به گزارش شهرآرانیوز؛ ۱۹ تیر ماه بود که همزمان با بیست و نهمین سالگرد بازدید رهبر معظم انقلاب از آرامگاه فردوسی، استاندار خراسان رضوی ضمن بازدید از این مجموعه، دستور فعالیت دوباره شورای «احیای توس» را صادر کرد. به روایت تاریخ، این شورا در سال ۷۸ تشکیل شده که البته پس از آن و طی این مدت غیرفعال بوده است؛ حال غیرفعال ماندن شورایی که مختص مکانی تاریخی است که به عنوان نماد ادبیات و هویت ملی ایران شناخته میشود، خودش جای سؤال دارد!
اما باوجوداین، فعالیت دوباره این شورا نیز، اما و اگر و ابهامهای زیادی دربردارد که برای روشن شدن نحوه فعالیت دوباره این شورا، مهمترین اقدامات مدنظر آن و البته دلیل غیرفعالبودن شورای احیای توس طی این سالها، از مسئولان ادارهکل میراث فرهنگی استان پیگیری کردیم که در نهایت پاسخی مکتوب دریافت کردیم که به شرح زیر است و البته جای خالی پاسخ درخصوص فعالیتنکردن شورا طی این سالها همچنان پابرجاست.
استاندار خراسان رضوی در همان بازدید اعلام کرده بود که «احیای توس به معنای احیای منطقه تاریخی توس بوده و تنها شامل آرامگاه فردوسی نمیشود، ازاینرو باید نشستهایی برگزار و در این زمینه طراحی انجام شود.» او همچنین یکی از اولویتها در این زمینه را ایجاد شهرداری منطقه تاریخی توس بیان کرده بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با اشاره به ثبت شهر تاریخی توس در سال ۷۵ در فهرست آثار ملی کشور، اظهار کرد: در همان سال رهبر معظم انقلاب در بازدید تابستانی بر اهمیت این پهنه تاریخی و حفظ آثار و ارزشهای آن تأکید کردند؛ البته بازدید ایشان در پی نگرانی و اخبار تأسفبرانگیزی بود که درباره تخریب و غارت آثار و لایههای تاریخی توس به ایشان منتقل شده بود.
سیدجواد موسوی بیان کرد: براساس مستندات تاریخی و عکسهای تصاویر هوایی موجود، ساختوسازها و شکلگیری روستاهای توس سفلی، اسلامیه و بعدها توس علیا از سالهای ۱۳۴۷ به بعد شکل گرفتهاند و این ساختوسازهای غیرمجاز و گسترش روزافزون آن سبب تخریب و از بین رفتن ذخایر فرهنگی و تاریخی توس شده است.
او به تشکیل شورای عالی احیای توس در سطح وزرا و شورای استانی آن در سطح استان طی سال ۷۸ اشاره کرد و گفت: این شورا با هدف حفظ ذخایر فرهنگی و شروع هرچه سریعتر آزادسازی پهنه تاریخی ایجاد شد و همان سال نیز ضوابط و حرائم شهر تعیین و پس از تصویب ابلاغ شد.
موسوی ادامه داد: در پی فعالیت این شورا، طرح آمایش سرزمینی توس تهیه و در سال ۸۶ ابلاغ شد و تا سال ۱۳۹۲ با همکاری میراث فرهنگی و بنیاد مسکن بخشهایی از عرصه تاریخی آزادسازی و تملک شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان افزود: همچنین برای تسریع در روند آزادسازی پهنه تاریخی از سال ۱۳۹۲ پهنهای به عنوان محدوده منفصل توس تعیین و به پهنه شهری مشهد اضافه شد تا با کمک شهرداری مشهد و ادارهکل راه و شهرسازی روند تهیه طرح تفصیلی و آزادسازی محدوده تاریخی با استفاده از اراضی بایر و باغات محدوده منفصل سرعت بگیرد؛ ضمن اینکه مشکلات چندین ساله سکونتگاههای غیرمجاز روی عرصه تاریخی شهر توس حل و فصل شود و البته این موضوع تاکنون به سرانجام نرسیده است.
او درخصوص مهمترین اقدامات انجام شده در این زمینه اظهار کرد: طرح تفصیلی و طرح ویژه محدوده تاریخی توس به کارفرمایی راه و شهرسازی استان در حال تهیه است و طرح راهبردی توس نیز پس از تهیه در سال ۹۹، توسط شورای عالی معماری و شهرسازی ایران مصوب و ابلاغ شد و تهیه و تکمیل هرچه سریعتر طرح تفصیلی توس بهخصوص طرح ویژه عرصه و حرائم شهر تاریخی توس مورد تأکید قرار گرفت.
موسوی اضافه کرد: در همین زمینه جلسات فنی و کارشناسی طرح در استان در حال پیگیری است که با اتمام، تصویب و ابلاغ طرح، وظایف و نحوه مداخله تمام دستگاههای مرتبط در منطقه را مشخص خواهد کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اظهار کرد: در صورتی که کمیته آزادسازی توس تشکیل نشود؛ تهیه و اجراییشدن آزادسازی پهنه تاریخی توس، هدف اصلی طرح محدوده منفصل و ثبت جهانی توس، حفظ ذخایر تاریخی و فرهنگی و معضلات اجتماعی موجود، مغفول خواهد ماند.
او بیان کرد: براساس مصوبه طرح راهبردی توس، ارائه خدمات زیربنایی تنها در محدوده فریز شده توس سفلی و اسلامیه، مجاز بوده که در این دو نقطه اجرا شده است. مابقی ساختوسازهای غیرمجاز خارج از محدوده ابلاغی که بیشتر با علم به ضوابط و بعد از سال ۹۲ ساخته و توسعه یافته است، غیرمجاز بوده که ضروری است به فوریت برای تشکیل کمیته آزادسازی با محوریت استانداری (مصوب طرح راهبردی توس) اقدام و طرح آزادسازی تهیه و اجرایی شود.
موسوی ادامه داد: متأسفانه بارها موضوع جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و برخورد قاطع با سودجویان زمین و املاک توسط دستگاههای مسئول در زمان گازرسانی و در سال ۹۲ و ۹۴ تعهد شده که هیچکدام محقق نشده است؛ هرگونه توسعه زیرساختهای زیربنایی در محدودههای داخل عرصه و حرائم توس، افزایش ساختوسازهای غیرمجاز را دربرخواهد داشت که این مهم و آزادسازی عرصه تاریخی در مصوبه طرح راهبردی توس و مصوبه سال ۹۸ استانداری خراسان رضوی اعلام شده است.
او افزود: از طرفی با پیگیریهای انجام شده، شهرداری مشهد و کمیته صیانت و دادستانی، مجموع ساختوسازها و قطعهبندیهای غیرمجاز خارج از هستههای سکونتی که اراضی زراعی و کشاورزی بوده و روی عرصه تاریخی توس، توسط افراد سودجو، تفکیک و دیوارکشی شدهاند، گزارش شده و بخشهایی از آن تخریب و آزادسازی شده است؛ البته این امر نیازمند پیگیری جدی و مستمر است تا از تخریب هرچه بیشتر شهر تاریخی توس و تبعات اجتماعی آن جلوگیری شود.