مسابقه تلویزیونی «محاکات» بستری برای ایده‌یابی است یا کلاس درس فیلم‌نامه‌نویسی؟

امیری| شهرآرانیوز، «محاکات» عنوان مسابقه تلویزیونی است که سرگذشت انسان‌ها را روایت می‌کند. در این مسابقه آدم‌ها (چهره‌های مشهور و آدم‌های عادی) می‌نشینند جلو ۳ داور و کارشناس، و سرگذشت زندگی خود را تعریف می‌کنند. هرکس ۱۰ دقیقه وقت دارد سرگذشت خود را به جذاب‌ترین شکل ممکن بیان کند.

منصور ضابطیان به‌عنوان مجری برنامه، پس از تأملی کوتاه و سؤالاتی که به ذهنش می‌رسد، از داوران می‌خواهد درباره روایت بیان‌شده نظر بدهند. فلورا سام، امیرشهاب رضویان، رسول نجفیان، کارشناسان و داروان برنامه هستند که از راوی سؤالاتی می‌پرسند، بعد نظرشان را می‌گویند و اینکه آیا در این روایت ایده‌ای برای نوشتن فیلم‌نامه وجود دارد یا نه. و سعی می‌کنند نقاط عطف آن را بیرون بکشند، نقاط عطفی که می‌تواند ایده ساخت یک فیلم باشند.

این برنامه که ۳ شب در هفته و از شبکه دو سیما پخش می‌شود، اکنون در دوره دوم پخش خود قرار دارد. در دوره اول بیشتر افرادی برای بیان سرگذشت‌هایشان انتخاب می‌شدند که خودشان چهره‌های مشهوری بودند و مردم آن‌ها را می‌شناختند. اما در دوره دوم این مردم عادی هستند که به برنامه دعوت می‌شوند و سرگذشت زندگی خود را تعریف می‌کنند. مثلا خانمی که سال‌هاست با یک جانباز زندگی می‌کند، می‌نشیند و از فرازوفرودهای زندگی‌اش می‌گوید یا زنی که ۲۸ بار عمل جراحی کرده است، حالا می‌گوید زندگی مسالمت‌آمیزی با سرطان دارد. این قصه‌ها را گوشه‌وکنار کم نشنیده‌ایم، اما در این مسابقه با نگاهی دیگر آن‌ها را می‌شنویم.

وقتی قصه‌ها قرار است تصویر شوند

منصور ضابطیان در گفت‌وگو‌هایی که درباره ویژگی‌های برنامه‌اش انجام داده، گفته است:

«محاکات» ماجرای زندگی آدم‌های معمولی اطرافمان است، ماجراهای زندگی افرادی که در مسیر زندگی با فرازوفرودهایی مواجه شده‌اند که همین امر، قصه آن‌ها را شنیدنی و جذاب کرده است.

«محاکات» به‌دنبال این است که ببیند چگونه قصه‌ها را می‌تواند به‌تصویر درآورد و تا چه اندازه داستان زندگی افراد قابلیت تبدیل‌شدن به یک فیلم، سریال یا یک اثر ادبی را دارد.

از این منظر می‌توان گفت برنامه محاکات یک دستگاه مکش ایده است از آدم‌های اطرافمان؛ ایده‌هایی که نویسنده‌های بزرگ آن‌ها را در میان رفت‌وآمدها، سفرها، گفت‌وگوها و ارتباط‌هایی که با آدم‌های عادی برقرار می‌کنند و به‌طورکلی در تجربه زیسته خود به‌دست می‌آورند و شاید این برنامه قرار است خلأ نویسنده‌های پشت میز نشین امروزی را برطرف کند که در نوع خود کاری ارزشمند محسوب می‌شود.

تقابل بازی احساس و منطق تکنیک

شنیدن داستان‌ها و سرگذشت‌ها برای مردم و تماشاگران برنامه جذاب است. با اینکه صفحه اینستاگرام برنامه محاکات فقط ۲۹ هزار دنبال‌کننده دارد و تعداد نظرها پای پست‌ها اندک است، از میان همین نظرها می‌توان متوجه جذابیت برنامه برای تعداد زیادی از تماشاگران این برنامه شد. به‌ویژه که فضای نقدی برای نظرهای داوران نیز به وجود آمده است. تماشاگران گاه با نظرهای داورن و مهمانان برنامه موافق‌اند و گاه مخالفت خود را بیان و آن‌ها را نقد می‌کنند. یکی از پرشمارترین نقدها به نظر داوران و مهمان برنامه درباره سرگذشت مادری بود که فرزندانش او را رها کرده بودند.

یکی از مخاطبان در پاسخ به نظر مهمان برنامه درباره سرگذشت این مادر گفته است:

من فاز این عظیمی (کارشناس و مهمان برنامه) را نمی‌فهمم، برگشته می‌گه داستان خاصی نداشت، ارزش فیلم          نداشت و این حرف‌ها. به‌نظرم ازشون سؤال کنیم کدوم یکی از اطرافیانت این همه سختی کشیده؟

از این دست نظرها برای دیگر قسمت‌های برنامه نیز وجود دارد که تا حدودی تفاوت میان احساسات و تکنیک‌های قصه‌گویی را بیان و احساسات برخی مخاطبان فضای مجازی را برانگیخته می‌کند. به‌ویژه که موسیقی متن نیز تا حد زیادی به فضاسازی کمک می‌کند. یکی دیگر از کاربران دراین‌باره نوشته است:

          موسیقی متن فضا را بسیار غمگین می‌کند و نمی‌گذارد احساسات واقعی راوی را متوجه شویم.

روی دیگر «محاکات»

اما برنامه محاکات غیر از جذابیت یک مسابقه تلویزیونی و آشنایی با سرگذشت آدم‌ها، روی دیگری هم دارد. اکنون با گذشت چندین قسمت از برنامه محاکات، برخی مخاطبان این برنامه معتقدند با تماشای برنامه و شنیدن نظرهای داورها به نوشتن فیلم‌نامه و داستان علاقه‌مند شده‌اند. یکی از مخاطبان این برنامه با بیان اینکه از علاقه‌مندان به فیلم‌نامه‌نویسی است، می‌گوید با تماشای این برنامه نکات مهمی را در زمینه فیلم‌نامه‌نویسی فرا می‌گیرد که کاربردی محسوب می‌شوند. مخاطب دیگری معتقد است: به‌نظر من محاکات برنامه‌ای است که هم جذابیت یک برنامه تلویزیونی را دارد و هم بحث آموزشی آن پررنگ است.

مخاطب دیگری هم می‌گوید با تماشای قسمت‌هایی از برنامه به نوشتن ایده مشغول شده است و تمایل پیدا کرده است ایده‌هایش را به قصه تبدیل کند.

به‌نظر می‌رسد برنامه محاکات با وجود دارابودن تعداد کمتر مخاطبان نسبت به برخی برنامه‌های پرمخاطب از جمله برنامه‌ «ماه عسل» در سال‌های گذشته، می‌تواند به‌مرور به برنامه‌ای جذاب و کاربردی برای علاقه‌مندان به نویسندگی و فیلم‌نامه‌نویسی بدل شود.

بیشتر بخوانید:

برنامه‌های تلویزیون در شب‌های قدر رمضان ۱۴۰۰ + جدول پخش