عکاسی در ماه محرّم

حمید سلطان‌آبادیان| مراسم عزاداری در ماه‌ محرم و به‌خصوص در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی یکی از سوژه‌های همیشگی عکاسان است، طوری‌که هرساله در این ایام تعداد زیادی از عکاسان شهر‌های مختلف برای ثبت این مراسم به گوشه‌وکنار کشور سفر می‌کنند و عکس‌های متنوعی از این آیین را که در هر منطقه به سبک و سیاق خاصی برگزار می‌شود، به ثبت می‌رسانند. از صبح‌خوانی، شام غریبان عاشورا، نخل‌گردانی، مجمع‌گذاری، پیرعلم، کرنازنی، علم‌گردانی و جوشی‌خوانی در مازندران گرفته تا روضه‌خوانی، تعزیه، سینه‌زنی، زنجیرزنی، نخل‌گردانی، شیدونه‌گردانی و مشعل‌گردانی در استان خوزستان. عکس‌هایی که از این مراسم به ثبت می‌رسد، بسیار متنوع است و براساس نوع نگاه عکاس، هرکدام بخشی از ماجرای این مناسک را روایت می‌کند و به تصویر می‌کشد. در هفته‌ای که گذشت، نمایشگاه گروهی عکسی با عنوان «کآشوب» در نگارخانه اشراق حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. در این نمایشگاه که به‌مناسبت ماه محرم و ایام عزاداری سیدوسالار شهیدان امام‌حسین(ع) برپا شد، ۳۰قطعه عکس از مراسم مختلف عزاداری و حواشی آن در شهرهای بیجار، کاشان، همدان، یزد، نیشابور، ماسوله، اصفهان، مشهد و کشور عراق که 8 نفر از عکاسان خراسان رضوی به ثبت رسانده‌اند، به نمایش گذاشته شد. در بخشی از متن بیانیه نمایشگاه، چنین نوشته شده است: «منسک و آیین، از ارکان اصلی حیات اجتماعی انسان هستند. از خلال آیین‌هاست که فرهنگ و معنا تولید شده و بخش مهمی از هویت یک جامعه شکل می‌گیرد. امر منسکی، امری مهم و حیاتی برای جامعه است؛ امری که حول آن مجموعه‌ای از باورها و اعتقادات نیز شکل می‌گیرد که می‌توان آن‌ها را بخشی از نظام اساطیری آن فرهنگ دانست. در این میان، آیین‌هایی که ریشه در واقعیت و اتفاق مهم تاریخی دارند، به‌علت قابلیت رجعت به اسناد تاریخی و نقل‌های متعدد درج‌شده از بطن و حواشی حدوث، از تاثیرگذاری بیشتری برخوردارند. واقعه عاشورا و شهادت امام‌حسین علیه‌السلام و یارانش، شاید مهم‌ترین واقعه تاریخی‌ای باشد که به‌دلیل پرداخت به مضمون‌های مختلف اخلاقی و انسانی، تبدیل به آیینی عظیم در بزرگداشت هرساله آن در ماه محرم شده است، از همین‌رو هرساله در گوشه‌وکنار دنیا و به‌خصوص ایران، این بزرگداشت به شکلی متفاوت و آمیخته با فرهنگ بومی و فرهنگی هر منطقه برگزار می‌شود؛ به همین دلیل جلوه‌های بصری این مراسم یکی از ویژگی‌های برجسته این آیین بزرگ است که هرسال مشتاقان زیادی را برای ثبت این رویداد جلب می‌کند. نمایشگاه پیش‌رو عکس‌هایی است از جلوه‌های متفاوت این همایش عظیم و آیین مهم فرهنگی و مذهبی به‌قدر قطره‌ای از دریا.» عکاسان حاضر در این نمایشگاه عبارت بودند از: فرامرز عامل‌بردبار، سیدمهدیا مصباحی، حمید سلطان‌آبادیان، حمید سبحانی، محمود بازدار، امیر عنایتی، صادق ذباح و سمیرا غفاریان‌قالیباف. این نمایشگاه به‌همت و حمایت حوزه‌ هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. عکس فوق یکی از عکس‌های منتخب نمایشگاه است که سمیرا غفاریان‌قالیباف در مشهد به ثبت رسانده است. نگاه متفاوت، سرعت عمل در ثبت کادر مناسب و خلاقیت در ارائه اثر، از نکات مثبت و مورد توجه در این عکس است.