نگاهی به فصل سوم برنامه «از سرگذشت»

فصل سوم برنامه تلویزیونی «از سرگذشت» که از شروع ماه محرم با ترکیب روایت‌های شخصی، مفاهیم عاشورایی و مسائل اجتماعی روی آنتن رفت را می‌توان تلاشی تازه برای بازآفرینی قالب گفت‌وگو در تلویزیون تلقی کرد.

به گزارش شهرآرانیوز، برنامه تلویزیونی «از سرگذشت» که فصل سوم آن از ۵ تیر ۱۴۰۴ (شب اول محرم) تا پایان ماه صفر به مدت ۶۰ شب متوالی از شبکه نسیم پخش شد را می‌توان یکی از تلاش‌های قابل توجه رسانه ملی برای ارائه گفت‌وگویی چندوجهی که مسائل اجتماعی، روایت‌های شخصی و مفاهیم عاشورایی را در هم می‌آمیزد تلقی کرد.

این برنامه، به تهیه‌کنندگی محسن نجفی‌سولاری و اجرای علی‌اکبر قلیچ، با بهره‌گیری از ساختاری دوبخشی و روایتی دایره‌ای با عناصر سینمایی، توانسته است تجربه‌ای جالب برای مخاطب خلق کند. با این حال، هرچند این برنامه در ایجاد پیوند میان مسائل روزمره و ارزش‌های معنوی موفق بوده، گاه به دلیل تمرکز بیش از حد بر جنبه‌های عاطفی، از عمق تحلیلی لازم فاصله گرفته است.

ساختار سینمایی و روایت دایره‌ای

یکی از ویژگی‌های «از سرگذشت» در فصل سوم، اتخاذ ساختاری سینمایی و روایت دایره‌ای است که آن را از برنامه‌های گفت‌وگومحور مرسوم متمایز می‌کند. هر قسمت با یک سوژه اجتماعی آغاز می‌شود، مانند چالش‌های خانوادگی، مسائل روانی یا تجربیات تحول‌آفرین، و سپس به روایت زندگی یک چهره شناخته‌شده می‌رسد که با سوژه ابتدایی پیوندی معنوی یا مفهومی دارد. این روایت دایره‌ای، که در آن داستان‌ها از یک نقطه شروع اجتماعی به یک نقطه اوج عاطفی یا معنوی می‌رسند و دوباره به سوژه اولیه ارجاع می‌دهند، به برنامه حالتی شبیه به یک فیلم کوتاه می‌بخشد.

استفاده از نورپردازی هدفمند و دکور‌هایی که از نماد‌های سنتی عاشورایی مانند کلاهخود به سمت عناصر مدرن‌تر مانند کشتی نجات حرکت کرده‌اند، به این ساختار سینمایی عمق بیشتری بخشیده است. برای مثال، در قسمت‌هایی که به موضوع استقامت پرداخته شده، تصاویر بصری و موسیقی متن با دقت انتخاب شده‌اند تا حس و حال یک روایت سینمایی را منتقل کنند، گویی مخاطب در حال تماشای یک داستان تصویری است که با ارجاع به کربلا کامل می‌شود.

واکنش به مسائل روز؛ انعطاف‌پذیری در مواجهه با جنگ

یکی از نقاط قوت «از سرگذشت» در فصل سوم، واکنش انعطاف‌پذیر آن به رویداد‌های جاری، به‌ویژه جنگ تحمیلی ۱۲ روزه ایران با رژیم صهیونیستی در تیر ۱۴۰۴ بود. در حالی که حدود نیمی از قسمت‌ها پیش از آغاز جنگ ضبط شده بودند، تیم تولید با تغییر دکور و محتوا، برنامه را با شرایط جدید هماهنگ کرد.

همچنین دعوت از میهمانانی مانند دختر شهید سردار علی شادمانی، که روایتی عاطفی از شهادت پدرش ارائه داد، و دختر شهید لاجوردی، که به بررسی ابعاد شخصی و اجتماعی شهادت پرداخت، برنامه را به فضایی برای ادای احترام به شهدای اخیر تبدیل کرد. حضور چهره‌هایی مانند جواد موگویی و علی صدری‌نیا، که تجربیات خود از جنگ را به اشتراک گذاشتند، نیز بر تعهد برنامه به عدم بی‌تفاوتی نسبت به مسائل روز تأکید کرد. این بخش‌ها توانستند احساسات مخاطبان را درگیر کنند، به‌ویژه در لحظاتی که روایت‌های شخصی با تصاویر آرشیوی جنگ همراه می‌شدند.

جلب مخاطب و ایجاد پیوند‌های معنوی

«از سرگذشت» با تکیه بر روایت دایره‌ای و ساختار سینمایی، توانسته است مخاطبان گسترده‌ای را جذب کند. حضور میهمانانی متنوع، از چهره‌های مذهبی مانند حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان تا هنرمندانی مانند لاله اسکندری و امین زندگانی، به برنامه تنوعی بخشیده که برای طیف‌های مختلف مخاطبان جذاب است. این تنوع، همراه با انتخاب سوژه‌هایی که از مسائل روزمره مانند مشکلات خانوادگی تا موضوعات کلان‌تر مانند هویت ملی را در بر می‌گیرند، برنامه را به یک پلتفرم چندوجهی برای گفت‌و‌گو تبدیل کرده است. نماد کوله‌ای که در پایان هر قسمت به میهمانان اهدا می‌شود، به عنوان نشانه‌ای از سفر معنوی به سمت اربعین حسینی، نیز به تقویت پیوند برنامه با فرهنگ عاشورایی کمک کرده است.

چند پیشنهاد برای برای ارتقاء

در این میان نیز می‌توان پیشنهاد‌هایی مبنی بر سبک و نحوه اجرایی برای این برنامه گفت‌و‌گو محور در نظر گرفت. سبک اجرا برای برنامه‌های گفت‌و‌گو محور می‌بایست به صورتی باشد که مجری با کمترین سخن، هدایت روایت را بر عهده بگیرد تا گره‌های ذهنی مخاطب برطرف شود. میزان این امر در «از سرگذشت» کمتر رویت می‌شود؛ به گونه‌ای که گاهی روایت‌های خوب با نحوه پرداخت نادرست نمی‌توانند چالش ذهنی مخاطب را حل کنند.

از سویی دیگر مدت زمان برنامه به نوعی طولانی است که احتمال دارد تا مخاطب از ادامه دادن منصرف شود. این امر نیز می‌تواند با ادغام دو مهمان در یک قسمت از برنامه رقم خورد تا در مدت زمان کوتاه روایتی جامع به تماشاگر عرضه شود.

برای دستیابی به تأثیرگذاری پایدارتر، برنامه باید تعادلی میان روایت‌های عاطفی و تحلیل‌های ساختاری برقرار کند. این تعادل، همراه با حفظ نوآوری‌های بصری و روایی، می‌تواند «از سرگذشت» را به یکی از ماندگارترین برنامه‌های گفت‌وگومحور در رسانه ملی تبدیل کند.

منبع: فارس