بنیامین یوسف‌زاده - مثل جوجه‌ها، حالا دشت پاییزه دشت مشهد از بارش‌های سه‌ماهه سوم سال را به‌جای روزهای نخست یا میانی این فصل، باید آخر پاییز شمرد. وضعیت بحرانی دشت مشهد و ورود این دشت به سومین سال خشک‌سالی مداوم، صدای وزیر نیرو را هم درآورده و علی‌اکبر محرابیان، مشهدی‌ها را مانند مشترکان تهرانی و اصفهانی به‌شمار آورده و خبر از قطعی آب بدمصرف‌های این شهرها داده است؛ موضوعی که البته به زعم مدیرعامل شرکت آبفای مشهد آن‌قدرها هشداربرانگیز نیست که نگرانی خاصی برای جیره‌بندی یا قطعی آب آشامیدنی شهروندان مشهدی در فصل خزان ایجاد شود. با این حال حسین اسماعیلیان در گفت‌وگو با خبرنگار شهرآرا، بیمناک از بحران‌های تابستانه تأمین آب، پیش‌بینی می‌کند که برای فصل گرمای سال آبی کنونی شاید حدود 4مترمکعب‌برثانیه کسری آب داشته باشیم. صحبت‌های او را اگر کنار موجودی اندک منابع آبی شهر و استان بگذاریم، واقعا نگران‌کننده می‌شود.
اکنون حجم آب ذخیره‌شده پشت سدهای استان حدود 309میلیون مترمکعب است که در مقایسه با عدد 424میلیون مترمکعبی مدت مشابه پارسال، بیش از 115میلیون مترمکعب افت دارد. این رقم را اگر با حجم مخازن استان در تراز نرمال مقایسه کنید، می‌شود حدود 19.7درصد موجودی خالص.
به گفته اسماعیلیان، حتی اگر به فرض محال، وضعیت بارندگی‌های پاییزه امسال به حالت قابل قبول برگردد، آن‌قدر خشک‌سالی بر دشت مشهد حاکم بوده است که خاک خشک و تفتیده این دشت، اجازه جذب قطرات باران را به این راحتی‌ها به سفره‌های آب زیرزمینی نمی‌دهد.
البته از دشتی که حجم بارش ماه نخست پاییزش فقط 0.1میلی‌متر بوده است، نباید انتظاری بیشتر از این هم داشت. دشت مشهد حتی در اعداد و ارقام دوره آماری بارش‌ها که با چندین دهه قبل مقایسه می‌شود هم حال‌وروز خوشی ندارد که اگر داشت، در سال1353 هم باید بارشی با رقمی بیشتر از 5.4میلی‌متر به خود می‌دید.
به گفته علی‌اصغر دهقان‌پور، سرپرست اداره هواشناسی خراسان‌رضوی، میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری تاکنون 7/2میلی‌متر بوده که این میزان نسبت به دوره آماری، حدود ۴۲درصد کاهش داشته است.با این تفاصیل و به‌ظاهر همان‌طور که مدیرعامل شرکت آبفای مشهد می‌گوید، با کاهش 70درصدی بارندگی‌ها در این شهر نسبت به مدت آماری، نباید منتظر پاییز نرمالی برای این دشت بود.
رکورد خودمان را شکستیم!
به گفته اسماعیلیان، مشهد در سال آبی 1399-1400 با 60درصد خشک‌سالی، رتبه اول را در مقایسه با آمار گذشته خودش داشته و به‌نوعی رکورد خودش را در این موضوع شکسته است. پارسال هم با اینکه وضعیت بهتری به‌نسبت دو سال قبل داشتیم، در مقایسه با مشابه بلندمدت 23درصد خشک‌سالی را تجربه کردیم.
او دو سال گذشته را هرچند سال‌های پرتلاطمی برای تأمین آب این شهر می‌داند، معتقد است که با پیش‌بینی‌های لازم و به‌موقع جلو بسیاری از بحران‌های این حوزه گرفته شده است. گواه این موضوع را هم خیل عظیم و شش‌میلیونی زائرانی می‌داند که در دهه پایانی ماه صفر امسال راهی شهر امام‌رضا(ع) شدند و سقایی آن‌ها بدون هیچ مشکلی انجام شد.
البته او تغییر اوضاع جوی را هم موضوعی مهم درنتیجه مواجهه با خشک‌سالی پیش رو قلمداد می‌کند و می‌گوید: گرما بر تأمین منابع آبی تأثیر زیادی دارد و همین تابستان امسال با خنک‌شدن مقطعی هوا، درصد درخورملاحظه‌ای کاهش در مصرف آب شهروندان مشاهده شد.
اسماعیلیان هم به محل تأمین آب آشامیدنی شهروندان این شهر اشاره‌ای می‌کند و می‌گوید: در شش ماه ابتدای امسال 60درصد از این نیاز از طریق آب‌های زیرزمینی، 37درصد به‌وسیله چهار سد دوستی، طرق، کارده و ارداک و 3درصد از طریق چشمه‌ها و قنوات دشت مشهد تأمین شده است.