سینمای خوب بدون فیلم خوب ورشکسته است

روزنامه شهرآرا چندی پیش از تمام سینماداران مشهد دعوت کرد تا دور یک میز بنشینند و درباره بایدها و نبایدهای سینماهای مشهد صحبت کنند. رقبای هم صنف رو در روی هم نظرات موافق و مخالف یکدیگر را بشنوند و در نهایت پیشنهادهای خود را برای رونق هرچه بیشتر سینماهای مشهد ارائه دهند. در این میزگرد که امیرحسین دبیرزاده مدیر سینما سیمرغ و پیروزی، فرزین جیرانی مدیر سینما گلشن و حمید فولادی مدیر سینما اطلس حضور داشتند درباره رشد سینماهای مشهد در 5 سال اخیر، استاندارد بودن یا نبودن پردیس های سینمایی، میزان استقبال مردم مشهد از این مجموعه فرهنگی و در نهایت برخی حواشی مطرح درباره سینماهای بخش خصوصی از جمله «مافیای اکران» گفت وگو کردیم. در این بین هرچند تریبون در اختیار سینماداران بخش خصوصی بود و غیبت سایر مدیران سینمایی مشهد از جمله حسن کریمی مدیر پردیس سینمایی هویزه و آفریقا که به تازگی از این سمت استعفا داده است؛ به عنوان نماینده سینمای دولتی مشهد کاملا محسوس بود؛ اما شهرآرا بارها با دعوت از نماینده سینماهای بخش دولتی و تماس با آنان این فرصت را در اختیارشان قرار داده تا درباره موضوعات مطرح شده پاسخ گو باشند اما متاسفانه ماحصل این تلاش ها اصرار ما و انکار آن ها بوده است...

شهرآرا: دو نگاه به سینماهای مشهد به عنوان دومین شهر بزرگ سینمادار ایران وجود دارد . برخی می گویند که سینمای مشهد رشد زیادی داشته و عده دیگر می گویند اینگونه نبوده است. نظر شما در این باره چیست؟ در 5 سال اخیر رشد مخاطب در مشهد با اضافه شدن سینماهای جدید و بهسازی برخی سینماهای قدیمی به چه صورت بوده است؟ و اگر معتقد به رشد مخاطب هستید این فضا فقط به دلیل افزایش فضای فیزیکی ایجاد شده یا فیلم ها هم نقش داشته اند؟
دبیرزاده: یکی از حسن هایی که پردیس های سینمایی مشهد دارند، این است که در مناطقی احداث شده اند که سینما نداشتند. همچنین با احداث این پردیس های سینمایی، سینماهای قدیمی تر هم سعی می کنند خودشان را به روز کنند. به نظر من این رقابت، رقابت سالمی است. سینماهای مشهد در سال های اخیر رشد خیلی خوبی داشته و تعداد تماشاچی هایی که به سینما آمدند اصلا با 4 و 5 سال پیش قابل مقایسه نیستند.
فولادی: وقتی مجموعه ای مثل اطلس با هزینه های هنگفت و در شرایط اقتصادی فعلی تصمیم می گیرد که یک فضای فرهنگی را در منطقه به اصطلاح محروم و کم برخوردار در مشهد احداث کند، طبیعتا به رشد اقتصادی و فرهنگی مجموعه کمک می کند. البته زیربنا و زیرساخت این موضوع وجود فیلم هایی است که ما را راغب به سرمایه گذاری کند. این فضا و بستر مهیا شده اما متاسفانه از آن سمت خوراک خوب به ما داده نمی شود. در این بین بعضی فیلم ها هستند که تجاری اند و مردم از آن ها استقبال می کنند، به همین علت آمار فروش بالا می رود اما به لحاظ محتوایی این فیلم خروجی ندارد و در واقع من فقط توانستم یک ساعت لطیفه هایی که در قالب یک فیلم بیان شده را بفروشم. با این وصف شاید احساس کنیم که فضا باز شده اما این یک آسیب است. می طلبد که مدیران بالادستی به صنعت سینما اهمیت دهند چون متاسفانه فیلم هایی می آیند که اگر سه ماه اکران هم شوند یک سالن پر نمی شود، علت این اتفاق باید آسیب شناسی شود. نکته دیگر این است که اگر توازن در احداث سینماها برقرار شود، تمام مناطق می توانند مخاطب خودشان را داشته باشند ما علاوه بر مخاطبانی که از مناطق خیلی خوب سطح مشهد می آیند، مخاطب منطقه خودمان را نیز پوشش می دهیم. پس دغدغه رشد فرهنگی و اقتصادی منطقه خیلی برای ما مهم بوده است.
جیرانی: به نظر من فضای رفاهی و تفریحی برای مردم مشهد محدود است. در این بین سینما یک ظرفیت خوبی برای مردم مشهد ایجاد می کند تا حداقل امکانات رفاهی که برای تفریح و سرگرمی مردم نیاز است را تامین کند. پس طبیعتا سینماها در مشهد از استقبال خوب برخوردار هستند. یک انقلابی در مشهد نیز اتفاق افتاد که سینما هویزه از سوی سینما شهر به بهترین و به روزترین امکانات سینمایی حال حاضر تجهیز شده و این یک اتفاق بزرگ نویدی برای مردم مشهد بود و باعث شد مردم کم کم با فضای اینگونه سینماها آشنا شوند و آن عده ای که اصلا سینما نمی آمدند به سینماها بیایند. این موضوع خودش در جذب مخاطب به سینما تاثیر داشت اما بازهم اگر بررسی کنیم ما حدود 285 سالن سینما بیشتر در کشور نداریم و این یعنی فاجعه. چون با این تعداد سالن سینما نمی شود فیلم فروخت. این برای یک فیلم سازی که چندین میلیارد هزینه می کند و فیلمش را برای اکران به سینماهای کشور می دهد خیلی ناخوشایند است. اگر فیلمی بخواهد بفروشد باید در سالن های بیشتری نمایش داده شود. از یک طرف هم از حدود 100 فیلمی که سالانه در ایران تولید می شود، تعداد معدودی خوب و درخورتوجهند. ما الان نگران این موضوع هستیم که هرقدر سینما تاسیس کنیم از آن طرف چقدر فیلم خوب به ما می دهند.

شهرآرا: الان مجتمع های تجاری که سالن سینما احداث می کنند، سالن های کوچک و غیر استاندارد می سازند. این یکی از انتقادهایی است که به پردیس های سینمایی وارد است و گویی سالن ها استاندارد سازی نشده اند. شما سالن سینمایی دارید که پرده روی زمین می افتد، چهارچوب مناسبی ندارند. حتی تعداد صندلی ها آن قدر کم است که مفهوم سینما به معنای یک حرکت جمعی شکل نمی گیرد.
جیرانی: ما هیچ کمبودی به لحاظ امکانات نداریم حتی از برخی سینماهای کشور امکاناتمان بهتر است. این موضوع را مردم خبر ندارند، گلشن و اطلس در تمام سالن هایشان از یک سرور و سیستم دالبی استفاده می کنند. من در سالنم از دیتا پروژکتور استفاده نمی کنم و به مردم بگویم تو داری روی پرده سینما فیلم می بینی اما اینکه مثلا شیب سالن ضریب نامناسبی دارد، بله ممکن است که به دلیل سازه ساختمانی باشد و مثلا در ردیفی از سالن، شیب یک مقدار ناملایم باشد، این موضوع را نمی توانیم برایش کاری انجام دهیم. ما نمی گوییم که بی اشکال هستیم ولی ضریب اشکالمان خیلی پایین است.
دبیرزاده: این پردیس ها که در مجتمع تجاری احداث شدند اگر یکسری معایب کوچک دارند به خاطر این است که در ابتدا قرار نبوده سینما باشند. مثلا ویلاژتوریست چون مخاطب کمتری داشت، مدیرانش یک دفعه به ذهنشان رسید که در یک طبقه سینما احداث کنند. با این حال کمتر سینمایی در کشور پیدا می کنید که مثل اطلس و گلشن با هزینه شخصی ساخته شوند.
فولادی: وقتی مدیران یک مجموعه ای تصمیم به سرمایه گذاری کلان در یک پروژه می گیرند، هزینه بسیار گزافی را پرداخت می کنند برای اینکه می خواهند یک فعالیت اقتصادی و رونقی را در منطقه ایجاد کنند. طبیعتا باید برای بازدهی و برگشت سرمایه شان تدابیری بیندیشند. در این بین اگر فضایی راه اندازی کنند و خدمات مناسبی ارائه نکنند، نقد به آن ها وارد است. اما الان یک نقیصه وجود دارد و شما 999 حسن مجموعه را نادیده گرفتید. چون ما یک فضای اقتصادی را در یک منطقه کم برخوردار احداث کردیم. در این بین حتما ایراداتی هم داریم چون ابتدا برنامه ای برای ساخت سینما نداشتیم، ولی این ایرادات اصلاح می شوند.

شهرآرا: کسی که مخاطب مجتمع های تجاری است وقتی می خواهد به سینمای آن مجتمع برود به هدف سینما رفتن می آید و اینکه شامی بخورد و تفریح کند. به تدریج با رشد مجتمع های تجاری، فیلم ساز هم به سمتی می رود که برای همان مخاطب که برای تفریح به سینما می آید فیلم بسازد. مجموعه سمت هنر و تجربه و فیلم های هنری کمتری می رود و این طور فروش بیشتری دارد و فیلم ساز سمت فیلم های گیشه ای بیشتر می سازد.
فولادی: قطعا ما دنبال برگشت هزینه هستیم. ما سرمایه گذاری کردیم. سینماداری واقعا صنعت ضرردهی است. ما فیلم هایی داریم که برای 5 نفر در هفته اکران می شود درحالی که برایش لامپ و دیتا مصرف می شود. این موضوع به وضعیت فیلم سازی ما برمی گردد که چرا نتوانستیم مخاطبمان را شناسایی کنیم؟ ما زیرساخت ها را مهیا کردیم خوراکش با تهیه کننده و کارگردانان است. آن ها باید پاسخ دهند چرا فیلم هایشان تجاری است، ما نمی توانیم ذائقه مردم را تغییر دهیم ما یک مجری هستیم. تصمیم ساز نیستیم. ما مجبوریم فیلم هایی که به ما می دهند را اکران کنیم. اینکه ما سینمای هنر و تجربه را راه بیندازیم ولی هیچ کس نیاید چه فایده ای دارد.
دبیرزاده: یک پخش کننده چند فیلم در دست پخش دارد. شاید سینمادار دلش نخواهد همه آن ها را اکران کند، اما مجبوریم. چرا که اگر این فیلم ها را اکران نکنیم مدتی بعد، فیلم هایی که فروش بهتری دارد را به ما نمی دهند. ما نمی توانیم این ذائقه را تغییر بدهیم. این اتفاق باید زمان تولید فیلم بیفتد. باید جلوی ساخت این دست از فیلم ها را از ریشه بگیرند.
جیرانی: من فقط درباره مسئله هنر و تجربه سخن می گویم. هنر و تجربه را سینمای هویزه که یک سینمای دولتی است می گذارد. خب سینمای دولتی هم نگران موارد مصرفی و هزینه هایش نیست. هویزه آبروی سینماهای مشهد است. اما مسئله اینجاست که آن ها با بودجه دولتی اداره می شوند. من هم در سینمای گلشن هنر و تجربه را اکران کردم اما دو سه نفر آمدند. من سینما دار نمی توانم با این هزینه های سنگین که یک قلمش لامپ پروژکتور است؛ برای دو نفر فیلم پخش کنم. اما هویزه این کار را می کند.

شهرآرا: خب با این وضعیتی که می گویید، و اینکه سالن ها پر نمی شود، چطور می توان با احداث سالن ها و پردیس های تازه سینما در مشهد روبه رو شد؟
دبیرزاده: ظرفیت این وجود دارد که سینما احداث شود. سینماهایی که محلی باشند در مناطقی که سینما نیست احداث شود مخاطب استقبال می کند. چرا که به نظرم ارزان ترین مجموعه تفریحی سینماست و مردم حاضرند اگر سینما در دسترسشان باشد به سینما بروند.
فولادی: این تعدد سینما رقابت ایجاد می کند. سینماها برای جذب مشتری سعی می کنند خودشان را به روز کنند. در کنار این نیاز داریم مشوق هایی برای سینما ها ایجاد کنیم تا بتوانند خودشان را توسعه بدهند. این رقابت باعث می شود سینماها پایاپای هم پیش بروند. این یک روندی است که باعث می شود رضایت مخاطب افزایش یابد.
جیرانی: مشکل تعداد سالن سینما نیست؛ مسئله و مشکل تولید فیلم است. این اتفاق ها باید بیفتد تا دستگاه های سینمایی کشور بدانند سینماها در شهرستان ها رو به توسعه هستند. در نتیجه آن ها کاری نکنند سینماها با این سرانه تولید فیلم و با این تعداد سالن، ورشکست شوند. اینکه روز به روز تعداد سالن ها بیشتر می شود به خاطر سوددهی فیلم ها نیست. سوددهی در فودکورت و فروش پاپ کرن است.

شهرآرا: پس نقش سینمادار در توسعه فرهنگی چیست؟ به این معنا که برای ترغیب مردم برای رفتن به سینما، خود سینماها چه نقشی دارند؟
فولادی: همین که در محدوده ای و منطقه ای که قبلا سینما نبوده و کسی هم از آن مناطق به سینما نمی رفته است، سینما احداث می شود یعنی توسعه فرهنگی. اینکه حتی می توانیم از روستا ها و ییلاقات مشهد هم مخاطب جذب سینما کنیم و با سالن های مدرن پذیرای آن ها باشیم این یعنی توسعه فرهنگی. اینکه کنار سینما مجموعه ای از خدمات وجود داشته باشد ، این ها به عنوان مکمل است. این مکمل ها نشان از پیشرفت و توسعه دارد.
جیرانی: حدود 47 میلیون نفر از هم وطنانمان به سینما نمی روند. چرا؟ یکی از دلایلش این است که سینما نداریم. دلیل دیگری هم این است که فیلم خوب نداریم. اینکه ما در هر محله سینما داشته باشیم باعث می شود مخاطب تحریک شود و به سینما بیاید. حالا که پایش به سینما باز شد، باید تولیدکنندگان فیلم در تولید دقت کنند و با فیلم های مناسب مخاطب را در سینما نگه دارند.

شهرآرا: درباره احداث سینما ها در مناطقی که خیلی شبیه مخاطبشان نیستند هم صحبت کنیم. به نظر اگر سینما در حد و اندازه منطقه باشد جذبش بیشتر است یا اینکه بخواهد بالاتر از سطح آن منطقه باشد؟
جیرانی: این شرایط اقتصادی است که باعث می شود مردم به سینما نروند. کسی به منطقه اجتماعی کاری ندارد. من نمی دانم اگر بلیت سینما را گران کنیم مردم چطور می توانند به سینما بیایند. باید از سینماهایی که از سوی بخش خصوصی اداره می شوند حمایت کنند تا مردم بتواند به سینما بروند و رشد و رونق سینماهایی که در مناطق کم برخوردار شهر احداث می شود ادامه پیدا کند.
فولادی: مردم منطقه کم برخوردار آیا داخل شهر تردد ندارند که تجمل را ببینند. این علت خوبی نیست که ما بخواهیم برای فرهنگ آن مناطق کاری نکنیم. این معاشرت اجتماعی باعث ارتباط میان همه اقشار جامعه می شود. ضمن اینکه ما نگاهمان به آن مناطق درست نیست. این طور نیست که در آن محدوده ها فقر فرهنگی مطلق یا ضعف اقتصادی وجود داشته باشد. وجود دارد اما این طور نیست که ما گمان کنیم آن ها توانایی آمدن به سینما را ندارند.

شهرآرا: مافیای اکران های مردمی در مشهد نیز یکی از موضوعات مهمی است که همواره در باره پردیس های سینمایی مشهد مطرح می شود... که مهم ترین آن لابیگری برای حضور سلبریتی ها در سینماهای خصوصی و پرداخت مبالغ گزاف به آن هاست... لطفا در این باره شفاف سازی کنید که حضور سلبریتی ها در مشهد برای سینماها چه هزینه ای دارد؟
دبیرزاده: عوامل برای فروش فیلم خودشان به سینماها می آیند، نه برای بالا بردن فروش سینمای ما. آن ها می خواهند فیلم خودشان را تبلیغ کنند، نباید پول تبلیغ فیلمشان را از سینمادار بگیرند. برای حضور بهرام رادان در سینما سیمرغ، به پخش کننده زنگ زدم که فیلم ایده اصلی در سینمای ما هم اکران دارد لطف کنید رادان را به سینما سیمرغ هم بیاورید. گفتند چون فلان سینماها هزینه های سفر و اقامت را پرداخته اند آنجا می روند. اینکه بازیگری به شهرهای دیگر برای اکران مردمی می رود هم در قراردادش قبل از تولید فیلم قید شده که چند جلسه هم برای اکران مردمی باید حاضر شود. یعنی آنجا هزینه این اکران ها را هم گرفته اند.
فولادی: بازیگر پولی دریافت نمی کند. هزینه هایی که انجام می شود هزینه سفر و اگر اقامت داشته باشند هزینه اقامت عوامل فیلم است. هزینه اضافه دیگری ندارد.
جیرانی: البته ما یک اشتباهی کردیم در مشهد. اینکه به این مهمانانی که می آمدند خیلی پروبال دادیم. باید پول پرواز، هتل و هر هزینه دیگری که دارند را خودشان پرداخت کنند. وقتی یک سینما قبول می کند هزینه ای را پرداخت کند، سینمای دیگر هم در یک رقابت بخشی از هزینه ها را پرداخت می کند تا عقب نماند. اگر سینماها با هم یک صدا باشند و پول ندهند، پخش کننده هم توقع بیجا ندارد که از همه سینماها بخواهد هزینه سفرشان را بدهند.