دبیرخانه شهر‌های زیارتی؛ محور انسجام و هم‌افزایی مدیریت شهری در حوزه زیارت

گزارش آگهی

سید جلیل بامشکی؛ با بیان اینکه دبیرخانه شهر‌های زیارتی کشور با ابتکار معاونت زیارت و گردشگری شهرداری مشهد، در سال ۱۴۰۱ هم‌زمان با دهه ولایت امام رضا (ع) در شهر مقدس مشهد آغاز به کار کرد، اظهار داشت: این دبیرخانه با حضور نمایندگان شهر‌های قم، شیراز، طبس و ری و با همراهی آستان قدس رضوی تشکیل شد و مأموریت آن ایجاد هماهنگی و انسجام میان شهر‌های زیارتی کشور عنوان شده است.

وی افزود: هدف اصلی این دبیرخانه «ارتقای فرهنگ زیارت و میزبانی»، «تسهیل تعامل میان دستگاه‌های مرتبط با امر زیارت» و «ایجاد گفتمان مشترک میان شهر‌های زیارتی ایران اسلامی» است.

معاون زیارت و گردشگری سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد تصریح کرد: دبیرخانه شهر‌های زیارتی نقش تسهیلگر و هماهنگ‌کننده دارد؛ چراکه زائر بخش عمده‌ای از زمان حضور خود را در فضا‌های شهری می‌گذراند و از خدمات شهری نظیر حمل‌ونقل، اسکان، راهنمایی و خدمات رفاهی استفاده می‌کند. بنابراین، شهرداری‌ها باید نقش فعالی در بهبود تجربه زیارت ایفا کنند.

بامشکی با اشاره به عضویت چهار شهر مشهد، قم، شیراز و طبس در دبیرخانه، از بررسی عضویت کاشان و کاشمر در این مجموعه خبر داد و افزود: شهر‌هایی که در مسیر زیارت قرار دارند، حتی اگر امامزاده شاخصی نداشته باشند، می‌توانند در فعالیت‌های دبیرخانه حضور داشته باشند، چراکه زائر از خدمات آنها بهره‌مند می‌شود.

او تصریح کرد: در حال حاضر نشست‌های فصلی دبیرخانه در شهر‌های مختلف برگزار شده است؛ از جمله قم، شیراز، طبس و اکنون مشهد که هم‌زمان با دوره تخصصی «الگوی حکمرانی شهری زیارت‌محور» برگزار شد. در این نشست‌ها، پیش‌نویس «سند راهبردی یکپارچه شهر‌های زیارتی» تدوین و مقرر شده است در نشست بعدی با حضور شهرداران این شهر‌ها به امضا برسد.

پروژه‌های مشترک و فعالیت‌های فرهنگی

معاون زیارت و گردشگری شهرداری مشهد بیان کرد: یکی از مهم‌ترین پروژه‌های مشترک این دبیرخانه، «جشنواره ملی سقاخانه» است که دو سال پیاپی برگزار شده و در آن ایده‌های نو در حوزه خدمات به زائران، طراحی المان‌های شهری با محوریت زیارت و کسب‌وکار‌های مرتبط با زائران ارائه شده است.

بامشکی افزود: در کنار جشنواره سقاخانه، چندین مسابقه کتاب‌خوانی، تولید محصولات فرهنگی و انتشار کتاب "تجربه‌های میزبانی از زائران" انجام شده تا ضمن ترویج فرهنگ زیارت، زمینه ارتقای رفتار شهروندی در قبال زائران فراهم شود.

پروژه‌های عمرانی شاخص در حوزه زیارت

بامشکی در تشریح مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی مرتبط با زیارت گفت: پروژه ایستگاه استقبال از زائر در ورودی شهر مشهد از مسیر نیشابور با زیربنای شش هزار مترمربع و پیشرفت فیزیکی ۹۰ درصدی از طرح‌های شاخص ماست که امیدواریم پیش از دهه پایانی صفر به بهره‌برداری برسد.

وی همچنین از اجرای پروژه‌هایی نظیر «پایگاه‌های راهنمای زائر» و «المان‌های شهری با موضوع تعمیق فرهنگ زیارت» خبر داد و گفت: این طرح‌ها در راستای ارتقای کیفیت حضور زائران و زیباسازی محیط‌های شهری اجرا می‌شود.

شناسایی چالش‌ها و تدوین راهکار‌ها

معاون زیارت و گردشگری سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد بیان کرد: مطالعات مسئله‌شناسی انجام‌شده در حوزه زیارت، ۸ تا ۹ چالش اصلی را در زمینه خدمات‌رسانی به زائران مشخص کرده است که از جمله می‌توان به «نقص در هماهنگی بین دستگاه‌های متولی، ضعف فرهنگی در میان برخی شهروندان نسبت به زائران» و «کمبود برخی زیرساخت‌های خدماتی» اشاره کرد.

با مشکی افزود: برای رفع این چالش‌ها، برنامه‌هایی در قالب ستاد خدمات سفر مشهد، دبیرخانه شهر‌های زیارتی و همچنین طرح‌های فرهنگی ویژه کسبه و شهروندان اطراف حرم در نظر گرفته‌ایم تا فرهنگ میزبانی تقویت شود.

هم‌افزایی میان شهر‌ها و نگاه ملی به زیارت

معاون زیارت و گردشگری سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد با تأکید بر اینکه هدف اصلی دبیرخانه، همکاری برابر میان شهر‌های زیارتی است، گفت: نگاه ما این نیست که مشهد صرفاً کمک‌کننده باشد. ما همه در یک مسیر و یک کشتی هستیم. اگر در یک شهر ضعف وجود داشته باشد، اثرش به سایر شهر‌های زیارتی هم منتقل می‌شود. زائر برای ما زائر است، فرقی ندارد مقصد کدام شهر باشد.

وی ادامه داد: در دهه پایانی ماه صفر، بسیاری از شهر‌های زیارتی و حتی شهر‌های غیر زیارتی  در قالب هیئت‌ها و گروه‌های خدماتی به مشهد اعزام شدند تا در خدمت‌رسانی به زائران مشارکت کنند.

بامشکی از تلاش برای احیای «کارگروه ملی زیارت» در سطح کشور خبر داد و گفت: به‌واسطه فعالیت دبیرخانه، کارگروه ملی زیارت دوباره فعال شده و قرار است بسته‌ای از برنامه‌های شهر‌های زیارتی به این کارگروه ارائه شود.

او همچنین از ظرفیت بین‌المللی این دبیرخانه سخن گفت و افزود: در کمیسیون دیپلماسی شهری مشهد، پیشنهاد شده که ارتباط با شهر‌های زیارتی جهان اسلام نظیر کربلا و نجف در دستور کار قرار گیرد تا در آینده، همکاری‌های فرهنگی و شهری در مقیاس بین‌المللی نیز شکل بگیرد.

سید جلیل بامشکی در پایان با اشاره به نقش بی‌بدیل مشهد به‌عنوان قطب زیارت کشور تأکید کرد: مشهد همیشه به‌دلیل سابقه و ظرفیت‌های خود، محور انتقال تجربه به سایر شهر‌ها بوده است، اما هدف ما ایجاد شبکه‌ای هم‌افزا میان همه شهر‌های زیارتی است تا با نگاه ملی و یکپارچه، فرهنگ میزبانی و زیارت در سراسر ایران اسلامی ارتقا یابد.