تلاش برای رفع مشکلات پروژه های شهری

نجمه موسوی‌زاده - سال ۱۳۸۷ دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی در شهرداری مشهد شکل گرفت، هرچند طی این سال‌ها فعالیت‌های این دفتر دست‌خوش تغییرات زیادی شده است، اما اکنون به یک شاکله کلی رسیده و جایگاه مناسبی پیدا کرده است. این دفتر که ذیل معاونت اجتماعی‌فرهنگی شهرداری مشهد قرار دارد با کل سازمان شهرداری همکاری دارد و مطالعات آن‌ها کل شهر را دربر می‌گیرد می‌تواند به‌عنوان یکی از بهترین پتانسیل‌های شهرمان باشد که مردم با ارتباط‌گیری درست در نیازسنجی‌های مسائل شهری نظر بدهند. بسیاری از شهروندان نمی‌دانند که می‌توانند درباره اجرای پروژه‌های شهری نظر بدهند و درباره معایب و مزایای آن به مدیران شهری نظراتشان را به‌طور کارشناسی بگویند. این دفتر در چهارسوق هنر بوستان کوهسنگی قرار دارد و برای آشنایی بیشتر با اقدامات این مجموعه گفت‌وگویی با مسئول آن داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید. محمدعلی امینی، مسئول دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد، در ارتباط با اقدامات و فعالیت‌های این مجموعه اظهار کرد: بخش‌های مختلف و متفاوتی در بستر کاری مجموعه تعریف شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به مباحث پژوهشی، ارزیابی و نظرسنجی، برگزاری نشست‌های تخصصی و هم‌اندیشی، پایگاه داده‌های مکانی، تجربه‌نگاری، آموزش و ارتباط با رسانه و... اشاره کرد. وی افزود: بخشی از فعالیت‌های دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی رصد مجموعه سازمانی است به این صورت که فراتر از سازمان شهرداری؛ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، گردشگری و... شهر را رصد و بررسی می‌کند. مسئول دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد ادامه داد: بحث پژوهش‌ها از اساسی‌ترین وظایف ما به شمار می‌رود در همین راستا هر اقدامی که در حوزه‌های مختلف شهر می‌خواهد انجام شود در قالب عناوین سالانه مشخص و کار‌های مطالعاتی آن‌ها توسط دفتر مطالعات فرهنگی اجتماعی انجام می‌شود مانند نام‌گذاری معابر که مطالعات آن در این دفتر انجام و سپس به حوزه بهره‌بردار ارائه داده می‌شود. امینی تصریح کرد: اصل کار دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی بر پایه نظرسنجی، تحلیل محتوا، ارزیابی و... استوار است که نقش مهمی را از بعد مدیریتی ایفا می‌کند درحقیقت مطالعات و پژوهش‌های این دفتر به‌نوعی انعکاس اتفاقات و اطلاعاتی است که در شهر رخ می‌دهد و بر اساس همین کار‌های مطالعاتی، مجموعه شهری باید دست به اقدامات اجرایی بزند. وی یادآور شد: در دو بخش اصلی فعالیت می‌کنیم که یکی ارزیابی و نظرسنجی برای مجموعه فعالیت‌هایی است که شهرداری قرار است انجام دهد و بازخوردی که این فعالیت‌ها به دنبال دارد و دومی بخش مطالعاتی است به‌عنوان مثال مطالعه آسیب‌های اجتماعی در شهر از جنس مردم‌نگاری را انجام می‌دهیم و اطلاعات به دست آمده را به مجموعه شهری منتقل می‌کنیم تا براساس این اطلاعات برنامه‌ریزی و اقدامات لازم را اجرایی کنند، البته، چون اطلاعات روی سایت بارگذاری شده دیگر سازمان‌ها نیز می‌توانند از این اطلاعات بهره‌مند شوند. امینی ادامه داد: تمام اطلاعات فرهنگی‌اجتماعی شهر در سامانه GIS یا پایگاه داده‌های مکانی بارگذاری شده است و ما متولی این سامانه هستیم تا علاوه بر بارگذاری، اطلاعات جدید را نیز اضافه کنیم. مسئول دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد با اشاره به اینکه این دفتر دو بازو برای دریافت نظرات مردم دارد، بیان کرد: یکی از این بازو‌ها نظرسنجی است که بر اساس موضوع خاصی به‌سراغ مردم می‌رویم و نظرات آن‌ها را جویا می‌شویم، بازوی دوم طرح محله ماست که نظرات مردمی را جمع‌آوری می‌کندیا از طریق ۱۳۷ مشکلات آن‌ها را جویا می‌شویم و سازمان برای حل این مشکلات و چاره‌اندیشی موضوعات را به دفتر مطالعات ارجاع می‌دهد. امینی با بیان اینکه دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی یک نهاد درون‌سازمانی است که باید از طریق سازمان یک‌سری کار‌ها به آن تکلیف شود یا خودش بر اساس نیاز مدیران به دنبال کار پژوهشی با همکاری و ارتباطی که با استادان و نخبگان می‌گیرد برود، گفت: دبیرخانه پیوست فرهنگی یا اتاف (ارزیابی تأثیرات اجتماعی‌فرهنگی) ذیل دفتر مطالعات است که هویت اصلی آن این است که پروژه‌های کلان و بزرگ شهری را از بعد اجتماعی و فرهنگی رصد کند و اگر مشکلاتی وجود دارد آن‌ها را گوشزد کند. وی تأکید کرد: پروژه‌های بیش از ۱۰ میلیارد تومان باید پیوست فرهنگی داشته باشند و اخذ مشاور می‌کنیم تا در دل پروژه این کار انجام شود. مسئول دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد خاطرنشان کرد: به‌نوعی می‌توان گفت دفتر مطالعات، واحد تحقیق و توسعه شهرداری به شمار می‌رود که با کمک و همراهی نخبگان در قالب پژوهش، نشست، هم‌اندیشی و... ورود پیدا می‌کند به عنوان مثال اگر قرار باشد فرهنگ‌سرای جدیدی در شهر شکل بگیرد پیشنهاد مکانی و... را این دفتر ارائه می‌دهد یا حوزه حمل و نقل و ترافیک برای اجرای طرح هسته مرکزی درخواست اطلاعات از دفتر مطالعات فرهنگی اجتماعی را داشت. امینی تجربه نگاری را یکی دیگر از وظایف اصلی دفتر مطالعات فرهنگی اجتماعی بیان کرد و افزود: هر کار شاخصی را که خلاقانه باشد به عنوان یک تجربه ثبت می‌کنیم و از طرف دیگر تجاربی را که در دیگر شهر‌ها و کشور‌ها انجام شده نیز دریافت کرده و به صورت مقاله در اختیار مدیران قرار می‌دهیم تا بتوانند با استفاده از آن‌ها تصمیمات بهتری بگیرند. مسئول دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی شهرداری مشهد یادآور شد: یکی از اساسی‌ترین کار‌های ما برگزاری نشست‌های تخصصی و هم‌اندیشی است که با دعوت از نخبگان اجتماعی، فرهنگی، شهرسازی و مدیریتی موضوعات مهم و چالشی را مطرح می‌کنیم تا به‌طور تخصصی درباره آن‌ها تصمیم‌گیری شود درحقیقت می‌توان گفت که در حوزه فرهنگی‌اجتماعی فقط ما متولی کار‌های نخبگانی و تخصصی هستیم. امینی ادامه داد: آموزش‌های ما از نوع نخبگانی است که یا استادان برای ما آموزش‌هایی را برگزار می‌کنند یا ما برای حوزه‌های دیگر جلسات آموزشی برگزار می‌کنیم تا یک گفتمان مشترک شکل بگیرد.
وی در پایان یادآور شد: بسته به نوع پژوهش‌های انجام شده در دفتر مطالعات فرهنگی‌اجتماعی، اطلاعاتی مانند شناسنامه اجتماعی محلات و... هر ۴ تا ۵ سال به‌روزرسانی می‌شود.