده است در برخی مواقع در هفته یکی‌دو روز واحد‌های تولیدی مجبور به تعطیلی شوند. کارشناسان بخش انرژی معتقدند که استفاده از انرژی خورشیدی باتوجه‌به مزایایی مانند کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، تولید برق بدون نیاز به آب و کاهش آلودگی هوا، یکی از راهکار‌های مناسب رفع دغدغه واحد‌های صنعتی درباره کمبود برق و قطع آن است.

در میان کشور‌های غرب آسیا، ایران جزو کشور‌هایی است که شهر‌های مهم آن بیشترین میزان نور خورشید سالانه را دارند. چهار شهر مهم ایران (تهران، مشهد، اصفهان و بندرعباس) درمجموع سالانه بیش از ۱۲هزار ساعت از خورشید نور می‌گیرند. ظرفیت خراسان‌رضوی برای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی و بادی مطلوب است. 

این استان دارای ظرفیت بی‌نظیری در زمینه تابش آفتاب است و به‌طور متوسط سالانه حدود سیصد روز آفتابی دارد که برای مولد‌های خورشیدی بسیار مناسب است و از مناطق بادخیزی در نیشابور، سبزوار و خواف نیز برخوردار است که نیروگاه‌های بادی در آنها راه‌اندازی شده است. با این حال، موانع پیش‌روی انرژی‌های پاک در خراسان‌رضوی ناشی از مشکلات در بخش‌های حمایتی، قانونی و بوروکراسی اداری، توسعه بهره‌برداری از این نوع انرژی را با کندی روبه‌رو کرده است. این گزارش به بررسی موانع پرتعداد در مسیر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر می‌پردازد که اراده‌ای جدی برای رفع آنها ضروری است.

تمرکززدایی در مدیریت مصرف انرژی

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی مشهد در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به چالش‌های موجود در حوزه انرژی‌های پاک، به ویژه نیروگاه‌های خورشیدی در خراسان رضوی، بر ضرورت تمرکززدایی در مدیریت مصرف انرژی تأکید می‌کند.

نسرین یوسفی بیان می‌کند: مدیریت مصرف برق به صورت متمرکز و در سطح ملی انجام می‌شود. فیدر‌های شهرک‌های صنعتی (وسیله‌ای مهم در سیستم‌های توزیع برق است که وظیفه انتقال انرژی الکتریکی از یک منبع تغذیه به مصرف کننده‌ها یا به بخش‌های دیگر سیستم را بر عهده دارد.) تحت کنترل مرکزی قرار دارند و همین موضوع باعث می‌شود که در زمان قطعی، همه مصرف کنندگان روی آن فیدر دچار قطعی شوند و حتی نیروگاه‌های خورشیدی نیز از این مسئله مستثنا نیستند.

وی اظهار می‌کند: کمیسیون انرژی از طریق استانداری پیگیری‌هایی برای واگذاری مدیریت مصرف به استان انجام داده است. به گفته او، توافق اولیه‌ای با وزارت نیرو حاصل شده، اما هنوز ابزار‌های لازم برای اجرای مؤثر این تفویض اختیار فراهم نشده است. درصورتی که اختیار به استان داده شود، اما ابزار کنترلی در اختیار شرکت‌های توزیع قرار نگیرد، این تفویض درعمل بی اثر خواهد بود.

یوسفی ادامه می‌دهد: با وجود پیگیری‌های انجام شده و همراهی استاندار، هنوز امکانات کافی برای مدیریت مصرف در استان فراهم نشده است. امیدواریم این موضوع به زودی اجرایی شود تا شرکت‌های توزیع بتوانند مدیریت شبکه را در اختیار بگیرند و از قطعی‌های غیرضروری جلوگیری شود.

رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی مشهد در بخش دیگری از سخنانش تصریح می‌کند: یکی از اقدامات اساسی که توانیر در سال‌های اخیر باید انجام می‌داد، هوشمندسازی شبکه برق بوده است. با این کار، کنترل پذیری فیدر‌ها برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان فراهم می‌شود و‌ می‌توان نیروگاه‌های خورشیدی را از قطعی مستثنا کرد.

وی در ادامه اظهار می‌کند: در قانون رفع موانع صنعت برق، توانیر موظف شده است بخشی از درآمد ناشی از قبوض برق را صرف ارتقای کنترل پذیری شبکه کند، اما روند اجرایی شدن این بند بسیار کند بوده و نتایج ملموسی دربر نداشته است. یوسفی بیان می‌کند: شرکت‌های توزیع در خراسان رضوی در محدوده اختیارات خود تلاش می‌کنند همکاری لازم را با واحد‌های صنعتی داشته باشند.

برای مثال، اگر یک واحد نیروگاه خورشیدی داشته باشد، آن را در آخرین اولویت قطعی قرار می‌دهند، اما در مواردی که فیدر در اختیار شرکت توزیع نیست، امکان تصمیم گیری از سوی آن‌ها وجود ندارد. او تأکید می‌کند: مشکل اصلی همچنان تفویض ناقص اختیار است. وزیر نیرو بار‌ها در رسانه‌ها از واگذاری اختیار صحبت کرده است، اما درعمل، استان‌ها ابزار‌های اجرایی لازم را ندارند. تا زمانی که تصمیم گیری از سطح ایستگاه مرکزی به استان‌ها منتقل نشود، تغییری در مدیریت مصرف حاصل نخواهد شد.

در ادامه حتما بخوانید فرصت یک‌هفته‌ای استاندار خراسان رضوی برای ارزیابی ظرفیت سوله‌های صنایع در تولید انرژی تجدیدپذیر

دغدغه‌های بخش صنعت

عضو هیئت مدیره انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی هم در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به پیچیدگی‌های استفاده از انرژی خورشیدی در صنعت می‌گوید: اینکه واحدی بخواهد انرژی خورشیدی تولید کند و برق آن قطع نشود، به عوامل متعددی بستگی دارد. ضرایبی که وزارت نیرو برای جلوگیری از قطع برق در صورت تولید خورشیدی اعلام کرده است، بسیار بالا هستند و انجام این کار نیاز به سرمایه گذاری سنگینی دارد.

محمدعلی چمنیان ادامه می‌دهد: برخی شرکت‌ها با نصب حداقلی پنل خورشیدی انتظار دارند برقشان قطع نشود، اما شرکت توزیع برق معتقد است تفاوت بین انرژی تولیدشده با مصرف واقعی واحد صنعتی و برخی مشکلات فنی شبکه از عوامل اصلی قطع برق هستند.

چمنیان با اشاره به ساختار کنونی شبکه توضیح می‌دهد: چند کارخانه به صورت تجمیعی از یک فیدر تغذیه می‌شوند. اگر یک کارخانه دارای انرژی خورشیدی باشد، اما بقیه نه، امکان تفکیک قطع برق وجود ندارد. زیرا سیستم توزیع برق هنوز هوشمند نشده است و ابزار کافی برای مدیریت جداگانه هر واحد وجود ندارد.

رئیس انجمن صنایع همگن برق و الکترونیک خراسان رضوی می‌افزاید: اکنون اگر برق فیدری قطع شود، انرژی خورشیدی متصل به آن نیز از مدار خارج می‌شود. زیرا این سیستم‌ها به شبکه وابسته‌اند و در صورت قطع شبکه، امکان تزریق برق به آن وجود ندارد.

عضو هیئت مدیره انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی تأکید می‌کند: ما هنوز با نقطه‌ای که انرژی خورشیدی بتواند مشکل قطعی برق را برطرف کند، فاصله زیادی داریم. پیشنهاد‌هایی نظیر ایجاد نیروگاه‌های تجمیعی مطرح شده‌اند، اما هریک با مشکلات جدیدی همراه هستند و راه حل ریشه‌ای ارائه نشده است.

تأمین ۵درصد از  انرژی لازم از  منابع تجدیدپذیر

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به نقش صنایع در توسعه انرژی‌های پاک، اظهار می‌کند: به صورت طبیعی تأمین زیرساخت‌های اساسی تولید ازجمله آب، برق، گاز و نفت برعهده وزارتخانه‌های زیرساختی کشور است. با این حال، با توجه به برخی چالش‌های موجود، دو قانون کلیدی یعنی قانون حمایت از تولید دانش بنیان و قانون جهش تولید بخشی از مسئولیت تأمین انرژی را بر دوش خود صنایع گذاشته‌اند.

امیررضا رجبی می‌گوید: مطابق این قوانین، صنایع موظف هستند دست کم ۵ درصد از انرژی مصرفی خود را از منابع پاک تأمین کنند. در صورت انجام ندادن این تکلیف قانونی، مشمول جریمه خواهند شد. این الزام بر اساس مصوبه‌های قانونی مجلس شکل گرفته است و اکنون برخی صنایع برای پرهیز از این جریمه ها، به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده‌اند.

رجبی ادامه می‌دهد: بسیاری از واحد‌های صنعتی با آگاهی از مسئولیت اجتماعی خود، پا را فراتر از الزامات قانونی گذاشته‌اند و داوطلبانه برای کمک به دولت و حفظ محیط زیست، در حوزه انرژی‌های پاک سرمایه گذاری کرده‌اند.

وی بیان می‌کند: برخی از این صنایع، در هماهنگی با شرکت برق، برق خود را از طریق انرژی خورشیدی تأمین می‌کنند و این انرژی را به شبکه تزریق می‌کنند. در چنین مواردی، شرکت برق متعهد می‌شود برق این واحد‌ها را به صورت پایدار تأمین کند.

در ادامه حتما بخوانید اتصال ۱۴۶ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در خراسان رضوی به شبکه برق

مدیرکل صمت خراسان رضوی یادآور می‌شود: در بیشتر موارد شرکت برق به تعهدات خود عمل می‌کند، اما گزارش‌هایی نیز دریافت شده که در موارد خاص، امکان تأمین کامل برق برای برخی صنایع فراهم نشده است.

با این حال، آن دسته از واحد‌هایی که از طریق بورس انرژی برق پاک خریده‌اند یا خودشان انرژی خورشیدی به شبکه تزریق می‌کنند، طبق قرارداد موجود، از تضمین تأمین بیست وچهارساعته برق برخوردارند. رجبی بیان می‌کند: اگر این مدل همکاری میان صنایع و شرکت برق گسترش یابد و دیگردستگاه‌ها نیز از آن استقبال کنند، امکان تحقق کامل تعهدات فراهم خواهد شد. 

وی تأکید می‌کند: مجموعه صنعت، مشکلات موجود در حوزه تأمین برق را به خوبی درک می‌کند، اما رفع این مسائل نیازمند تعامل چندجانبه است. چرخ تولید فقط با همکاری همه ذی نفعان، ازجمله مردم، شهرداری ها، دستگاه‌های اجرایی و خود صنعت، به حرکت درمی آید. اگر محدودیتی در توزیع انرژی وجود دارد، نباید فقط متوجه بخش تولید و صنعت باشد.