ضرورت رعایت اخلاق در فضای مجازی
سید رحمان میرزائیان- روزنامه‌نگار
بحث در زمینه اخلاق فراوان است و باید در این زمینه از متخصصان و صاحب‌نظران برای تبیین دقیق این حوزه کمک گرفت، اما نگاهی به ساده‌ترین تعریف از اخلاق که همان رفتار پسندیده یا حالت نفسانی خوب است نیز می‌تواند در تعیین چهارچوب این بحث و بیان ضرورت‌های رعایت اخلاق در فضای مجازی کمک شایانی بکند.
از این رو و با همین تعریف باید گفت همان‌طور که غیبت، تهمت و افترا، سخن‌چینی و دروغ‌گویی به‌عنوان اعمال خلاف عرف در جامعه شناخته می‌شود و به‌عنوان عملی غیراخلاقی برشمرده می‌شود، در فضای مجازی نیز چیزی غیر از این نیست و همین عناوین، در فضایی که اشخاص رو در روی هم نیستند و یکدیگر را نمی‌بینند و خود واقعی افراد وجود ندارد، به همین منوال است. چنان که شاید هم با ضریب اهمیت و حساسیت بیشتر باید به آن نگریسته شود.
این یعنی تفاوتی در شکل اخلاق رفتاری ما در فضای واقعی و فضای مجازی نیست و این ۲ دارای ویژگی‌های یکسان و همانند می‌باشند. چنان که باید گفت رعایت اخلاق در فضای مجازی همیشه باید به‌صورت ویژه نیز بررسی شود، زیرا هر آنچه در فضای مجازی رخ می‌دهد، برگشت‌نلپذیر است. به‌عنوان نمونه فرض کنید یک اشتباه کوچک از شما در فضای واقعی سر می‌زند. حرفی می‌زنید یا کار اشتباهی انجام می‌دهید و عده‌ای نیز متوجه موضوع می‌شوند، ولی با گذشت زمان همه‌چیز ممکن است فراموش شود و از یاد‌ها برود و شما به زندگی عادی خود برمی‌گردید.
اما در فضای مجازی واقعیت چیز دیگری است، یعنی هرچه انجام می‌دهید در سرور‌ها و رایانه‌ها برای همیشه ذخیره می‌شود و هرچند هم که شما سعی کنید، باز هم نمی‌توانید تمام موضوع را از یاد‌ها ببرید، مگر اینکه برای یک متن کوتاه و یک پیام ارتباطی اشتباه، حافظه گوشی و حتی صفحه خود در شبکه اجتماعی را نیز حذف کنید، اما بازهم آنچه انجام داده‌اید قابل رصد و برملاشدن است و برگرداندن زندگی به حالت قبل گاهی غیرممکن است.
از طرفی این را نیز نباید از یاد ببریم که چه بسیار افرادی که مطلب یا تصویری در این فضا حتی به‌صورت خصوصی با افرادی که دوست و از اقوامشان بوده‌اند به اشتراک گذاشته‌اند، اما بعد مدتی این تصویر یا مطلب چنان در این فضا بازنشر شده است که حتی منتشرکننده یا تولیدکننده آن نیز، همچنین تصوری از این اتفاق نداشته و باعث دردسر‌های فراوان شده است. این عکس دست‌به‌دست در فضای مجازی می‌چرخد و تأثیری چندبرابر به خود می‌گیرد و این شروع یک دردسر بزرگ است.
دردسری که حتی ممکن است باعث بستن صفحه شخصی در فضای مجازی یا حتی شکل بدتر از آن یعنی از دست‌دادن شغل واقعی و یک آبروریزی تمام عیار شود. دقیقا مثل گلوله کوچک برفی که از روی کوه پایین می‌آید، ولی بعد مدتی به یک‌باره به بهمن بزرگی تبدیل می‌شود که همه‌چیز را که ساخته و پرداخته‌اید با خود می‌برد؛ بنابراین باید گفت اول اینکه رعایت اخلاق در فضای مجازی همان رعایت اخلاق در فضای واقعی است و دوم اینکه هر آنچه در این فضا رخ می‌دهد، ثبت و ضبط می‌شود و هیچ اقدام و فعالیت ما در این فضا از بین نمی‌رود، هرچند که از روی گوشی و حافظه‌ها و ابزار‌ها پاک شود، بازهم برای همیشه باقی خواهد ماند و سوم اینکه باید دقت کنیم آنچه در این فضا انجام می‌دهیم پس از اولین انتشار دیگر نه در اختیار ماست و نه برای ما کنترل‌پذیر خواهد بود و اتفاقات پس از آن گاهی حتی پیش‌بینی‌پذیر نیز نیست.
کوتاه سخن اینکه رعایت اخلاق ضرورتی انکارناپذیر در فضای مجازی است و حفظ و حراست از آن می‌تواند در ایجاد حس آرامش و جلوگیری از اضطراب و دلهره به‌شدت مؤثر باشد.
از این رو و با همین تعریف باید گفت همان‌طور که غیبت، تهمت و افترا، سخن‌چینی و دروغ‌گویی به‌عنوان اعمال خلاف عرف در جامعه شناخته می‌شود و به‌عنوان عملی غیراخلاقی برشمرده می‌شود، در فضای مجازی نیز چیزی غیر از این نیست و همین عناوین، در فضایی که اشخاص رو در روی هم نیستند و یکدیگر را نمی‌بینند و خود واقعی افراد وجود ندارد، به همین منوال است. چنان که شاید هم با ضریب اهمیت و حساسیت بیشتر باید به آن نگریسته شود.
این یعنی تفاوتی در شکل اخلاق رفتاری ما در فضای واقعی و فضای مجازی نیست و این ۲ دارای ویژگی‌های یکسان و همانند می‌باشند. چنان که باید گفت رعایت اخلاق در فضای مجازی همیشه باید به‌صورت ویژه نیز بررسی شود، زیرا هر آنچه در فضای مجازی رخ می‌دهد، برگشت‌نلپذیر است. به‌عنوان نمونه فرض کنید یک اشتباه کوچک از شما در فضای واقعی سر می‌زند. حرفی می‌زنید یا کار اشتباهی انجام می‌دهید و عده‌ای نیز متوجه موضوع می‌شوند، ولی با گذشت زمان همه‌چیز ممکن است فراموش شود و از یاد‌ها برود و شما به زندگی عادی خود برمی‌گردید.
اما در فضای مجازی واقعیت چیز دیگری است، یعنی هرچه انجام می‌دهید در سرور‌ها و رایانه‌ها برای همیشه ذخیره می‌شود و هرچند هم که شما سعی کنید، باز هم نمی‌توانید تمام موضوع را از یاد‌ها ببرید، مگر اینکه برای یک متن کوتاه و یک پیام ارتباطی اشتباه، حافظه گوشی و حتی صفحه خود در شبکه اجتماعی را نیز حذف کنید، اما بازهم آنچه انجام داده‌اید قابل رصد و برملاشدن است و برگرداندن زندگی به حالت قبل گاهی غیرممکن است.
از طرفی این را نیز نباید از یاد ببریم که چه بسیار افرادی که مطلب یا تصویری در این فضا حتی به‌صورت خصوصی با افرادی که دوست و از اقوامشان بوده‌اند به اشتراک گذاشته‌اند، اما بعد مدتی این تصویر یا مطلب چنان در این فضا بازنشر شده است که حتی منتشرکننده یا تولیدکننده آن نیز، همچنین تصوری از این اتفاق نداشته و باعث دردسر‌های فراوان شده است. این عکس دست‌به‌دست در فضای مجازی می‌چرخد و تأثیری چندبرابر به خود می‌گیرد و این شروع یک دردسر بزرگ است.
دردسری که حتی ممکن است باعث بستن صفحه شخصی در فضای مجازی یا حتی شکل بدتر از آن یعنی از دست‌دادن شغل واقعی و یک آبروریزی تمام عیار شود. دقیقا مثل گلوله کوچک برفی که از روی کوه پایین می‌آید، ولی بعد مدتی به یک‌باره به بهمن بزرگی تبدیل می‌شود که همه‌چیز را که ساخته و پرداخته‌اید با خود می‌برد؛ بنابراین باید گفت اول اینکه رعایت اخلاق در فضای مجازی همان رعایت اخلاق در فضای واقعی است و دوم اینکه هر آنچه در این فضا رخ می‌دهد، ثبت و ضبط می‌شود و هیچ اقدام و فعالیت ما در این فضا از بین نمی‌رود، هرچند که از روی گوشی و حافظه‌ها و ابزار‌ها پاک شود، بازهم برای همیشه باقی خواهد ماند و سوم اینکه باید دقت کنیم آنچه در این فضا انجام می‌دهیم پس از اولین انتشار دیگر نه در اختیار ماست و نه برای ما کنترل‌پذیر خواهد بود و اتفاقات پس از آن گاهی حتی پیش‌بینی‌پذیر نیز نیست.
کوتاه سخن اینکه رعایت اخلاق ضرورتی انکارناپذیر در فضای مجازی است و حفظ و حراست از آن می‌تواند در ایجاد حس آرامش و جلوگیری از اضطراب و دلهره به‌شدت مؤثر باشد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
