راهنمای کامل رصد بارش شهابی جباری (مهر ۱۴۰۴) + زمان دقیق و جزئیات

به گزارش شهرآرانیوز؛ شب‌های انتهایی مهر ۱۴۰۴ در آسمان ایران شاهد یکی از زیباترین پدیده‌های نجومی سال، یعنی بارش شهابی جباری (Orionids Meteor Shower) خواهیم بود. این بارش که حاصل عبور زمین از میان ذرات باقی‌مانده از دنباله‌دار مشهور هالی (Halley’s Comet) است، هر سال در نیمه‌ی مهر تا اوایل آبان رخ می‌دهد و معمولاً در تاریک‌ترین ساعات نیمه‌شب تا سحر به اوج خود می‌رسد.

چه چیزی بارش شهابی جبّاری را خاص می‌کند؟

شرایط رصد این بارش بسیار مساعد است، زیرا ماه در مرحله هلال کاهنده قرار دارد و نور آن تأثیر زیادی بر دید شهاب‌ها نخواهد داشت. در بهترین شرایط جوی، می‌توانید بین ۱۵ تا ۳۰ شهاب در ساعت ببینید؛ برخی از آن‌ها بسیار درخشان و سریع‌اند و ردی نقره‌ای در آسمان به‌جا می‌گذارند.

انتظار می‌رود که شب ۲۹ مهر تا بامداد ۳۰ مهر اوج بارش باشد.

چند نکته مهم درباره بارش شهابی جباری

بازه فعالیت: تقریباً از ۱۰ مهر تا ۱۷ آبان

اوج: شب ۲۹ مهر و بامداد ۳۰ مهر

سرعت ذرات: حدود ۶۶ کیلومتر در ثانیه

تعداد قابل مشاهده در شرایط ایده‌آل: تقریباً ۲۰ شهاب در ساعت

مزیت ویژه امسال: اوج بارش مصادف با «ماه نو» است، یعنی نور ماه مزاحم نیست و دید بهتری فراهم است.

جزئیات علمی و نجومی بارش شهابی جبّاری

منبع بارش: ذرات باقی‌مانده از دنباله‌دار هالی.

دلیل وقوع: هر بار که دنباله‌دار هالی در مسیر خود به نزدیکی خورشید می‌آید، ذراتی از آن جدا می‌شوند و در مسیر فضا باقی می‌مانند. وقتی زمین از میان این مسیر عبور می‌کند، ذرات وارد جو می‌شوند و سوخته و نورانی می‌شوند.

دوره بازگشت دنباله‌دار هالی: تقریباً هر ۷۶ سال یک‌بار (آخرین بار در دهه ۶۰ خورشیدی)

کانون بارش (Radiant): کانون بارش به نقطه‌ای در آسمان گفته می‌شود که به نظر می‌رسد همه شهاب‌ها از آن نقطه بیرون می‌آیند (اگر امتداد دنباله آنها را به عقب امتداد دهیم). در مورد بارش جبّاری، کانون در صورت فلکی شکارچی (Orion / جبّار) قرار دارد.

ستاره مشهوری که در نزدیکی کانون واقع است، ستاره ابط‌الجوزا (Betelgeuse) است.

البته لازم نیست نگاهت را دقیقاً به کانون معطوف کنی؛ شهاب‌ها در سراسر آسمان ظاهر می‌شوند، اما مسیرشان اگر به عقب دنبال شود، به آن کانون خواهد رسید.

ویژگی‌ها و محدودیت‌های بارش شهابی جباری

سرعت زیاد: ذرات با سرعت نسبی بالا وارد جو می‌شوند و به همین دلیل شهاب‌ها معمولاً باریک، سریع و پرانرژی به نظر می‌آیند.

درخشندگی: چون ذرات اغلب کوچک‌اند، بسیاری از شهاب‌ها ضعیف‌اند و تعداد کمی از آنها به قدر کافی قوی هستند که توجه عمومی را جلب کنند.

تأثیر نور ماه: معمولاً نور ماه مزاحم است، ولی امسال اوج بارش با فاز ماه نو همراه است که مزیت بزرگی برای رصد است.

آلودگی نوری و شرایط محلی: شهری بودن، نور شهری، آلودگی هوا و پوشش ابر می‌تواند شدیداً قدرت رصد را کاهش دهد.

چطور بارش شهابی جباری را رصد کنیم؟

اوج بارش: شهابی شب ۲۹ مهر تا بامداد ۳۰ مهر (نیمه‌شب تا صبح)

شروع رصد: پس از نیمه‌شب تا پیش از سپیده‌دم

مدت رصد: حداقل ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت —، چون چشمانتان باید به تاریکی عادت کند

بهترین مکان‌ها برای رصد: مناطقی دور از آلودگی نوری شهری، آسمان باز با افق‌های گسترده، مکان‌هایی با پوشش ابر کم

در ادامه حتما بخوانید نمایش شگفت‌انگیز سه دنباله‌دار زمردین در آسمان شب پاییز ۱۴۰۴ + تاریخ و بهترین مکان رصد در ایران

ابزار لازم برای رصد بارش شهابی

رصد با چشم غیرمسلح: برای شهاب‌باران‌ها نیازی به تلسکوپ یا دوربین نیست — بلکه چشم و صبر کافی است.

اگر بخواهید عکس بگیریید دوربین DSLR یا بدون‌آینه با قابلیت نوردهی بلند (Long Exposure) و سه‌پایه برای ثابت نگه‌داشتن دوربین، لنز واید با گشودگی زیاد (مثلاً f/۲.۸ یا بهتر) مناسب است.

شناسایی نقطه کانون: اگر شهابی دیدید، مسیرش را به عقب امتداد دهید تا به کانون یعنی صورت فلکی شکارچی برسید.

روش مشاهده بارش شهابی جباری

حداقل ۲۰–۳۰ دقیقه بدون نور روشن (موبایل، چراغ) چشمانتان را به تاریکی عادت بدهید. نگاهتان را در وسط آسمان نگه دارید، نه لزوماً به کانون بارش. صبور باشید چون شهاب‌ها ممکن است در فواصل زمانی پدیدار شوند.