اینستاگرام زنانه ترین فضای رسانه ای ایران

دکتر زهرا اردکانی - پژوهشگر مطالعات رسانه ای زنان

دکتر زهرا اردکانی - رسانه‌ها بخش جدایی‌ناپذیر زندگی در عصر حاضر هستند. زندگی ما از لحظه بیدار شدن تا انتهای شب با پیام‌های رسانه‌ای احاطه شده است. رسانه‌ها با تصاویر، بازنمایی‌ها و روایتگری‌هایی که ارائه می‌دهند ذهنیت ما را درباره خودمان، دیگران، جهان و معیارهای صحیح زندگی شکل می‌دهند. آن‌ها به ما می‌گویند که هستیم و باید چگونه باشیم. آن‌ها درباره زن‌ بودن، زن مطلوب بودن، زن زیبا بودن، زن کامل بودن، مادر بودن و همسر بودن، مدام به ما چیزهایی می‌گویند.

در رســــــانه های اجتماعی جدید، بر خلاف رسانه های جمعی، مخاطبان فقط مصرف کننده پیام های رسانه ای نیستند. آن ها، خودشان، سازنده پیام هستند. هرروز پیام های زیادی در قالب توییت ، پست ها و استوری های اینستاگرامی و پیام های تلگرامی از سوی مخاطبان عادی تولید می شود و در فضای شبکه به گردش درمی آید. اینجا مخاطبان کنترل را در دست می گیرند و فرهنگ و الگوهای مطلوب خود را ایجاد می کنند. زنان نیز در همه این شبکه ها فعال و پویا هستند اما آن ها طبق آمار، اینستاگرام را بیشتر دوست دارند. اینستاگرام تنها شبکه اجتماعی در ایران است که تعداد کاربران زن در آن از کاربران مرد بیشتر است. از این جهت، شاید بتوان اینستاگرام را زنانه ترین رسانه در ایران نام نهاد.اما چرا در مقایسه با توییتر، تلگرام و فیس بوک، اینستاگرام زنان را بیشتر جذب خود کرده است؟اینستاگرام شبکه ای مبتنی بر تصویر و نمایش است، بر خلاف توییتر که عمدتا شبکه ای متنی و نوشتاری است. در اینستاگرام، تصاویر و آنچه به صورت بصری دیده می شود حرف اول را می زند. لذا این شبکه بیش از شبکه های دیگر به افراد امکان نمایش خود (خودبازنمایی) و نمایش ابعاد مختلف زندگی روزمره را می دهد. به زبان ساده اینستاگرام امکان روایت زندگی روزمره را به زبان تصویری و جذابی فراهم می کند.زنان روایتگر ند. آن ها معمولا علاقه مند به روایت اتفاقات و تجربه های روزمره خود هستند. به همین علت مخاطب را به خوبی با خود همراه می کنند. آن ها از قدیم در مهمانی های زنانه، در ارتباط با همسایه ها و دوستان و غیره به روایتگری درباره خود و زندگی شان عادت داشته اند. امروز اینستاگرام بستری رسانه ای برای این عادت دیرینه زنانه فراهم کرده است. به علاوه، اینستاگرام امکان دیده شدن را نیز برای میل زنان به نمایش خود در اختیارشان گذاشته است. اینستاگرام اجازه می دهد زنان به صورت روایت های بصری، خود را به نمایش بگذارند و از خود، ذهنیات، رؤیاها، خاطرات، علایق، ترس ها و تلاش هایشان بگویند. زنانی که در خیلی اوقات امکان بیان خود و جایی برای دیده شدن نداشتند، امروز می توانند در این فضا خود را مطرح کنند. شبکه های اجتماعی و به صورت خاص اینستاگرام به زنان، زبان و فضایی برای بیان خود و خواسته هایشان داده است، فضایی که تا پیش از این کمتر میسر بود و زنان برای بیان دیدگاه هایشان باید از فیلترهای خانواده، جامعه، سنت، فرهنگ و رسانه عبور می کردند تا صدایشان و حرف هایشان شنیده شود اما در این رسانه به راحتی و بدون هیچ سانسور و محدودیتی قادر ند خودشان را بیان کنند. اینستاگرام امکان خودبیانگری تصویری به زنان داده است. از این جهت، به رسانه ای پرطرف دار در بین آن ها تبدیل شده است.زنان از این رسانه استفاده کرده اند تا الگوهای شخصی خودشان را درباره زن بودن، زن مطلوب و ایده آل بودن بسازند. بر خلاف رسانه های جمعی که الگوهایی کلیشه ای از زنان و زنانگی عرضه می کنند، رسانه های اجتماعی مثل اینستاگرام تصویری واقعی تر و غیرکلیشه ای تر را از زنان ایجاد می کنند زیرا این تصویر به صورت مستقیم توسط خود زنان تولید می شود. لذا ما برای شناخت واقعی زنان، خواسته ها و دیدگاه هایشان باید صدای آن ها را در این شبکه بشنویم. خانواده ها صدای دختران نوجوانشان را که ساعت های زیادی در این شبکه به گذاشتن تصاویر شخصی، لایک کردن عکس های سلبریتی ها و اینفلوئنسرها و بلاگرهای اینستاگرامی می گذرانند بشنوند و فضای این شبکه را به همراه امکانات و مضراتی که به همراه دارد به خوبی بشناسند. در سطحی کلان تر، سیاست گذاران فرهنگی کشور با بررسی دقیق آنچه زنان در این شبکه تولید می کنند، می توانند به تغییر ذائقه ها، دید واسته های نسل جوان زنان دست یابند.زنان و دختران جوان در شبکه اینستاگرام فعالیت های متنوعی انجام می دهند. برخی از آن ها در قالب اینفلوئنسر به کسب و کار مجازی مشغول اند. برخی از آن ها بلاگرهایی هستند که از تجربیات و زندگی منحصر به فرد خود می گویند. دسته ای مادران اینستاگرامی هستند که تجربیات مادرانه خود را با دیگران به اشتراک می گذارند. بعضی از آن ها کنشگران اجتماعی هستند و فعالیت هایی خیرخواهانه در بستر این شبکه به وجود می آورند و مدیریت می کنند. بخشی از پردنبال کننده ترین زنان اینستاگرام را نیز ستاره های دنیای سینما و بازیگری تشکیل می دهند که صفحات آن ها با مؤلفه های مد و زیبایی پیوند خورده است. قصد داریم هر هفته در همین ستون به شرح فعالیت های هر کدام از این زنان در اینستاگرام بپردازیم و توضیح دهیم که هر کدام از آن ها چه تصویری از زنانگی عرضه می کند.

پربازدید
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->