‌چه کسی اینترنت را قطع کرد؟

ایمان فروزان‌نیا - «جهرمی بالاخره تایید کرد که قطعی اینترنت در ایران برای تست شبکه ملی اطلاعات بوده و کل داستان‌هایی که درمورد قطع کابل در اروپا و... گفته و توئیت کرده، دروغ است. وزیر جوان حواسش نبود و در این مصاحبه سوتی داده و قطع عمدی اینترنت در کشور را تایید کرده است.» همه‌چیز از یک ویدئوی 15ثانیه‌ای که از مصاحبه وزیر ارتباطات درباره شبکه ملی اطلاعات بریده شده بود، شروع شد. این ویدئو با کپشنی که در ابتدای متن خواندید، به‌سرعت در فضای مجازی و به‌خصوص در کانال‌های تلگرامی -که در انتشار اخبار منفی از کشور همیشه پیشتاز هستند- بازنشر شد. ویدئو مربوط به بخشی از صحبت‌های آذری‌جهرمی است که در آن می‌گوید: «شبکه باید مستقل باشد. شبکه ما تعداد زیادی مانور برگزار کرد. شبکه را قطع کردید و دیدید شبکه کار می‌کند، پس قطعا اینترنت اختلالی بر روی شبکه ما به‌وجود نیاورده است، پس شبکه ما مستقل است.» برخی کاربران از کنار هم قرار دادن صحبت‌های جهرمی و اشاره‌اش به «قطع کردن شبکه» و خواندن توضیحات همراه ویدئو، به این نتیجه رسیدند که وزارت ارتباطات برای تست شبکه داخلی ارتباطات، اینترنت کشور را قطع کرده است و همین موضوع، موجی از انتقاد و بد‌وبیراه را به‌سمت وزارت ارتباطات روانه کرد.

دروغی که زود برملا شد
ادعای کاربری که صحبت‌های جهرمی را مرتبط به قطع اینترنت کشور می‌دانست، از ابتدا کمی بودار بود؛ اول اینکه ماجرای مشکل اینترنت که در ابتدای تیرماه در کشور رخ داد، «قطع اینترنت» نبود، بلکه «اختلال در اینترنت» بود. علتش هم همان‌طور که آن زمان از چند منبع اعلام شد، نه حمله سایبری بود، نه خرابی زیرساخت یا قطع عمدی، بلکه قطعی فیبر نوری در مسیرهای تامین اینترنت ایران در اروپا(جایی بین بلغارستان و فرانکفورت) بود؛ اتفاقی که برای چند ساعت، پهنای باند اینترنت کشور را هزار گیگابیت بر ثانیه کاهش داد.
دوم اینکه از لحاظ فنی برای تست یک شبکه داخلی، به قطع اینترنت کل کشور نیاز نیست و تنها لازم است اینترنت بخش‌هایی را که برای ارتباط می‌خواهند از شبکه داخلی استفاده کنند، قطع کرد.
سجاد بنابی، عضو هیئت‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت، هم در توئیتر به همین موضوع اشاره کرد و در پاسخ به کاربری که فیلم وزیر ارتباطات را در فضای مجازی پخش کرده و آن را دروغ و سوتی خوانده بود، نوشت: «هیچ‌گاه اینترنت مردم برای تست شبکه ملی قطع نشده و نخواهد شد. برخی مراجع در ارزیابی تاب‌آوری شبکه ملی دربرابر تحریم‌ها، بعضا اینترنت بانک‌ها یا شبکه انرژی را قطع و تداوم خدمت را بررسی کردند. نادان نیستیم که تحریم‌های ناموفق دوستان آمریکایی شما را، ما به مردم و شرکت‌های ایران تحمیل کنیم.»

چرا باید نگران قطع اینترنت باشیم؟
تصور اینکه در یک لحظه ارتباط شما با کل دنیای مجازی قطع شود، واقعا تصور ناراحت‌کننده و کابوس‌واری است؛ مخصوصا حالا که بخش مهمی از ارتباط یا حتی کسب‌وکار خیلی‌هامان به کمک فضای مجازی محقق می‌شود اما این فضای مجازی برخلاف اسمش، نیاز به زیرساخت‌های واقعی دارد که در گوشه‌ای از یک شهر یا کشور بنا شده‌اند. اگر این زیرساخت‌ها خراب شود یا به هر علتی از کار بیفتد، کابوس قطع اینترنت محقق می‌شود و باید برگردیم به دورانی که هنوز اینترنت دایل‌اپ هم ظهور نکرده بود. بحث قطع شدن اینترنت از وقتی جدی شد که کشورهایی مثل آمریکا، ایران را تهدید به تحریم اینترنت کردند. برای اینکه شما بتوانید به اطلاعات یک سایت که سرورهایش در خارج از کشور است، دسترسی داشته باشید، یا برای اینکه بتوانید با یکی از اقوامتان که در خارج از کشور ساکن است، ازطریق نرم‌افزارهای موبایلی ارتباط تصویری بگیرید، اطلاعات باید از آن سرور خارجی یا گوشی آن فرد در خارج از کشور، در کابل‌های نوری به حرکت بیفتند و به شما برسند. حالا اگر هیچ شرکتی حاضر نباشد این اطلاعات را از یک کشور خارجی به ایران برساند، ارتباط ما با دنیا قطع خواهد شد. این بیان بسیار ساده‌ای از ماجرا بود، وگرنه قطع اینترنت می‌تواند دسترسی مردم به بسیاری از خدمات بانکی، اداری و... را نیز مختل کند. شبکه اطلاعات ملی هم با همین هدف ایجاد شد که اگر زمانی به هر دلیلی، از تحریم گرفته تا حادثه یا خرابکاری، ارتباط اینترنتی ایران با خارج از کشور قطع شد، ارتباط مراکز داخل کشور با هم قطع نشود و آن‌ها ازطریق شبکه‌ای که تمام زیرساخت‌هایش در داخل ایران بنا شده است و ربطی به خارج ندارد، با هم مرتبط بمانند. شبکه ملی ارتباطات، کشورها را از تهدید قطع اینترنت ایمن می‌کند و از این لحاظ مهم است ولی ساخت، تست و راه‌اندازی آن هیچ‌وقت به قطع اینترنت کشور نیاز نداشته است.