«بی کرانگی»، تلفیقی از هنر دیروز و امروز | گزارشی از نمایشگاه نقاشی خط استادان مشهدی در نگارخانه رادین

ریحانه موسوی | شهرآرانیوز؛ این نمایشگاه سفری به دنیای تلفیق هنر سنتی و مدرن است که در آن خطوط فارسی به فرم‌های انتزاعی و پویا تبدیل شده‌اند. در این نمایشگاه آثار محسن توسلی، سعید خادمی، رضا فردوسی، علیرضا بهدانی، امیر شجاعی پور، سید احمد حسینی ابریشمی و حامد محمدیان، ترکیبی بی نظیر از تلفیق خوش نویسی کلاسیک با نوآوری‌های هنری معاصر را به نمایش گذاشته‌اند.

برای دوستداران این هنر، نمایشگاه «بی کرانگی» فرصتی است تا زیبایی شناسی عمیق خط فارسی و جایگاه تاریخی و نوین آن را بهتر درک کنند و با روح خلاقانه خوش نویسان همراه شوند. در ادامه گفت و گوی شهرآرا با برخی از هنرمندان این نمایشگاه را می‌خوانید.

با اشعار خیام، مخاطب را به تاریخ گذشته می‌برم

سعید خادمی، که با دو اثر در این نمایشگاه حضور دارد، درباره یکی از آن‌ها گفت: اولین کار من، رباعی‌ای از خیام است که می‌گوید: «گردون نگری ز قد فرسوده ماست، جیحون اثری ز اشک پالوده ماست، دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست، فردوس دمی ز وقت آسوده ماست».

وی با بیان علاقه مندی خود به رباعیات خیام افزود: این رباعی از جنبه‌های فلسفی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی قابل تأمل است و می‌تواند ما را به هزار سال پیش ببرد؛ دورانی که خیام، افزون بر دانش نجوم، فلسفه و ریاضی، طبعی شاعرانه نیز داشت. یکی از ارزش‌های شناخته شده او در جهان، همین رباعیات است که در چهار مصرع، مفهومی را بیان می‌کند که به نوعی حرف نخست و پایانی عالم است و همه مردم با هر فرهنگ، زبان، رنگ و نژادی آن را می‌پسندند؛ ماندگاری‌ای که تاریخ مصرف ندارد. 

وی بیان کرد: اثرم در این نمایشگاه بر اساس ساختار خط چلیپای مورب شکسته نستعلیق است که در فرهنگ ایرانی حداقل ۴۰۰ سال قدمت دارد، اما من ابزار خود را عوض کردم و به جای اینکه با قلم نی بنویسم، با ابزاری شبیه به آن رنگ، خط، شکل و فرم را ایجاد کردم و بیشتر سعی داشتم از رنگ‌ها و فرم‌هایی استفاده کنم که در فرهنگ بصری ایرانی وجود دارد. 

خادمی با بیان اینکه اثرم برگرفته از سیاه مشق است، ادامه داد: در این کار، به جای قلم نی از چیزی شبیه به ابزار و به جای مرکب از رنگ روغن استفاده کرده‌ام. در این اثر تکرار حرف «ب» را می‌بینیم؛ ضمن آنکه این حرف ابتدای حروف الفبای ماست، «ب» بسم ا... را تداعی می‌کند و حرکت آن نیز به صورت موجی رو به بالاست که کمال طلبی در فرهنگ ایرانی را دربردارد. 

در تذهیب‌ها و کاشی کاری‌ها از آبی لاجوردی استفاده می‌شود که در این کار از همان رنگ استفاده کرده‌ام. وی با اشاره به برگزاری این نمایشگاه در گالری رادین، افزود: بر اساس قوانین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، گالری دار نمی‌تواند بابت برگزاری نمایشگاه پولی از هنرمند دریافت کند و فقط مبلغی از فروش هر اثر را می‌گیرد. می‌توان گفت؛ «رادین» از معدود گالری‌هایی است که این کار را انجام می‌دهد. این کار به فضای هنری و فروش تابلو‌ها کمک می‌کند.

رویارویی خط کوفی مشرقی با رنگ‌ها

سید احمد حسینی ابریشمی دیگر هنرمند حاضر در این نمایشگاه نیز درباره اثرش گفت: این کار نوعی خط کوفی مشرقی است که گفته می‌شود در آفریقا اثری با این مدل نوشتار وجود دارد. براساس آنچه که از استاد خود، کاظم خراسانی، فرا گرفته‌ام، قوس‌های خطوط را افزایش دادم، تا خشونت کار گرفته شود و با متریال و تکنیک‌های مختلفی آن را اجرا کردم. وی ادامه داد: شاید آنچه که برای برخی به اشتباه در نقاشی خط جا افتاده باشد این است که، نقاشی خط، خوش نویسی بر روی بوم یا هر متریال دیگری است.

در صورتی که نقاشی خط استفاده از فرم‌های نوشتاری بوده و کسی که سال‌ها نستعلیق کار کرده است، باید با یک بینش و نگاه جدید آن خط را به کار ببرد. من هم در این اثر سعی کردم نگاهی نو داشته باشم.

این هنرمند بیان کرد: از دوران صفویه به بعد رنگین نویسی وجود داشته، اما آنچه که به تازگی به غلط باب شده این است که، آرتیست‌ها دوست دارند از این کار زود نتیجه بگیرند. شروع هنر تابلو فرش در دوران قاجار بود، اما بعد‌ها به انحراف رفت و اکنون هم تقریبا در حال منسوخ شدن است. امیدواریم این اتفاق برای هنر نقاشی خط رخ ندهد.

در ادامه حتما بخوانید رشد خوش نویسی در توسعه و ترویج مهارت هاست

تلفیقی از نگارگری و خط سنتی

علیرضا بهدانی هنرمند نگارگری و خوش نویسی مشهد نیز گفت: من دو کار نقاشی خط در این نمایشگاه دارم که یکی از آن‌ها در ابعاد یک ونیم متر در یک ونیم و دیگری یک متر است. یکی را با تکنیک سایه کار کرده است که اصطلاحا به آن سایه در سایه می‌گویند. اثر دوم من نیز تکنیک ورق طلا است.

وی با اشاره به اینکه در آثار حاضر در این نمایشگاه، تمام تکنیک‌های نقاشی خط مشاهده می‌شود، یادآور شد: نقاشی خط شاخه‌های مختلفی دارد و من به دلیل اینکه نگارگری و خط سنتی نیز کار می‌کنم، این دو را با یکدیگر تلفیق کردم. این هنرمند در پایان بیان کرد: بازگشتی به هنر‌های سنتی از سوی جوانان در کار نیست، زیرا هر دوران اقتضای خود را دارد. شاید نقاشی خط هم محصول همین اتفاق باشد.