پیش‌بینی بازار خودرو در نیمه دوم سال ۹۸

حسن فروزانفر - در نیمه نخست امسال صنعت خودرو همچنان در شرایط تب‌دار خود باقی ماند تا وعده های رضا رحمانی،وزیر صمت مبنی بر افزایش تولید خودرو درسال 98 محقق نشود. براساس آمار وزارت صمت،در شش ماه اول امسال تولید سه خودروساز بزرگ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۰ درصد کاهش داشته است. براین اساس تولید انواع محصول سواری از ۵۳۶ هزار دستگاه به حدود ۳۷۶ هزار دستگاه رسیده است. با این‌حال خودروسازان اعلام کردند که در صورتی که نقدینگی مورد نیاز آن‌ها که 5تا10هزارمیلیارد تومان تخمین زده شده،تامین شود، امکان افزایش تولید را در شش ماه دوم سال دارند. با این حال امسال برخلاف سال1394 که دولت با اعطای تسهیلات به خودروسازان و همچنین اختصاص وام خرید به شهروندان،صنعت خودروسازی را غرق در نقدینگی کرد،این بار به دلیل تحریم‌های نفتی، امکان این کار را ندارد.

طوفان اردیبهشتی بازار خودرو
قطعا انفجار قیمت‌ها در اردیبهشت امسال را به یاد دارید. در حالی که فروردین روزهای نسبتا آرامی برای بازار خودرو رقم زده بود، اردیبهشت همه را غافل‌گیر کرد. عبور پژو ۲۰۶ از مرز ۱۲۵ میلیون تومان، ساندرو ۲۵۰ میلیونی، اسپورتیج یک‌میلیاردی و ... همه و همه نشان از گران‌ترین بازار خودرو در شش‌ماه اخیر داشت.طوفان اردیبهشت در ادامه فروکش کرد و گفته شد افزایش عرضه خودروها به بازار (به‌ویژه آن‌ها که به دلیل کسری قطعه دپو شده بودند و وزارت صنعت دستور تکمیلشان را داد)، در کنار برخی از اتفاقات اقتصادی مانند کاهش نرخ ارز، به این طوفان پایان داده‌اند.اکنون 2 ماه است بازار خودرو روزهای نسبتا آرامی را سپری می‌کند و قیمت‌ها از اوج فرود آمده‌اند. پرایدی که چیزی نمانده بود به قله ۶۰ میلیون تومان برسد، حالا حول و حوش ۴۵ میلیون تومان قیمت دارد و پژو ۲۰۶ که قیمتی ۱۲۵ میلیونی داشت چیزی نزدیک به ۳۰ میلیون تومان عقب نشسته است. سایر خودروها هم تقریبا به همین نسبت افت قیمت داشته‌اند. در بازار وارداتی‌ها نیز برخی محصولات گران‌تر از یک میلیارد، 40تا50 میلیون تومان افت قیمت را به خود می‌بینند.

آینده بازار خودرو در نیمه دوم سال
ثبات نسبی بازار خودرو در فصل تابستان باعث شد سطح قیمت خودروها در بازار افت 5 تا 10 درصدی داشته باشد. کاهش قیمت‌ها موجب شده است بازار خرید و فروش خودرو کارکرده نیز دچار رکودی شدید شود و میزان خرید و فروش به حداقل برسد. با این حال، هنوز برخی از عرضه‌کنندگان خودرو کارکرده در بازار که بخش اعظمی از آن‌ها مردم هستند در قبال کاهش قیمت‌ها مقاومت می‌کنند. این موضوع را با رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران اتومبیل مشهد در میان گذاشتیم. حمیدرضا حیدری در‌این‌‌باره به شهرآرا گفت: برخی از افراد زمان گرانی خودرو خریدند و اکنون وقتی می‌بینند قیمت‌ها پایین‌تر از مبلغی است که آن‌ها پرداخت کرده‌اند، در برابر کاهش قیمت مقاومت می‌کنند. با این حال، معتقدم در صورت تداوم ثبات موجود، مرور زمان بازار را اصلاح و یکسان می‌کند. وی با اشاره به اینکه بازار خودرو سیاسی شده است گفت: همه منتظرند ببینند در نیمه دوم سال، دولت لایحه بودجه را چگونه تنظیم می‌کند و در مجلس چه چیزی تصویب می‌شود. از سوی دیگر، انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز روی بازار تأثیرگذار است. به همین دلیل، پیش‌بینی صنعت خودرو در نیمه دوم سال سخت است. این کارشناس بازار خودرو افزود: با وجود تنوع پارامترهای تأثیرگذار بر بازار خودرو می‌توان قوی‌ترین عامل اثرگذار در این بازار را میزان تولید و تحویل خودرو از سوی شرکت‌های خودروساز دانست. اگر خودروسازها قیمت‌ها را تثبیت و به تعهدات خود عمل کنند، ثبات در بازار خودرو و کاهش قیمت‌ها با شیب کم ادامه خواهد یافت.حیدری افزود: در شرایط ثبات، دست دلال‌های عمده از بازار خودرو قطع شده است، کسانی که با خرید عمده یا سبدی محصولات خودروسازها یا پیش‌خرید تمام محصولات یک خط تولید با استفاده از رانتی که داشتند، نبض بازار را در دست گرفته بودند. اکنون بازار از دست این افراد درآمده است و خریدار مصرف‌کننده متقاضی خودرو در بازار است. اگر این فرایند تداوم داشته باشد و رونق کاذب هم نداشته باشیم و سیاست‌های کنترلی دولت در مهار تورم و ثبات قیمت ارز و طلا تداوم داشته باشد، انتظار داریم کاهش قیمت‌ها در بازار خودرو تا پایان سال تداوم داشته باشد.

تعهدات عقب‌افتاده، عامل تشنج یا مهار؟
با آنکه خودروسازان توانستند طی ۶ ماه نخست امسال بخش دیگری از تعهدات معوق خود را رفع کنند، هنوز هم با انبوهی از مشتریانی روبه‌رو هستند که موفق به دریافت محصولات ثبت‌نامی در موعد مقرر نشده‌اند. طی این ۶ ماه، خودروسازان بخشی از تعهدات را به واسطه تحویل محصولات ثبت‌نامی رفع کردند و با برخی از مشتریان نیز بر سر انصراف و تحویل خودرو جایگزین به توافق رسیدند. گفته می‌شود خودروسازان تا پیش از تحریم صنعت خودرو در نیمه مرداد سال گذشته، نزدیک به یک میلیون دستگاه خودرو پیش‌فروش کرده بودند که بخش چشمگیری از آن معوق شد. با این حال، تعویق تحویل خودروهای پیش‌فروش‌شده هم‌زمان می‌تواند عاملی برای تشنج و هم مهار بازار باشد.
اگر خودروسازها به دستورالعمل وزارت صنعت، معدن و تجارت عمل کنند و تا پایان سال تمام خودروهای پیش‌فروش‌شده را تحویل دهند، بازار به طور کامل مهار خواهد شد اما اگر به این تعهدات عمل نشود، ثبات موجود در بازار با هرگونه تشنج سیاسی، نوسان نرخ ارز و ... از بین خواهد رفت.

خصوصی‌سازی غول‌های بدهکار
در حالی که 2 غول خودروسازی با زیان انباشته فراوان، تعهدات معوق، فساد در سطوح مدیریتی، فناوری پایین و مشکلات ریز و درشت دیگر مواجه‌اند، وزیر صنعت، معدن و تجارت در نیمه نخست امسال از صدور فرمان خصوصی‌سازی ایران‌خودرو و سایپا خبر داد و اعلام کرد این اتفاق تا پایان سال آینده رخ خواهد داد. به گفته رضا رحمانی، خصوصی‌سازی صنعت خودرو در 3 مرحله انجام می‌شود که مرحله نخست، فروش اموال مازاد غیرتولیدی، مرحله دوم، واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه خودروسازان و مرحله سوم، فروش باقی‌مانده سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپاست. گفته می‌شود در حال حاضر مرحله نخست کلید خورده است و خودروسازان در حال فروش اموال مازاد غیرتولیدی خود هستند، اموالی که بخشی از آن‌ها را آپارتمان‌ها و املاک تجاری در نقاط مختلف کشور و ویلاهای شمال تشکیل می‌دهند. فروش همین اموال و از سمتی اخباری که حکایت از تجدید ارزیابی سرمایه این شرکت‌ها دارد موجب شده است نرخ سهام شرکت‌های خودروساز با وجود زیان‌ده بودند رو به رشد باشد و مورد استقبال فعالان بازار سرمایه قرار گیرد. البته این روند پایدار نخواهد بود. اجرای سایر مراحل وعده‌داده‌شده از سوی وزیر صنعت تأثیر مستقیمی روی وضعیت شرکت‌ها خواهد گذاشت و سهام این شرکت‌ها را پرخطر خواهد کرد.