روزنامه‌های مشهد ۱۵ روز اول جنگ تحمیلی از چه نوشتند؟

به گزارش شهرآرانیوز - جنگ، آن قدر مسئله مهمی بوده که نه تنها در روز‌ها و ماه‌های نخست که تا ۸ سال بعد هم بیشترین صفحات روزنامه‌های کشور با اخبار آن زیر چاپ می‌رود. روزنامه‌های مشهد هم از این امر مستثنا نبوده اند. سطر‌های بعدی تورق مهم‌ترین اخبار مشهد، خاصه ۱۵ روز نخست آن است.

روزنامه «خراسان» در یک مهر ۱۳۵۹ یعنی صبح فردای پس از اعلام رسمی جنگ ایران و عراق، با این تیتر روی باجه روزنامه فروشی‌ها قرار می‌گیرد که نشان از هشدار صریح امام (ره) در مقابل دشمن دارد «اخطار شدید امام‌خمینی به صدام حسین.»

در این روز همچنین مقام معظم رهبری که در آن سال نماینده امام (ره) در ارتش جمهوری اسلامی و عضو شورای عالی دفاع بودند، در پیامی چنین می‌گویند: «بسم ا... الرحمن الرحیم. ملت مسلمان و انقلابی ایران- برادران و خواهران. دولت دست نشانده و مزدور عراق تجاوز هوایی را به حریم جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده و به چند پایگاه هوایی حمله کرده است. ما تاکنون نخواسته بودیم، حمله را آغاز کنیم، اما ارتش جمهوری اسلامی تجاوز این بعثی‌های دست نشانده را تحمل نمی‌کند و درس تلخی به صدام خواهد داد. مردمِ عزیز ما باید خونسردی و متانت خود را حفظ کنند، هرگونه شایعه را که احیانا ضد انقلاب منتشر می‌کند، دفع کنند. به پادگان نظامی نزدیک نشوند و در انتظار لحظه انجام مسئولیت همگانی که از سوی رهبر عظیم الشان محول خواهد شد، باشند. هم اکنون نیرو‌های رزمنده ایران در زمین و هوا و دریا مشغول نبرد هستند. نتایج متعاقبا به اطلاع ملت ایران خواهد رسید. والسلام علیکم و رحمت ا...»

در این روز (یک مهر) همچنین به دعوت یکی از مراجع عالی قدر، یک راهپیمایی بزرگ در سراسر کشور از جمله مشهد با هدف ایجاد و نمایش وحدت انجام می‌گیرد. روزنامه خراسان می‌نویسد: «در نخستین روز آغاز سال تحصیلی جدید، روز گذشته صد‌ها هزار تن از دانش آموزانِ مبارز و متعهد خراسان با شرکت در راهپیمایی عظیم و باشکوه و برپایی نماز دشمن شکن وحدت، مشت محکمی بر دهان دشمنان داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران کوبیدند و بار دیگر نشان دادند که پیوند امام و امت اسلامی ناگسستنی است.

در روز دوم مهر نیز دو تیتر بسیار جلب توجه می‌کند. نخستین آن این است: «کال اروندرود بسته اعلام شد.» روزنامه خراسان در توضیح این تیتر می‌نویسد: «چون دولت متجاوز و مزدور عراق به کشتی‌های تجارتی دول بی طرف که به بنادر ایران در اروندرود، تردد می‌کردند، تیراندازی و تعدادی از کشتی‌های تجارتی را مورد اصابت گلوله قرار داده اند، بدین وسیله کانال اروندرود به روی کلیه شناور‌های دریایی بسته اعلام می‌شود و ارتش جمهوری اسلامی ایران تعهدی در قبال حوادث ناشی از اجرای این امر عهده دار نخواهد بود.» در تیتر دوم نیز آمده که: «فانتوم‌های ایران، بغداد را مورد حمله قرار دادند.» این یعنی جنگ جدی شده است و هیچ چیزی قابل پیش بینی نیست.

برای همین استانداری خراسان در اطلاعیه مهمی که با تیتر «اهالی خراسان باید از مصرف بی رویه آب، برق و مواد غذایی خودداری کنند.» چاپ شده، چنین می‌گوید: «درباره اقدام تجاوزگرایانه عمال مزدور بعث عراق و دست نشانده آمریکای جنایتکار به مناطق مختلف کشورمان دکتر‌حسن غفوری، استاندار خراسان، در اطلاعیه‌ای از مردم مبارز و مسلمان خراسان خواست به منظور تجهیز هر چه بیشتر برای مبارزه با امپریالیزم جهانخوار و نوکران حلقه به گوشش حتی الامکان از مصرف بی رویه آب و برق و مواد غذایی خودداری کرده و از روشن کردن چراغ در شب که موجب شناسایی محل برای هواپیما‌های دشمن خواهد شد، جدا پرهیز کنند.»

در بخش دیگری از این اطلاعیه از مردم خواسته شده که افراد شایعه پراکن را به مأموران شهربانی و سپاه پاسداران انقلاب معرفی کنند تا این گونه افراد بازداشت و به شدت مجازات شوند. افزون بر این، روزنامه‌های مشهد تا ۴ روز بعد همچنان با اخبار جنگ، به مردم هشدار می‌دهند که به پادگان‌ها و محل استقرار نیرو‌های نظامی نزدیک نشوند، نترسند و بر اعصاب خود مسلط باشند. در این دوران همچنین همه داروخانه ها، درمانگاه‌ها و دیگر مکان‌های ارائه خدمات درمانی مشهد موظف می‌شوند برای ارائه خدمات احتمالی به جبهه‌های جنگ، به صورت شبانه روزی باز باشند.

روز ششم مهر، پیکر همافر «جلال توکلی» به عنوان نخستین شهید خراسان در جنگ، با شکوه بی نظیری در مشهد تشییع می‌شود. شهید جلال توکلی در همان روز نخست جنگ یعنی ۳۱ شهریور در منطقه بوشهر به شهادت می‌رسد. آن طور که در خبر‌های روز تشییع او در روزنامه‌ها آمده است، پیکر او روی تانک از چند خیابان مشهد گذر داده شده و به حرم مطهر رضوی برده می‌شود.

روز هفتم مهر نخستین محموله مواد غذایی که اهدایی «مؤسسه خیریه انصارالحجه» هست از مشهد راهی غرب کشور می‌شود. ده‌ها تن میوه نیز از سوی بنیاد مستضعفان خراسان به جبهه‌های جنگ می‌رود. مردم خودشان را در جنگ سهیم می‌دانند و در همین یک هفته دریافته اند که در این کارزار نیز باید مانند روز‌های انقلاب پای کار باشند.

نخست وزیر «محمدعلی رجایی» در پیامی که ۸ مهر مخابره شد، می‌گوید: «گور ابرقدرت‌ها را در کوچه‌ها و شهر‌های کشورمان خواهیم کند.» روزنامه خراسان همچین در ادامه در گزارشی که با جمله «عاشقان شهادت برای نبرد آماده اند» تیتر شده است، می‌نویسد: «اعلام آمادگی برای حضور در جبهه‌های جنگ در غرب و جنوب کشور از طرف نهادها، جمعیت ها، گروه‌ها و سازمان‌های مختلف در مشهد و دیگر شهر‌های خراسان همچنان ادامه دارد.» در سطر‌های بعدی این گزارش، خبرنگار این روزنامه افزون بر حضورکشاورزان، پیشه وران، مربیان و معلمان، از مراجعه حدود ۶۰۰ افغانستانی در تایباد و مناطق اطراف آن به سپاه پاسداران برای شرکت در جنگ ایران و عراق خبر می‌دهد.

اواخر مهر دیگر مردم فهمیده اند که آنچه رخ داده است قرار نیست به این زودی‌ها تمام شود و جبهه‌ها به حمایت نیاز دارند. آنان که شرایط رفتن دارند، می‌روند و عده‌ای هم که نمی‌توانند تلاش می‌کنند با ارائه خدماتی کمک رسان باشند. محموله‌های مواد غذایی هر روز از گوشه‌ای به سمت مناطق جنگی ارسال می‌شود، اما گویا این کافی نیست، برای همین زنان مشهدی در یک اقدام بی نظیر طلا‌های خود را اهدا می‌کنند. روزنامه خراسان این خبر را همراه با تصویر در ۳۰ مهر با تیتر «خواهر و برادر هم وطن، تو برای پیروزی برادرانت چه کرده ای؟» منتشر می‌کند و می‌نویسد:

«از هنگامی که جنگ تحمیلی مزدوران بعثی عراق با ایران آغاز شد و چند روز بعد به اوج خود رسید، کلیه خواهران و برادران هموطن به یاری رزمندگان دلیر به پا خواستند و از بذل هر گونه کمکی دریغ ننمودند. در این میان، کمک‌های خواهران و مادران دلسوز ما از هر جهت در خور توجه و تحسین برانگیز بود. گاهی دیده می‌شد که خواهری حاصل اندوخته ۱۵ یا ۲۰ سال زندگی خود را بی ریا و از روی صدق و صفا و خلوص نیت به برادران در حال جنگ با کفار تقدیم می‌کند. این جواهرات گران قیمت که در عکس ملاحظه می‌کنید نمونه‌ای از آن همه ایثار و فداکاری خواهری  است.»