گزارشی از درخشش نمایندگان هنر مشهد در یک رویداد هنری جهان اسلام

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز - جشنواره بین‌المللی «البرده» ویژه پاسداشت استعداد‌های برتر فرهنگ و هنر اسلامی که در کشور امارات برگزار می‌شود با اعلام نفرات برتر به کار خود پایان داد. دوسالانه «البرده» از سال ۲۰۰۴ آغاز به کار و در ۱۶ دوره خود بیش از ۳۰۰ استعداد برتر را در حوزه فرهنگ و هنر اسلامی به دنیای هنر معرفی کرده است. امسال هنرمندان ایرانی و به‌ویژه خراسانی و مشهدی در این رویداد درخشیدند و بخش زیادی از جوایز را به خود اختصاص دادند. اتفاقی که در دوره‌های پیشین این رویداد هنری تکرار نشده بود. در رشته نقاشی‌خط مهسا دواچی هنرمند مشهدی رتبه نخست را به خود اختصاص داد. بابک حجازی از کرج و مسعود محبی‌پور از سبزوار هم رتبه‌های سوم و چهارم را از آن خود کردند.

امسال در رشته حروف‌نگاری یا تایپوگرافی هم رضا باباجانی هنرمند مشهدی و بیتا عامل به عنوان برگزیدگان بدون رتبه‌بندی معرفی شدند. افسانه مهدوی نیز دیگر هنرمند مشهدی است که در جشنواره «البرده» حائز رتبه شد. او رتبه سوم در بخش تذهیب را از آن خود کرد. برگزیدگان شش رشته هنری (از جمله دو بخش شعر) امسال در شانزدهمین جشنواره دوسالانه «البرده» به مناسبت میلاد باسعادت پیامبر اسلام (ص) ۱۰ هزار تا ۷۰ هزار درهم امارات جایزه نقدی گرفتند. ما در ادامه با سه هنرمند مشهدی درباره اهمیت این جشنواره و حضور هنرمندان در آن صحبت کرده‌ایم که می‌خوانید.

مشهد، قطب دوم خوش‌نویسی کشور

محمدعلی باقرزاده طوسی، رئیس انجمن خوش‌نویسان خراسان‌رضوی نیز با اشاره به جایگاه ویژه خوش‌نویسان مشهدی در کشور تصریح می‌کند: خوش‌نویسان مشهدی در گرایش‌های مختلف این رشته، مقام‌های متعددی را در جشنواره‌ها به‌دست می‌آورند. آن‌ها در رشته‌های تذهیب، تشعیر و مینیاتور دست کمی از تهران و اصفهان و جا‌های دیگری که مطرح هستند ندارند و همیشه باعث افتخار مشهد و خراسان هستند.

او مشهد را به عنوان قطب دوم خوش‌نویسی کشور از دیرباز معرفی می‌کند و می‌گوید: جشنواره‌ها معمولا به‌روز پیش می‌روند. همین موضوع نیز باعث می‌شود تا هنرمندان ما دست پری داشته باشند و بتوانند در این رقابت‌ها حائز رتبه شوند.
همچنین به گفته این هنرمند جشنواره‌ها می‌توانند کمک کنند خوش‌نویسان پیشرفت کرده و دستاورد‌های جدید و به‌روزی کسب کنند.

تأمین شدن از منظر اعتبار و مال

محمد ملک، هنرمند خوش‌نویس با اشاره به قدمت جشنواره «البرده» می‌گوید: این جشنواره از سال ۱۴۲۵ هجری قمری معادل ۲۰۰۴ میلادی به مناسبت ولادت حضرت محمد (ص) در رشته‌های مختلفی، چون خوش‌نویسی، تذهیب و نقاشی خط برگزار می‌شود. در سال‌های گذشته هنرمندان ایرانی در این جشنواره حائز رتبه می‌شدند و امسال هم خوشبختانه چند رتبه را از آن خود کردند.

او درباره اهمیت حضور هنرمندان در این جشنواره‌ها تصریح می‌کند: در جشنواره‌ها، هنرمندان انگیزه برای رقابت پیدا می‌کنند و هنر از یک مسئله فردی به یک مسئله جمعی تبدیل می‌شود. در واقع جشنواره موتور محرکی است تا آن‌ها بیشتر تلاش کنند و در صورت کسب رتبه هم از نظر مالی و اعتباری تأمین می‌شوند.

ملک درباره وضعیت جشنواره‌های داخلی نیز توضیح می‌دهد: ما متأسفانه در کشور خودمان جشنواره‌هایی در حد و اندازه «البرده» نداریم، جوایز جشنواره‌های ما خیلی پیش پا افتاده است مثلا به نفر اول ۵ میلیون تومان می‌دهند و اثرش را هم می‌گیرند. همچنین معمولا رویداد‌های ما به صورت بین‌المللی برگزار نمی‌شود، از این‌رو کسی که رتبه کسب کند اعتبار جهانی به دست نمی‌آورد.

این هنرمند ضرر جشنواره‌های داخلی را بیشتر از منفعتش می‌داند و می‌گوید: کم‌کاری‌ها و سهل‌انگاری‌ها باعث شده که کشور‌های منطقه نظیر ترکیه و کشور‌های عربی هنر‌های اصیل ایرانی را به نام خودشان ثبت کنند. درحالی که ریشه تمام هنر‌های منطقه ایرانی است.

او تأکید می‌کند: هنر خوش‌نویسی از نظر محتوا و فرم منطبق بر استاندارد‌های ایرانی و اسلامی و شامل پند و اندرزها، آیات، روایت‌ها و ابیات نابی است که باید آن‌ها را گسترش دهیم، چون در فرهنگ عمومی ما تأثیر مثبت دارد.

به گفته ملک، مسئولان باید واقع بینانه‌تر به هنر خوش‌نویسی نگاه کنند تا افراد بیشتری ترغیب شوند به این رشته ورود کنند.

این خوش‌نویس یادآور می‌شود: مشهد حدود ۴ میلیون نفر جمعیت دارد، اما کل خوش‌نویس‌ها و تذهیب‌کار‌های آن به ۱۰۰۰ نفر نمی‌رسند. این رقم واقعا کم است. اما ما اگر بتوانیم جشنواره‌ای در حد و اندازه‌های «البرده» راه‌اندازی کنیم قطعا در افزایش تعداد خوش‌نویسان مؤثر خواهد بود.

به گفته او اینکه بیشتر خوش‌نویسان ما در جشنواره‌های بین‌المللی کشور‌های منطقه حائز رتبه می‌شوند نشان می‌دهد سطح آثار ما بالاتر از استاندارد‌هایی است که هنرمندان دیگر کشور‌ها کار می‌کنند.

ملک بیان می‌کند: امارات متحده یک کشور نوبنیاد است که از قدمت تاریخی، فرهنگی و هنری برخوردار نیست و تنها با پول خرج کردن برای خودش اسم و رسم ایجاد می‌کند. آن وقت ما در مرکز این ماجرا هستیم و با سهل‌انگاری داریم فرصت‌های طلایی خودمان را از بین می‌بریم.

این هنرمند با تأکید بر ضرورت گرامیداشت هنرمندانی که در این جشنواره حائز رتبه شده‌اند می‌گوید: باید برای هنرمندان هم‌استانی ما که در سه رشته مختلف مقام کسب کرده‌اند، مراسم پاسداشتی از طرف اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان‌رضوی، میراث فرهنگی، انجمن هنر‌های تجسمی و انجمن خوش‌نویسان برگزار شود. تا افرادی که حائز رتبه می‌شوند و برای ما افتخار کسب می‌کنند به ادامه دادن راهشان ترغیب شوند.

انگیزه‌ای برای هنرمندان

کاظم خراسانی، هنرمند مشهدی درباره جشنواره بین‌المللی «البرده» می‌گوید: این جشنواره معمولا هرسال برگزار می‌شد، ولی حدود چهارسال بود به دلیل تحولات در‌باره جابه‌جایی وزیر فرهنگ این کشور و اینکه می‌خواستند جشنواره را به‌روزتر و با سمت‌و‌سوی هنر‌های مدرن برگزار کنند، تعطیل شده بود. سرانجام امسال این جشنواره برگزار شد، اما برخلاف پیش‌بینی‌ها به دلیل هم‌زمانی با اکسپوی ۲۰۲۰ دبی و کریسمس چندان منظم نبود.

او بیان می‌کند: خوشبختانه طبق معمول هرسال که ایرانی‌ها در تمام جشنواره‌های بین‌المللی کشور‌های اطراف مثل عراق، ترکیه و امارات سهم زیادی از جوایز دارند در جشنواره «البرده» هم موفق ظاهر شدند.

این هنرمند درباره رقابت در بخش نقاشی‌خط این رویداد نیز توضیح می‌دهد: در رشته نقاشی‌خط با شرکت حدود ۳۲۰ هنرمند، رقابت کمی نسبت به دیگر رشته‌ها سنگین‌تر بوده‌است. در این بخش ۴ نفر برگزیده اعلام شده که سه نفر ایرانی بوده‌اند.

خانم مهسا دواچی هم از هنرجویان و همکاران من است که رتبه اول را کسب کرد و جایزه ۷۰ هزار درهمی را از آن خود کرد. خراسانی با اشاره به تنزل د‌وسالانه‌های داخلی ایران از نظر کیفی و کمی می‌گوید: هنرمندان متخصص برای شرکت در این رویداد‌ها انگیزه ندارند، چون سطح جوایز آن‌ها متناسب با تورمی که وجود دارد، افزایش پیدا نکرده‌است به طوری که هزینه اجرای اثر از میزان جایزه جشنواره بیشتر است. این اتفاق هم باعث می‌شود هنرمند با بخش‌های دولتی کار نکند و آثارش را به مجموعه‌دار‌هایی بفروشد که ارزشش را می‌دانند.

او درباره درخشش هنرمندان در جشنواره‌های خارجی نیز تصریح می‌کند: افتخار این موفقیت اول از همه برای خود هنرمند است که برای ادامه مسیر انگیزه پیدا می‌کند تا در جشنواره‌های دیگر هم شرکت کند. همچنین هنرمندان دیگر وقتی می‌بینند، چند هنرمند ایرانی و همشهری‌شان در د‌وسالانه‌های خارجی مقام آورده‌اند، انگیزه شرکت در رویداد‌های بین‌المللی را پیدا می‌کنند. من فکر می‌کنم در سال آینده تعداد ایرانی‌هایی که در جشنواره «البرده» شرکت کنند بیشتر خواهد بود. به گفته خراسانی، هنرمند وقتی انگیزه پیدا کند، بیشتر کار می‌کند و سعی می‌کند خود را به‌روز نگه دارد.