گرانی پرواز بر آسمان مشهد

ملیحه فلاح
خبر‌نگار 
 گزارش خبری 
ملیحه فلاح- چشمشان که به گنبد طلای قاب شده در تلویزیون دوخته می شود، دلشان پر می کشد برای لحظه ای نفس کشیدن در هوای بارگاه معطر امام رئوفی که سال هاست عطش حقیقی عشقش را با زیارت های مجازی و ریختن اشک حسرت برای حضور در مشهدش، فرونشانده اند. تنها یک راه برای التیام این قلب های مشتاق وجود دارد و آن، سفر به قلب معنوی ایران است؛ سفری که با همه تفاوت های معنوی اش مانند هر عزیمت، توشه ای می خواهد تا در وقت مناسب، مسافر را راهی مقصد کند.  قصد سفر که می کنیم، نحوه رسیدن به مقصد و بازگشت به موطن، یکی از اولویت های مهم در برنامه ریزی ما خواهد بود. هواپیما یکی از راه های رسیدن به مقصد است، اما افزایش نرخ بلیت هواپیما مدت هاست که این سفر را برای عده بسیاری دور از دسترس کرده است و فقط 2 درصد مسافران، این مسیر را انتخاب می کنند.

چرایی کم بودن تقاضا برای سفر هوایی
شبکه حمل ونقل برای شهری مثل مشهد که گردشگری، یکی از چرخ دنده های مهم برای رونق اقتصادی آن بوده و به طور میانگین سالانه پذیرای حدود 40 میلیون زائر است، بسیار بااهمیت است. به گفته کارشناسان، ۴۰ تا۵۰ درصد هزینه های گردشگری مربوط به رفت وآمد است. به گفته مسئولان، ۲ درصد زائران هواپیما، ۵درصد قطار، ۱۳درصد حمل ونقل عمومی جاده ای و ۸۰درصد وسیله نقلیه شخصی را برای سفر سالانه به مشهد انتخاب می کنند. با توجه به زیاد بودن هزینه پرواز، بدیهی است که طبق آمار، ۹۸ درصد زائران، عطای استفاده از هواپیما را به لقایش ببخشند. چرا؟ به گفته کارشناسان، پایین بودن سهم سفرهای هوایی در کشور بیش از هر چیز به قدرت خرید پایین خانوارها و هزینه بالای بلیت مربوط است. برای بیشتر مردم، پرواز هنوز گزینه ای لوکس و مخصوص سفرهای ضروری مانند درمان یا مأموریت های کاری است، نه سفرهای تفریحی. از سوی دیگر، توزیع نامتوازن فرودگاه ها و محدودبودن تعداد پروازها در بسیاری از شهرها، باعث شده است سفر هوایی، در دسترس بخش بزرگی از جمعیت نباشد.  
بازار محدود و هزینه های بالای ایرلاین ها نیز رقابت را کم کرده و قیمت بلیت را در سطحی نگه داشته که با گزینه های جاده ای و ریلی قابل مقایسه نیست. در مقابل، شبکه گسترده و ارزان قیمت حمل ونقل جاده ای، همچنان انتخاب اول مردم برای جابه جایی در داخل کشور است.

سفر به مشهد در اولویت گرانی
در روزهای اخیر خبرهایی از افزایش نرخ بلیت هواپیما توسط برخی رسانه ها منتشر شد و اعلام کردند به عنوان نمونه نرخ بلیت هواپیما در مسیر تهران به مشهد به بیش از ۶ میلیون تومان رسیده است. با وجوداین، اگر همان موقع سری به سایت های فروش بلیت می زدید، در همین مسیر بلیت با نرخ های کمتر از 3 میلیون و 500هزار تومان هم پیدا می شد، اما نکته ای که وجود داشت و دارد، این است که همیشه افزایش قیمت ها در مرحله اول از مسیر تهران به مشهد آغاز می شود. چرا؟ چون از نگاه فعالان این حوزه، مسیر مشهد-تهران همواره نخستین خطی است که از گرانی بلیت تأثیر می گیرد. علت این موضوع، تقاضای دائما بالای سفر میان دو شهر و نقش اقتصادی و زیارتی مشهد است. ایرلاین ها معمولا برای جبران هزینه هایشان، ابتدا نرخ این مسیر را افزایش می دهند، چراکه مطمئن اند حتی با رشد قیمت، تقاضا افت چندانی نخواهد داشت. درواقع، پرواز مشهد-تهران یکی از سودده ترین خطوط پروازی کشور است و هر تغییری در هزینه سوخت یا قطعات، سریع تر از سایر مسیرها در نرخ آن منعکس می شود. علاوه بر این، تمرکز پروازها در ساعات خاص و ظرفیت محدود پروازی باعث می شود هر نوسان قیمتی در این مسیر زودتر از دیگرخطوط، خود را نشان دهد.

هر ساعت پرواز، 48 دلار
حالا ماجرا چیست؟ آیا واقعا نرخ بلیت افزایش یافته است یا تعدادی از ایرلاین ها خارج از قاعده عمل کردند؟ پاسخ دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی به این سؤال در سایت این انجمن منتشر شده است؛ «بله، سقف نرخ بلیت هواپیما 24درصد افزایش یافته است». به گفته مقصود اسعدی سامانی، با وجود این بازارها کشش ندارد و آنچه در بازار عرضه می شود، اغلب پایین تر از سقف نرخ ها خواهد بود. نرخ بلیت در مهرماه نیز به طور میانگین ۱.۵ میلیون تومان پایین تر از سقف نرخ ها بوده است.  
قیمت بلیت بر چه اساس محاسبه می شود؟ برای پاسخ به این سؤال، کمی به عقب برمی گردیم. ماجرا از این قرار است که طبق حکم دیوان عدالت اداری از تیرماه1403 دخالت دولت در قیمت گذاری این خدمات ممنوع شده است. بنابراین اکنون شرکت های هواپیمایی هر کدام جداگانه اقدام به اعلام نرخ های جدید کرده اند.  
حالا دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی گفته است نرخ بلیت هواپیما ۴۸ دلار به ازای هر ساعت صندلی تعیین شده است که تاکنون بر اساس نرخ ارز ۶۸هزار و۸۰۰ تومانی محاسبه می شد؛ اما از اواخر شهریور امسال، نرخ تسعیر ارز به تالار دوم (حدود ۱۰۵ هزار تومان) برده شد.  
نگاهی به قیمت بلیت پروازها در مسیرهای مختلف نشان می دهد هنوز نرخ ها افزایش نیافته است و بر اساس دلار 68 هزار و800تومانی محاسبه می شود.

بلیت پرواز مشهد-تهران چند؟
اگر بخواهیم بر اساس گفته این مسئول، ارزش بلیت پرواز تهران به مشهد با میانگین زمان یک ساعت و بیست دقیقه را حساب کنیم، قیمت این سفر بر اساس دلار 105 هزار تومان، حدود 6میلیون و 48هزار تومان خواهد بود. اگر بر اساس نرخ ارز 68هزار و800 تومانی محاسبه کنیم، قیمت این سفر 3میلیون و960 هزار تومان است.  
با وجود این، قیمت بلیت پرواز در روزهای پایانی شهریور در مسیر تهران به مشهد به صورت میانگین حدود 2میلیون و500 تا 4میلیون و700هزار تومان بوده است. اگر قرار باشد قیمت بلیت به بیش از 6میلیون تومان برسد، در کمترین حالت (با د ر نظر گرفتن قیمت حداکثری در شهریور) افزایش قیمت حدود 27درصد خواهد بود. بر این اساس هزینه رفت وآمد یک خانواده تهرانی بر اساس نرخ های جدید، بیش از 48میلیون تومان خواهد شد.

هواپیما؛ راحت، اما گران
سفر به مشهد با پرواز در روز های خاص، یعنی یک هزینه نجومی و گاهی بی پایه واساس؛ آن هم اگر بلیت، گیرتان بیاید. حالا فرض کنید روز های عادی سال است و بلیت هم از سراسر نقاط ایران برای مشهد وجود دارد. بر این اساس با درنظر گرفتن جمعیت سه نفری یک خانواده ایرانی، هزینه سفر هوایی را بررسی کرده ایم. بدیهی است با توجه به اینکه از کجا عازم سفر به پایتخت معنوی ایران هستید و کدام شرکت حمل و نقلی را انتخاب می کنید، قیمت ها متفاوت است.  
اگر فعلا افزایش قیمت را کنار بگذاریم، بر اساس قیمت های مندرج در سایت ها و میانگین قیمت در یک هفته آینده، تا این لحظه، هزینه رفت وآمد یک خانواده چهار نفره به مقصد مشهد، از تهران با قیمت بلیت 3میلیون و500هزار تومانی حدود 28میلیون تومان، از بندرعباس با قیمت هر بلیت 5میلیون تومان حدود 40 میلیون تومان، از شیراز با میانگین هر بلیت 4میلیون و800 هزار تومان این سفر حدود 38میلیون و 400هزار تومان و از اصفهان با میانگین هر بلیت حدود 4میلیون تومان در نهایت 32 میلیون تومان آب می خورد.  
حالا تصور کنید به این هزینه ها مبلغ اسکان و غذا نیز اضافه شود، آن گاه یک سفر کوتاه زیارتی تبدیل به سفری دور از دسترس می شود.

نرخ ارز، دلیل گرانی بلیت هواپیما
دبیر انجمن شرکت های هواپیمایی اظهار کرده است: این رشد قیمتی ناشی از تغییر نرخ ارز از ۶۸ هزار و۸۰۰ تومان به نرخ تالار دوم یعنی حدود ۱۰۵هزار تومان است.   
به گفته اسعدی سامانی با توجه به اینکه ۶۰ درصد هزینه های ایرلاین ها ارزی است، همچنین افزایش نرخ سوخت از ۶۰۰ تومان به ۱۴ هزار و۵۰۰ تومان در هر لیتر، افزایش تعرفه گمرکی ترخیص قطعات و موتور هواپیما از ۲۸هزارو500تومان به ۷۰هزار تومان و با توجه به اینکه حدود ۱۲ درصد این افزایش نرخ، مالیات بر ارزش افزوده و سهم عوارض مختلف است، درمجموع متوسط نرخ بلیت هواپیما رشد ۲۴ درصدی داشته است.  
او توپ را در زمین بانک مرکزی و وزارت صنعت انداخته و تأکید کرده است: این افزایش نرخ فقط ناشی از افزایش قیمت ارز است و اگر بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت با بازگشت نرخ تأثیر ارز از تالار دوم به نرخ قبلی موافقت کنند، بازگشت قیمت ها را مجدد شاهد خواهیم بود.  
چالش های پروژه های ریلی و سفرهای جاده ای نیز بر کسی پوشیده نیست. حالا که مدت هاست سفر با هواپیما به یک سفر لاکچری تبدیل شده و با توجه به اینکه مشهد از قدیم الایام یکی از مقاصد سفر برای عاشقان خاندان عصمت و طهارت (ع) بوده است، باید به منظور توسعه حمل و نقل و افزایش خدمات به زائران برای داشتن سفری ارزان و راحت، یک نگاه ملی وجود داشته باشد.