نگاه تمدن ساز و جهان شهری

در بند یازدهم چرخش های تحول آفرین چشم انداز جهان شهر برکت و کرامت، موضوع «نگاه تمدن ساز و جهان شهری به جایگاه شهر مشهد به جای کاربست مفهوم کلان شهری»، بیان شده است. در ادبیات رایج ایران وقتی می گوییم کلان شهر، منظور شهری است که از نظر موقعیت و تأثیر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و جمعیتی در بین سایر شهرها سرآمد باشد.برمبنای تعریف بین المللی کلان شهر(معادل مادرشهر یا متروپلیس) که سازمان ملل متحد ارائه کرده است، شهری که بالغ بر 4میلیون نفر جمعیت داشته باشد، کلان شهر محسوب می شود. اما مفهوم کلان شهر براساس سطح فعالیت ها، حوزه نفوذ شهر و جمعیت پذیری در هر کشور متفاوت است.در کشور ما شاخص جمعیت، بیشترین اثر را بر تعیین یک نقطه جغرافیایی به عنوان شهر یا کلان شهر می گذارد. بر این اساس، اصطلاح کلان شهر معادل مادرشهر(متروپلیس) است و به شهرهایی اطلاق می شود که حداقل یک میلیون نفر جمعیت داشته باشند و دارای مرکزیتی اقتصادی سیاسی باشند که در مقیاس ناحیه ای یا ملی از موقعیتی مرکزی برخوردار باشند. درباره مفهوم کلان شهر و نیازها، ارتباطات و چالش های آن، فعالیت های زیادی انجام گرفته، اما کمتر به نگاه تمدن سازی و جهان شهری پرداخته شده است؛ زیرا کلان شهرهای ما هنوز از شاخص های جهان شهری بهره مند نیستند و ارتباطات و اثرات فراملی برای مدیریت شهری ما هنوز در معنای واقعی آن درک نشده است. جهان شهر بودن دو پیش نیاز اساسی دارد:
بهره مندی کلان شهر از بستر معنایی، معرفتی و محتوایی جهان شمول:
کلان شهر مشهد به دلیل وجود مرقد شریف امام هشتم شیعیان و حضور سالیانه قریب به 30میلیون زائر داخلی و خارجی و ارادت بسیاری از مسلمانان و آزادگان جهان به ساحت مقدس امام همام(ع)، از این بستر معنایی و محتوایی به نحو کامل برخوردار است. بر همین اساس بسیاری از آموزه های رضوی در حوزه دینی، علمی، اخلاقی و معرفتی، ادبیاتی فراگیر و جهان شمول دارد.
زیرساخت های جهان شهری: زیرساخت های جهان شهری طیف گسترده ای از تسهیلات، تجهیزات، خدمات و اقدامات اقتصادی، اجتماعی و بنیادی برای خدمات اثربخش شهری است که تأثیر مهمی بر کیفیت زندگی اجتماعی، رشد و چشم انداز توسعه اقتصادی می گذارد، لذا زیرساخت های جهان شهری، قوی ترین مظاهر و نمادهای فرهنگ مادی و طیف گسترده ای از تأسیسات کلان شامل فرودگاه های بین المللی بزرگ با عملکرد های هوایی، شبکه حمل ونقل پیشرفته، زیرساخت های مدرن اطلاعاتی، ارتباطاتی، مراکز فرهنگی، آموزشی، ورزشی و آثار معماری با شهرت و برند جهانی است.اکنون که با پدیده جهانی شدن و تغییر ساختار و عملکرد شهرها، مدیریت شهری از اختیارات بیشتری در توسعه محلی با رویکرد فراملی برخوردار شده است، باید برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری با تأکید بر زیرساخت های شهری مبتنی بر استانداردهای جهان شهری به منظور رقابت های جغرافیایی و ارتقای منزلت شهری، پیش از پیش در عملکرد سازمان های محلی ظهور و بروز یابد؛ امری که در دوره ششم شورای اسلامی شهر، چرخش دیدگاه کاربست کلان شهری به جهان شهری را ضروری ساخته است.