زنده به گور

مهر آغاز شده و شروع سال تحصیلی است. صبح و ظهر کوچه‌ها پر از کودکانی با لباس‌های فرم است که به مدرسه می‌روند و می‌آیند. حس خوبی است ولی خوشی در تقدیر ما همیشه کوتاه بوده و تاوان دارد. مهر همان‌طور که آغاز سال تحصیلی است، سرمای هوا را هم با خود می‌آورد. خنکای هوا و برگ‌ریزان رنگ و وارنگ گوارای وجود شاعرانگی دختران و پسران مرفه‌نشین. اما ما در اینجا نگران کارتن‌خواب‌ها و گورخواب‌های حاشیه شهر هستیم. تا وقتی هوا گرم است زیاد به چشم نمی‌آیند ولی با شروع فصل سرما دوباره بحث داغ مجلس می‌شوند، آتش روشن می‌کنند و برای یخ نزدن دور هم جمع می‌شوند، این باعث می‌شود که دیده شوند و تعدادشان ترسناک به نظر بیاید. هر چند روز خبر فوت یکی به علت سرما می‌آید، یا موقع عبور از بزرگراهی که در میان آن پناه می‌گیرند و می‌خوابند با خودرویی تصادف می‌کنند. فضای سبز میان دو سمت بزرگراه از فاصله میدان ابوطالب تا پل غدیر مأمن بی‌خانمان‌هاست و پدیده‌ای شهری ولی بعضا دوستانی آن را مختص به یک منطقه و ناحیه‌ای خاص می‌دانند. راه‌حل چیست؟ گورخواب‌های حاشیه شهر و گورخواب‌های میان بزرگراه شرقی مشهد، پدیده‌ای‌ است شهری، هر مشهدی که بخواهد و ببیند متوجه می‌شود که در تمامی شهر و همه نقاط آن کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها حضور دارند فقط کمتر دیده می‌شوند. در ادامه توضیح مختصری درباره تجربه دیگر کشورها در مقابله با این پدیده ارائه خواهم داد.کارتن خوابی در ایران پدیده‌ای است که توانسته طی دو دهه اخیر به یکی از کلیدواژه‌های حوزه آسیب‌های اجتماعی تبدیل شود. آمار دقیقی از تعداد کارتن‌خواب‌های ایران در دست نیست ولی رقم تقریبی بسیار بالاست. این پدیده فقط مختص ایران نیست و در همه کشورها از جمله کشورهای اروپایی و آمریکایی هم به چشم می‌خورد. با این تفاوت که در این کشورها، کارتن‌خوابی، بیشتر از مصرف الکل ناشی می‌شود تا موادمخدر.راه حل چیست؟ بیشتر کشورهای مرفه اروپایی و آمریکایی نیز با پدیده کارتن‌خوابی روبه‌رو هستند ولی مثلا تنها کشوری که با وجود فقیر بودن، معضل بی‌خانمانی ندارد، کوباست که می‌توان گفت علت مهم آن سیاست‌های دولتی در پایین نگهداشتن قیمت مسکن است و نیز حفظ ارزش‌های خانواده و وجود خانواده‌های گسترده در این کشور که گاهی چند نسل با هم زندگی می‌کنند. در آمریکا تعداد زیادی سازمان غیرانتفاعی فعال هستند که کار اصلی‌شان، رفع نیازهای بی‌خانمان‌هاست، مثل سازمان «ائتلاف ملی مسکن» که برای حمایت از کم درآمدها، راه‌اندازی شده است. در کشورهای اروپایی، هر کشور برنامه رفاه اجتماعی ویژه‌ای دارد، سوئیس و کشورهای اسکاندیناوی مثل سوئد قوی‌ترین برنامه‌های رفاه اجتماعی را برای نیازمندان دارند. دولت سوئد هم به عنوان یک دولت پیشرو برای کارتن‌خواب‌ها، برنامه ویژه‌ای با عنوان «سقفی روی سر شما» دارد. درکشوری مثل انگلستان هم وب‌سایتی به نام «استریت لینک» طراحی شده است تا مردم بتوانند درباره کارتن‌خواب‌ها به مقامات محلی هشدار بدهند. کارتن‌خواب‌ها در این کشورها طرد نشده و به حاشیه شهر نمی‌روند، از طرفی شهرداری و دولت با در اختیار قرار دادن سرپناه، وعده‌های غذایی ساده و حتی کارهای دست پایین در محل‌های خاص از این افراد حمایت می‌کنند. کارتن‌خوابی آسیب اجتماعی مولد است و خود باعث مزاحمت، آلودگی محیط، سرقت، زورگیری و ناامنی است. اگر می‌خواهیم این آسیب کمرنگ شود باید اقدامی عملی انجام دهیم و دست از انکار آن برداریم.