نجمه موسویزاده | شهرآرانیوز؛ تا همین نیمقرن پیش خبری از مغازههای آبمیوهگیری و بستنیفروشی به شکل امروزی نبود. مرد بستنیفروش بشکه بزرگی از جنس فلز و چوب را روی گاری میگذاشت و اول بازارچه یا خیابان میایستاد. وسط بشکه منبعی داشت که بستنی را داخل آن میریختند. دورتادور منبع هم یخ و نمک بود و با یک چوب بلند یخها را در بشکه هم میزدند. سپس بستنی را داخل صندوقی دستی مثل یخچالهای امروزی میریختند و زمانی که بستنی میبست، با کاردک آن را جدا و وزن میکردند و به اصطلاح بستنی کاردی به دست مشتری میدادند.
آبمیوه هم بیشتر در خانهها و به شکل سنتی مصرف میشد، اما کمکم با استقبال مردم مغازههایی شکل گرفت که فقط آبمیوه و بستنی میفروختند و حالا بهعنوان یکی از مشاغل موادغذایی بهشمار میروند. شاید این حرفه درظاهر شغل سختی به نظر نرسد، اما مانند دیگر مشاغل فرازوفرودهای زیادی دارد و اگر مهارت و تجربه نباشد، بیگمان بهجای سودآوری، ضرر و زیان جبرانناپذیری خواهد داشت.
در محله مقدم یک مغازه آبمیوه و بستنیفروشی هست که قدمتش به ۳۰ سال میرسد. هادی کرمانینژاد ۳۸ ساله و یکی از صاحبان مغازه درباره شکلگیری کارشان اینگونه توضیح میدهد: سال ۱۳۶۷ مغازه به شکل سوپرمارکت و آبمیوه بود، اما بعد از ۲ سال محل فروش آبمیوه و بستنی شد. شروع کار با برادر بزرگترم و یکی از اقوام بود. البته من از همان سن کم در کنار آنها مشغولبهکار شدم و زمانی که تحصیلات کارشناسیام به پایان رسید، تماموقت در مغازه حضور داشتم.
او با اشاره به اینکه حساسیت در مشاغل موادغذایی نسبت به دیگر شغلها بیشتر است، میگوید: مواد اولیه ما شامل میوه و لبنیات میشود. به همین دلیل روزانه و تازه خرید میکنیم. از طرفی، چون با لبنیات سروکار داریم، از نظر بهداشتی نیاز به دقت زیاد است. پس باید همه نکات بهداشتی و استانداردهای لازم را بدانیم و رعایت کنیم؛ چه از نظر خرید محصولات و چه از نظر دستگاهها، یخچال، فریزر و... که در مغازه وجود دارد.
خرید میوههای تازه و شستوشوی مداوم مغازه در کنار کاری که باید در لحظه انجام شود، جزو سختیهای این شغل به شمار میرود که شاید به چشم نیاید. کرمانینژاد در اینباره میگوید: شغل ما متفاوت از رستورانها و ساندویچیهاست. چون آنها بر اساس منو غذایی در بازه زمانی مشخصی کارشان را شروع و غذا را برای ظهر یا شب آماده میکنند، اما در آبمیوهفروشی مشتری در لحظه سفارش میدهد و همزمان انتخابهای متفاوتی وجود دارد که باید در همان موقع آماده و در کمترین زمان تحویل داده شود.
کار ما ساعت مشخصی ندارد. باید از ۷ صبح تا زمانی که مشتری مراجعه میکند، یکسره در مغازه باشیم. ضمن اینکه روزهای تعطیل هم برای ما معنا ندارد: تا پیش از اینکه ساعت منع تردد شبانه برداشته شود، از ساعت ۷ تا ۲۱ پاسخگوی نیاز مشتری بودیم و یکساعت دیگر به نظافت و شستوشوی مغازه میگذشت، اما با برداشتن ساعت منع تردد تا زمانی که مشتری باشد، مغازه نیز باز است.
او یکی از نقاطقوت شغلش را آمادهسازی سفارش در حضور مشتری میداند و میافزاید: در این شغل، کار درلحظه و زنده است. مشتری از نزدیک میبیند که تمیزی و آبگیری به چه شکل است. برای همین با اطمینان بیشتری خرید میکند. از زمان شیوع بیماری کرونا همه دستگاههای آبمیوهگیری مغازه اتومات است و بدون هیچگونه دخالت دست، آب میوهها گرفته میشود.
این موضوع نیز تأثیر زیادی در اقبال مشتریها داشته است. آنها در ۲ نوبت صبح و بعدازظهر فعالیت میکنند و میدانند بهعلت شیوع بیماری کرونا باید با ورود به مغازه، علاوه بر شستوشو از دستکش، پاپوش و ماسک جدید استفاده کنند. هرشب نیز علاوه بر شستوشوی مغازه، همه لباسهای نیروها شسته میشود تا برای روز بعد آماده استفاده شود.
او با اشاره به اینکه حرفه ما تنوع دارد و شامل بخش آبمیوه و کافیشاپ میشود، توضیح میدهد: بهدلیل همین تنوع، به آموزشهای تخصصی در حوزه مشتریمداری و کسبوکار نیاز است. فردی که میخواهد این شغل را انتخاب کند، میتواند با کارکردن در یک مغازه بهطور تجربی یا با گذراندن دورههای آموزشی فنیوحرفهای اصول کار را یاد بگیرد. بهطورحتم داشتن دانش کافی برای هرکاری بسیار اهمیت دارد؛ اینکه شما بدانید کدام طعمها در کنار یکدیگر بهتر میشود، کدام میوهها مکمل هم هستند و میتوانند مخلوط مقویتری شوند. شاید بتوان گفت همانطور که یک آشپز، غذا یا سس مخصوص خودش را دارد، در حرفه ما نیز با دانش و خلاقیت میتوان طعمهای منحصربهفرد داشت و این طعم متفاوت مشتریان بیشتری جذب میکند.
فعالیت آنها از زمان شیوع کووید ۱۹ بهصورت بیرونبر شده است. کرمانینژاد توضیح میدهد: ۲ ماه اول شیوع بیماری کرونا جزو مشاغل رده ۲ بودیم؛ بنابراین مغازه تعطیل شد و ضرر و زیان زیادی به ما وارد کرد، اما از نیروها حمایت کردیم. بعد از بازگشایی نیز زمان کمی اجازه فعالیت داشتیم، با محدودیتهای خاص. بهعنوان مثال نیمکتهای مقابل مغازه جمع شد و فقط اجازه فعالیت بیرونبر به ما داده شد. ضمن اینکه باید همه ظرفها از نی و قاشق تا لیوان بهصورت بستهبندیشده در اختیار مشتری قرار میگرفت که این موضوع باعث افزایش قیمتها شد.
از طرف دیگر برخی نیروها به بیماری دچار میشدند و باید به مرخصی میرفتند تا باعث انتقال بیماری نباشند. در این مدت نیز حقوق و مزایای آنها داده میشد تا خیالی آسوده داشته باشند. ۱۰ ماه اول شیوع بیماری کرونا کاهش ۶۰ درصدی مراجعهکنندگان را داشتیم و الان نیز مشتریها نسبت به قبل از شیوع این بیماری ۴۰ درصد کمترند.
برای یک آبمیوهفروشی ساده شما به وسایلی مانند یخچال، فریزر، تعدادی دستگاه مخلوطکن، دستگاه آبمیوهگیری، دستگاه بستنیساز، تاپینگ بستنی میوهای و سنتی نیاز دارید. شاید بتوانید این تجهیزات را بهصورت دستدوم هم بخرید،، اما خرید این تجهیزات و اجاره مغازهای که تأیید بهداشت را داشته باشد، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.
البته این هزینه شامل دکور مغازه و میز و صندلی هم میشود. علاوه بر این هزینه، شما باید روزانه انواع میوه و شیر را خریداری کنید که اینها نیز جزو هزینههای شما محسوب میشود و اگر نتوانید آنها را بهموقع به دست مشتری برسانید، از بین میرود. نکته مهم در حرفه ما این است که شما باید از ظرفهای یکبارمصرف استاندارد استفاده کنید که شامل انواع لیوان، نی، قاشق و چنگال میشود.