آمار فزاینده «سرقت‌اولی»‌ها در کلان‌شهر‌ها

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ ۱۵ یا ۲۰‌سال قبل، اصلا تصور دزدی در روز روشن در ذهنمان نمی‌گنجید، اما حالا پلیس می‌گوید نیمی از سرقت‌ها در روز روشن و میان جمعیت صورت می‌گیرد. بخش زیادی از این سرقت‌ها مثل کف‌زنی، جیب‌زنی، سرقت اموال شهری مثل لامپ‌های داخل سرویس‌های بهداشتی عمومی، بریدن نرده‌های پل‌های عابر و سرقت لوله‌های آبیاری وسط بولوار‌ها سرقت‌های خرد هستند.

 

سرقت وسایل کوچک دم‌دستی! وسایلی که بودنشان توجه کسی را جلب نمی‌کند، اما امان از روزی که به هر دلیلی، جایشان خالی شود. تصور کنید زیرگذر‌هایی را که به‌دلیل سرقت لامپ، برای کودکان و بانوان به تونل وحشت تبدیل می‌شوند یا رانندگان و افرادی را که در تاریکی شب و نبود دریچه فاضلاب واقع‌در معبر، دچار مشکل و سانحه می‌شوند؛ نمونه آن دختربچه پنج‌ساله‌ای که خردادماه سه سال قبل در پارک کوهسار تهران، داخل کانال فاضلابی که دریچه آن به سرقت رفته بود، سقوط کرد و کشته شد.

همین چند وقت قبل، مخابرات استان، فهرستی بلندبالا از سرقت کابل به شهرآرا ارائه کرد؛ مثل سرقت سالانه بیش‌از ۱۰‌کیلومتر کابل‌های هوایی در مشهد که برابر است با قطع ارتباط ۱۵‌هزار مشترک. شرکت آب‌وفاضلاب مشهد نیز از ابتدای سال تا دی‌ماه، ۲۰۰‌دریچه فاضلاب و ۷۰‌دریچه آب را به‌دلیل سرقت از دست داده است. اما همه‌اش، این نیست و سرقت‌های خرد را می‌توان در حوزه‌ها و جا‌های مختلفی مشاهده کرد.

آقای غفوری یکی از ساکنان شهرک پردیس است. شهرکی که به گفته او پاتوقی برای شبگردی و سرقت اموال مردم شده است. این شهروند مشهدی، نزدیکی شهرک پردیس به کمربندی مشهد و کال اسماعیل‌آباد را دلیل اصلی سرقت‌های بی‌شمار شهرک می‌داند. می‌گوید: چندبار لوازم داخل ماشینم را بردند. یک‌دفعه دوچرخه دخترم را دزدید. آخرین بار هم که خود ماشین را بردند، بعد چندماه فقط اتاق ماشین پیدا شد. به گفته او تمام ساکنان شهرک پردیس خاطره‌ای از سرقت باتری ماشین خود دارند و تمام سرقت‌ها به کلانتری شفا گزارش می‌شود، اما تنها اقدامی که می‌شود ثبت سرقت است، چون این لوازم خرد است و سارقان معتاد هم، آن‌ها را با مبلغ ناچیزی به ضایعاتی‌ها می‌فروشند.

مجید فولادیان، استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد است. او تحلیل خود را از روند صعودی سرقت‌های خرد در جامعه، با آمار سرقت‌اولی‌ها در کلان‌شهر‌هایی مانند مشهد گره می‌زند و می‌گوید: در بررسی‌های پژوهشی که از سال ۹۶ به بعد شکل گرفته، آمار سرقت‌اولی‌ها در کلان‌شهر‌هایی مانند مشهد، رشد در‌خور توجهی داشته که بخش زیادی از آن، مربوط‌به سرقت‌های خرد است.

 

عددی که فولادیان برای رشد این شاخص ارائه می‌کند، ۴۰‌درصد است. او می‌گوید: این داده‌ها و آمار‌ها به حرفه‌ای‌نبودن این افراد اشاره می‌کند که خود این موضوع نیز ناشی از فشار‌های اقتصادی و حمایت‌نشدن اقشار آسیب‌پذیر است؛ زیرا این افراد برای گذران زندگی (به مفهوم تأمین معاش یا به مفهوم تأمین مواد افراد معتاد) دست به این کار می‌زنند.

 

این استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی، ریشه سرقت‌های خرد را در «نابرابری‌های اجتماعی» می‌بیند؛ موضوعی که به اذعان او می‌تواند دلیلی برای آرام‌کردن وجدان سرقت اولی‌ها در‌برابر اقدامشان باشد. فولادیان در‌کنار هم قرار‌گرفتن فقر و نابرابری اجتماعی را عاملی برای افزایش تعداد سرقت‌های اول و سرقت‌های خرد می‌داند. نکته دیگری که این جامعه‌شناس به آن اشاره دارد، تعطیلی و بیکاری برخی مشاغل به‌دنبال شیوع کروناست؛ «برخی افراد، درآمدشان آن‌چنان نبود که حداقل در این دوران با پس‌انداز یا دارایی‌هایی که دارند، بتوانند زندگی خود را اداره کنند؛ پس به‌سراغ سرقت‌های خرد و کوچک رفتند.»

آماری که رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی خراسان‌رضوی برای سرقت‌های خرد ارائه می‌کند، ۳۵‌درصد همه سرقت‌ها را شامل می‌شود. سرهنگ محمد بوستانی می‌گوید: اگر سرقت لوازم داخل خودرو را به جمع سرقت‌های خرد اضافه کنیم، آمار بیش از این خواهد بود و حداقل به ۵۰‌درصد کل سرقت‌ها می‌رسد. سرقت‌هایی که به اذعان او بخش شایان‌توجهی از توان پلیس را درگیر خود می‌کند.

به عقیده سرهنگ بوستانی، بخش عمده این سرقت‌ها ازسوی معتادان انجام می‌شود. او می‌گوید: برای سرقت‌های خرد مجازات آن‌چنانی لحاظ نشده است. ضمن اینکه مال‌باخته‌ها، وقت و زمانی برای اعلام سرقت به کلانتری‌ها به‌منظور پی‌جویی نمی‌گذارند که این نکته در افزایش آمار دخیل است.
او معتقد است: نبود شاکی خصوصی و پیگیری‌نکردن در افزایش این نوع سرقت‌ها نقش کلیدی دارد. از سوی دیگر، تبدیل اشیای کوچک دزدی به پول آسان‌تر است که این موضوع هم به گسترش میزان سرقت‌های خرد دامن می‌زند.

رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی خراسان‌رضوی هم به آسیب‌های اجتماعی بی‌شمار این سرقت‌ها اذعان دارد، اما می‌گوید: پلیس به‌تن‌هایی نمی‌تواندآمار را کاهش دهد. در یک جامعه موفق، پلیس در آخرین مرحله باید ورود کند و قبل از آن باید دستگاه‌های مسئول در حوزه پیشگیری مشارکت کنند.
سرهنگ بوستانی می‌گوید: ساختمان‌های نیمه‌کاره بدون نگهبان، محل مناسبی برای حضور معتادان و سرقت اموال و اشیای داخل ساختمان است.

او در تشریح نقش پلیس و اقداماتش برای کاهش این سرقت‌ها، به یک «پیوست کامل و جامع امنیتی» اشاره می‌کند؛ «این پیوست که چندماهی است به شهرداری ارائه شده تا در حوزه ساخت‌وساز مد‌نظر قرار گیرد، حاصل بررسی پرونده‌های سرقت و راه‌ها و شگرد‌های سارقان است و اگر در ساختمان‌سازی اجرایی شود، علاوه‌بر‌آنکه مانعی از سرقت‌هاست، زمینه پی‌جویی و پیگیری اموال مسروقه را نیز فراهم می‌کند.»