«فقه رسانه» رسما وارد فضای آموزشی حوزه علمیه شد

به گزارش شهرآرانیوز، تدریس موضوعات نوپدید در فقه اسلامی طی دو دهه اخیر، به‌ویژه در سطح دروس خارج حوزه‌های علمیه، رشد قابل توجهی یافته است. در این میان، «فقه رسانه» به عنوان یکی از شاخه‌های فقه‌های مضاف توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان اساتید و مراکز حوزوی پیدا کند و به‌تدریج وارد فضای رسمی آموزش عالی فقه در سطح خارج شود.

تا پیش از دهه ۱۳۹۰، مباحث مرتبط با رسانه در فقه عمدتاً به صورت پراکنده و ذیل عناوینی همچون مسائل مستحدثه یا مکاسب محرمه مطرح می‌شد و کمتر اثری از پرداخت تخصصی به یک «باب مستقل فقهی» با عنوان فقه رسانه دیده می‌شد. اما طی سال‌های اخیر، با گسترش نیاز‌های جامعه اسلامی در عرصه رسانه و ارتباطات، برخی از اساتید حوزه به‌صورت نظام‌مند به این عرصه ورود کرده‌اند.

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد تاکنون چندین دوره درس خارج فقه رسانه در حوزه‌های علمیه قم، مشهد و تهران برگزار شده که برخی از آنها منجر به انتشار آثار مکتوب و علمی نیز گردیده است. در این گزارش به مهم‌ترین این دوره‌ها اشاره می‌شود:

نخستین درس رسمی فقه رسانه

نخستین دوره رسمی درس خارج فقه رسانه در سال ۱۳۹۰ توسط آیت‌الله احمد عابدی نجف‌آبادی در قم برگزار شد. این دوره که در پنج جلسه ارائه شد، به تبیین کلیات فقه رسانه و برخی مباحث نظری مرتبط با آن اختصاص داشت.

پر سابقه‌ترین درس خارج فقه رسانه

درس خارج حجت‌الاسلام والمسلمین عباس رفعتی نائینی از سال تحصیلی ۹۷–۹۸ در مدرسه علمیه امام کاظم (ع) قم آغاز شد. این دوره با برگزاری سه جلسه در هفته، از نظر حجم آموزشی یکی از گسترده‌ترین دوره‌های فقه رسانه در حوزه محسوب می‌شود و موضوعاتی مانند چیستی فقه رسانه، وظایف رسانه دینی و احکام انتقال پیام در آن بررسی شده است.

در ادامه حتما بخوانید مدیر حوزه‌های علمیه کشور: تبلیغ بدون پشتوانه پژوهشی تاثیرگذار نیست

ورود رسانه به سطح موضوع‌شناسی تخصصی

استاد علی نهاوندی از دیگر چهره‌های فعال در حوزه فقه رسانه است که درس خارج «فقه سینما و رسانه‌های تعاملی» را با محوریت موضوع‌شناسی رسانه‌های نو برگزار کرده است. خروجی این درس در سال ۱۴۰۳ در قالب کتاب «هنر هفتم و سینمای تعاملی» منتشر شده است.

گسترش فقه رسانه در تهران

در تهران نیز از سال ۱۴۰۱ استاد سید محمدمهدی رفیع‌پور تهرانی درس خارج فقه رسانه را در حوزه علمیه تهران برگزار کرده است. موضوعاتی مانند قواعد فقهی در رسانه و مسائل نوپدید ارتباطی در این دوره مطرح شده و حاصل آن در کتاب «درآمدی بر فقه رسانه» به چاپ رسیده است.

نگاه اجتماعی به فقه رسانه

استاد مهدی طائب از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۸ در قم درس خارج فقه رسانه را با رویکرد اجتماعی برگزار کرده و موضوعاتی مانند حکم تأسیس رسانه، مدیریت رسانه و جایگاه زن در رسانه را بررسی کرده است. مباحث این دوره بعد‌ها در کتاب «فقه رسانه» منتشر شد.

براساس این گزارش، بررسی‌ها نشان می‌دهد فقه رسانه به عنوان یکی از حوزه‌های نوپدید در فقه اسلامی توانسته از سطح طرح اولیه عبور کرده و وارد مرحله آموزش تخصصی و تولید ادبیات علمی در حوزه‌های علمیه شود. با توجه به رشد سریع رسانه در زیست اجتماعی معاصر، پیش‌بینی می‌شود این حوزه در آینده یکی از شاخه‌های پرکاربرد فقه اجتماعی و حکومتی تلقی شود.

منبع: فارس