سعید کریم پور - زنگ خطر قاچاق دارو در ماه های دوباره اخیر به صدا درآمده است و برخی از داروهای کمیاب با قیمت نجومی در بازار آزاد به مردم فروخته می شود. کمبود دارو و افزایش قاچاق آن، دو روی یک سکه اند؛ پدیده هایی که از یک سو جان بیماران را تهدید کرده و در عین حال می تواند نظام دارویی کشور را آشفته و نابسامان کنند.همواره یکی از مشکلات بازار دارویی کشور بحث ورود داروهای قاچاق و حتی تقلبی به عرصه مصرف بوده است. چالشی که شکل سنتی آن را در بازارهایی مانند بازار داروی غیررسمی شاهدیم، اما با پیشرفت ارتباطات و شبکه های اجتماعی مجازی بازار داروهای قاچاق و تقلبی شکل تازه تری به خود گرفته و درکنار فضای مجازی اعم از کانال های مجازی سایت های اینترنتی نیز مشتری های خود را پیدا کرده است. همین مسئله سبب شده است تا موضوع برخورد با داروی قاچاق اهمیت بیشتری پیدا کند.
100پرونده قاچاق دارو
حسین دشتبان، دبیر کمیسیون برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی در گفت و گو با شهرآرا درباره وضعیت قاچاق کالا در این استان می گوید: امسال ابتدا نفت و گاز، سپس لوازم خانگی و بعد از آن مواد غذایی بیشترین حجم کشفیات قاچاق را به خود اختصاص داده اند. بعد از مواد غذایی دارو رتبه بعدی را در اختیار دارد. فقط در مورد قاچاق دارو امسال 100 پرونده تشکیل شده است که مربوط به قاچاق یک میلیون و 796 هزار و 100 قلم انواع دارو به ارزش 107 میلیارد ریال بوده است. به طور کلی میزان کشفیات داروی قاچاق در سال 1401 نسبت به سال پیش افزایش بیشتری داشته است.
وضعیت دارو
رئیس انجمن داروسازان خراسان رضوی نیز در گفت و گو با شهرآرا با بیان اینکه هر محصولی کمبود داشته باشد، احتمال قاچاق آن نیز افزایش پیدا می کند، می گوید: زمانی که در داروخانه ها دارو به اندازه کافی موجود باشد، مشکلی ایجاد نخواهد شد. در این وضعیت نابسامان دارو بروز چنین مشکلاتی دور از انتظار نیست. از همین رو توصیه می شود همه شهروندان داروی مورد نیاز خود را از داروخانه ها تهیه کنند. علت این تأکید این است که منبع خرید، توزیع و نظارت داروخانه ها مشخص است. باید توجه داشت هر دارویی شرایط نگهداری خاص خود را دارد.
علیرضا شهریاری تأکید می کند: لازم است شرایط را به سمت و سویی ببریم تا دارویی که قرار است خارج از چرخه توزیع شود، خریدار نداشته باشد. این موضوع وظیفه ما و مطبوعات است. داروی خارج از چرخه 2 مشکل دارد؛ نخست اینکه اصالت آن اشکال دارد. موضوع بعدی شرایط نگهداری استاندارد آن است. قطعا دارویی که خارج از داروخانه خریداری می شود، چنین شرایطی ندارد. شهریاری بیان می کند: نکته بعدی هم قیمت دارو است. امروزه متأسفانه برخی داروها قیمت هایی دارند که اصطلاحا فضایی است. هر قدر هم از نیروی انتظامی بخواهیم با مسئله قاچاق برخورد کند، این روش به تنهایی کارساز نیست اما زمانی که مردم به اثرات سوء مصرف چنین داروهایی آگاه باشند و از حقوق خویش اطلاع یابند، داروی خارج از چرخه خریداری نمی کنند و به این ترتیب بساط قاچاقچیان جمع خواهد شد.
5100 میلیارد ریال کالای قاچاق
از سوی دیگر دبیر کمیسیون برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی با اشاره به آمار هفت ماه قاچاق کالا و ارز در خراسان رضوی در سال جاری اظهار می کند: در هفت ماه نخست امسال 5100 میلیارد ریال کالای مظنون به قاچاق از سوی دستگاه های کاشف کشف شده است. این کشفیات از نظر ارزش ریالی نسبت به سال گذشته 7درصد کاهش را نشان می دهد.
دشتبان ادامه می دهد: همچنین 746 پرونده در تعزیرات حکومتی استان در همین مدت تشکیل شده که 521 پرونده از این تعداد منجر به صدور حکم محکومیت شده و متهمان 42 پرونده نیز حکم برائت گرفته اند. باقی پرونده ها نیز در حال رسیدگی است. جریمه تعیین شده پرونده های منجر به صدور حکم محکومیت هم 195 میلیارد ریال بوده است. به طور کلی میزان جریمه های تعیین شده نسبت به سال پیش 30 درصد کاهش پیدا کرده است. دبیر کمیسیون برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی با اشاره به وضعیت مکشوفات قاچاق در سطح عرضه نیز می گوید: در این سطح هم امسال 9070 بازدید از مراکز عرضه کالا در استان صورت گرفته که در نتیجه این بازدیدها 8678 پرونده به صورت مشترک با دستگاه های دیگر تشکیل شده است و 247 پرونده نیز به صورت اختصاصی از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در پی بازدیدهای بازرسان این مجموعه به جریان افتاده است.دشتبان بیان می کند: ارزش ریالی کشفیات ناشی از قاچاق کالاهای ممنوعه در هفت ماه نخست امسال هم 274 میلیارد ریال بوده است که 161 درصد افزایش ارزشی نسبت به سال پیش را نشان می دهد. 1713 متهم در این مدت دستگیر و 6 باند سازمان یافته نیز متلاشی شده اند. در همین مدت 30 هزار تن کالا منهدم شده که ارزش آن حدود 20 میلیارد ریال بوده است. باید توجه داشت به طور کلی نگاه قانون و مجموعه های اجرایی دائر بر این قرار گرفته است که سراغ پرونده های کلان بروند. در واقع تلاش کرده ایم از باندهای خرد فاصله بگیریم و سراغ پرونده های کلان و با ارزش بالا برویم تا سرشاخه ها شناسایی شوند.
وی با بیان اینکه ارزش ریالی کالاهای هدف مکشوفه نیز طی این هفت ماه 1392 میلیارد ریال بوده است، بیان می کند: منظور از کالاهای هدف محصولاتی هستند که فراوانی بیشتری بین کشفیات یا مزیت های خاصی دارند. دارو، مواد غذایی، دخانیات و... از این دست کالاهاهستند. در واقع چنین کالاهایی یا دارای مزیت های تولیدی هستند یا طرح های خاصی برای آن در نظر گرفته شده است یا از نظر سلامت محور بودن اهمیت زیادی دارند.
دشتبان درباره فعالیت های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی در زمینه های پیشگیری و آموزش اظهار می کند: ستاد در چند رده اقدامات پیشگیرانه و اقدامات مقابله ای را تعریف کرده است. در بخش اقدامات پیشگیرانه تکمیل سامانه ها در اولویت قرار دارد. همچنین شناسه گذاری کالاها برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است تا قابلیت شناسایی کالاهای تقلبی از قاچاق فراهم باشد. تکمیل و لینک شدن سامانه ها به هم و کاهش دخالت نیروی انسانی نیز از پیشگیری تا شناسایی و نهایتا مقابله و رسیدگی از فعالیت هایی است که در بخش پیشگیری انجام می شود.
مقابله با قاچاق
دبیر کمیسیون برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی می گوید: در بخش های مقابله ای نیز طرح هایی تعریف شده که بر مبنای آن کالاهایی شناسه گذاری شده است و از این طریق فرایند مقابله با قاچاق آن هوشمند می شود. مثلا در پنج طرح مقابله محور در سطح عرضه استفاده از شناسه کالا و کد رهگیری دنبال شده که از این طریق کالای قاچاق کاملا قابل تمیز از کالاهای اصلی است. این شناسه گذاری ها یکی در پوشاک برند، دیگری لوازم خانگی، همچنین لوازم یدکی، کالاهای دخانی و نهایتا اقلام آرایشی و بهداشتی اعمال شده و کالای غیرقاچاق از این طریق قابل تشخیص از کالای قاچاق است. وی بیان می کند: امسال اصلاحیه قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز از سوی مجلس و دولت تصویب و ابلاغ شد. برای اطلاع رسانی بهتر و آموزش دستگاه های عضو کمیسیون، مجموعه های کاشف و همچنین نهادهای رسیدگی کننده اقدامات آموزشی در دستور کار قرار گرفته است تا اطلاع رسانی و آگاهی بهتری نسبت به قانون جدید صورت گیرد.