سفر در امتداد کَشف

ملیحه فلاح - قرارمان ساعت ۹ صبح بود تا سری بزنیم به رودخانه ۲۹۰ کیلومتری مشهد که این روز‌ها به واسطه بازدید اخیر استاندار و انتخاب شهردار مشهد به عنوان فرمانده واحد، سامان‌دهی‌اش بیشتر از هر زمان دیگر مطالبه رسانه‌ها شده است، اما حکایت مطالبه‌گری نمایندگان افکار عمومی برای سامان‌دهی کشف‌رود به ۱۴ سال قبل باز می‌گردد و به گواه شواهد و قرائن، آغازگر این مسیر هم روزنامه شهر امید و زندگی بوده است؛ کشف‌رودی که خشک‌سالی‌های اخیر بسترش را خشک کرده، اما بی‌مبالاتی برخی مسئولان در کنار سودجویی سودجویان و ناآگاهی برخی مردمِ ناچار، فاجعه‌ای زیست‌محیطی را در آن به بار آورده و رودخانه تاریخی شهرمان را به بستری برای پساب‌های شهری، صنعتی و ... تبدیل کرده است. شهرآرا تاکنون بار‌ها و بار‌ها به مسئله کشف‌رود پرداخته است، اما موج رسانه‌ای جدید بهانه‌ای شد تا جمعی از مدیران و خبرنگاران روزنامه با همراهی دبیر نجات کشف‌رود برای بازدید از آخرین وضعیت این رودخانه و اقدامات انجام‌شده در آن از مسیر بولوار شاهنامه راهی این رودخانه تاریخی شوند.
توضیحات دبیر کارگروه نجات کشف رود برای اهالی شهرآرا از پل لغزان شاهنامه آغاز می‌شود که به گفته او تکان‌های آن پس از عبور خودرو‌های سنگین نگران کننده نیست.
حسین علی میرزایی با قدردانی از روزنامه شهرآرا به سال‌ها پیش و آغاز عملیات اجرایی نجات کشف رود اشاره می‌کند و می‌گوید: شهرآرا از ابتدا در کنار ما بوده و از وضعیت این رودخانه گزارش‌های زیادی تهیه کرده است. مدتی بعد از انتشار گزارش‌های کشف رود در این روزنامه توجه دیگر رسانه‌ها نیز به این موضع جلب شد و همه رسانه‌ها پای کار آمدند.
این رود در ابتدای مسیر، یعنی پل شاهنامه، خشک و خالی از آب و پساب است. داستان اصلی در این قسمت مربوط به اراضی و تقسیم بند‌هایی است که در این محدوده صورت پذیرفته است.
علی میرزایی ادامه می‌دهد: حدود ۷۶ کیلومتر از بستر این رودخانه تاریخی، از پل شاهنامه به سمت پایین دست کشف رود، آزادسازی و اراضی دولت بازپس گیری شده است.
او با نشان دادن فعالیت ماشین آلات سنگین در بالادست رودخانه این طور می‌گوید که ۶ کیلومتر دیگر از بستر رودخانه در حال آزادسازی است که با این حساب به زودی طرح آزادسازی بستر به ۸۲ کیلومتر افزایش خواهد یافت.
«۷۶ کیلومتر آزادسازی بستر رودخانه برابر با ۱۵۰۰هکتار زمین‌های باارزش دولتی است که مکانی مساعد برای اجرای پروژه‌های توریستی در آن وجود دارد.» این بخش دیگری از صحبت‌های معاون طرح توسعه شرکت آب منطقه‌ای استان است که این طور ادامه پیدا می‌کند: جاده خاکی بازگشایی شده در هر طرف از مسیر رودخانه به طول ۷۶کیلومتر است که با احتساب پل‌های ساخته شده در طول این مسیر به ۱۶۰کیلومتر می‌رسد.
او در ادامه به تصمیم جدید استاندار برای سپردن فرماندهی نجات کشف رود به شهرداری اشاره می‌کند و می‌گوید: بیش از ۵۵کیلومتر از اراضی آزادشده از موتورپمپ‌های غیرمجاز پاک سازی شده اند، اما معضلات اصلی بهداشتی در ۲۰کیلومتر باقی مانده این رودخانه است و از فرماندهی جدید می‌خواهیم اولویت کار خود را در این مناطق قرار دهد.
برای ادامه بازدید راهی پایین دست کشف رود می‌شویم تا دبیر نجات کشف رود از آخرین وضعیت این بخش از رودخانه بگوید. وارد جاده خاکی می‌شویم. در بستر رودخانه آزادشده هنوز آثاری از ویلا‌های تخریب شده به چشم می‌خورد. مرز زمین‌های دولتی با بلوک‌های سیمانی غول پیکر مشخص شده است. علی میرزایی قیمت تمام شده هر یک از بلوکه‌ها را ۴۰۰هزار تومان اعلام می‌کند.
بوته‌های گوجه فرنگی در اطراف جاده خاکی و پشت مرز اراضی دولتی این سؤال را به وجود می‌آورد که آیا این زمین‌ها هنوز از پساب فاضلاب آبیاری می‌شود؟ دبیر نجات کشف رود در پاسخ به این سؤال می‌گوید: گاهی آماری غیررسمی درباره کشت و کار اطراف کشف رود اعلام می‌شود که درست نیست.