هما سعادتمند - استوار گام‌برداشتن در زیر آتش تفنگ‌ها و بى‌قرارى گلوله‌ها، فریادهاى پرخون در گلو داشتن و صداى اعتراض را هرسو بردن، تصویرهاى پیوسته راهپیمایى‌هاى انقلابى مردمى است که سال‌ها سکوت را تجربه کرده بودند، اما این تجمع‌ها اتفاقى نبود که به یک‌باره رخ دهد. با قطره‌هاى اندک شروع شد و سپس به دریاى پرموج انقلاب اسلامی ریخت. راهپیمایى‌هاى مردمى به آتش زیر خاکسترمانده‌اى می‌مانست که هربار با حادثه‌اى گر مى‌گرفت و گداخته‌تر می‌شد.
روز آن اتفاق بزرگ
21بهمن1357، در تهران درگیری مردم و گارد شاهنشاهی به اوج خود رسیده بود، تانک‌ها روبه‌روی مردم ایستاده بودند و سبب کشته و زخمی‌شدن صدها نفر شدند. در این روز امام‌خمینی(ره) اعلام کرد در صورت ادامه کشتارها حکم جهاد خواهد داد. دقایقی پس از این اتفاق، فرمانداری نظامی تهران اعلامیه شماره۴۰ خود را منتشر و به موجب این اعلامیه، رفت‌وآمد مردم را از ساعت۱۶:۳۰ تا ۵بامداد ممنوع کرد. انقلابیان اما در خیابان‌ها می‌مانند تا اینکه سرانجام در فردای آن روز زندان‌های اوین، ساواک، سلطنت‌آباد، جمشیدیه، مجلسین سنا و شورای ملی، شهربانی، ژاندارمری، دانشکده افسری، پادگان‌های باغشاه، عشرت‌آباد، عباس‌آباد و درنهایت صداوسیما به تصرف نیروهای مردمی در می‌آید و خبر پیروزی انقلاب در ساعت13:15دقیقه بعدازظهر از شبکه سراسری پخش می‌شود. در مشهد اما اوضاع آرام‌تر از دیگر شهرهاست. 21بهمن1357، تیمسار دانش، فرمانده ژاندارمری و سرتیپ ایمانی، رئیس‌کل شهربانی‌های خراسان با حضور در خانه آیت‌ا...شیرازی و آقای قمی با مردم اعلام هم‌بستگی می‌کنند و به‌این‌ترتیب مشهد یک روز پیش از اعلام رسمی پیروزی انقلاب اسلامی به کنترل انقلابیان در می‌آید تا فردایش (22بهمن) خنده شادمانی مردم در همه شهر بپیچد. پس از این، به‌یادبود و گرامیداشت این روز، مردم هر سال به خیابان‌ها می‌آیند تا یک‌صدا و یک‌نفس دوباره خاطره پیروزی‌شان را فریاد کنند.
ای پاسدار قرآن خدا نگهدار تو
22بهمن1358، نخستین راهپیمایی مردم ایران در سراسر کشور به‌صورت خودجوش برگزار می‌شود. در این ایام امام‌خمینی(ره) به‌دلیل بیماری در بیمارستان قلب تهران بستری هستند، اما در پیامی سالروز پیروزی انقلاب اسلامی را به مردم ایران تبریک می‌گویند: «سالروز پیروزی انقلاب عظیم ایران را به مستضعفان جهان و مسلمانان عموما و ملت شریف شجاع ایران تبریک می‌گویم. این‌جانب مع‌الأسف به‌واسطه منع پزشکان نتوانستم در جشن ملت و رژه ارتش شرکت کنم، اما دلم با ملت و ارتش اسلامی‌ملی است.»
در این سال، حضور مردم در همه شهرها میلیونی گزارش شده است، آن‌چنان که صدها خبرنگار خارجی تصاویر آن را به سراسر جهان مخابره می‌کرده‌اند. عموم شعارهای این روز به‌دلیل بیماری امام این بوده است: «خمینی، خمینی، خدا نگهدار تو/ بمیرد منافق، دشمن خون‌خوار تو»، «خمینی، خمینی، خدا نگهدار تو/ ارتش 20میلیونی، گوش به فرمان تو»، «ای پاسدار قرآن خدا نگهدار تو» و «ارتش ما حسینی است/رهبر ما خمینی است».
ماشین صوت و تکرار شعارها
با آغاز جنگ تحمیلی علاوه‌بر شعارهای رایجی چون «مرگ بر آمریکا»، شعار«مرگ بر صدام» هم تا سال‌ها پس از آن به گوش می‌رسد. شعارهایی که در همه شهرها مشترک بوده است.
به‌گفته رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی، مسیر همه راهپیمایی‌های مشهد در سال‌های اوایل انقلاب و تا پیش از اجرای طرح توسعه میدان شهدا از این نقطه آغاز می‌شده است و راهپیمایان پس از گذر از خیابان امام‌خمینی(ره)، میدان مدرس و خیابان اندرزگو، از خیابان امام‌رضا(ع) یا باب‌الجواد(ع) وارد حرم مطهر رضوی می‌شده‌اند.
حجت‌الاسلام محمد سلطانی که در همه راهپیمایی‌های 22بهمن در پس از انقلاب حضور داشته است، می‌گوید: «سال‌های ابتدایی پس از انقلاب، متولی برگزاری راهپیمایی‌ها، نهادهای انقلابی تازه‌تأسیس بودند. آن روزها میکروفون، بلندگو و امکاناتی از این دست وجود نداشت. چند ماشین که به آن‌ها ماشین صوت می‌گفتیم و روی آن بلندگویی نصب شده بود، در مسیر راهپیمایی حرکت می‌کرد و شعار آن سال را پخش و مردم هم پس از شنیدن شعار، آن را تکرار می‌کردند. پس از پایان مسیر نیز یکی از علمای برجسته قطعنامه آن روز را قرائت و سپس نماز جماعت ظهر و عصر را در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شد. قرائت قطعنامه در مشهد در سال‌های ابتدایی انقلاب برعهده بزرگانی چون شهید هاشمی‌نژاد و مرحوم آیت‌ا...واعظ طبسی بود.»
حالا بیش از یک دهه است که نقطه آغاز راهپیمایی‌های مشهد به میدان پانزده‌خرداد منتقل شده است. راهپیمایی‌هایی که هر سال از سال1357 فاصله می‌گیرد، اما بر شکوهش افزوده می‌شود. حجت‌الاسلام سلطانی اوج این راهپیمایی‌ها را چهل‌سالگی انقلاب می‌داند و می‌گوید: «جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، تیر1396 در جمع اعضای گروهک تروریستی منافقین، گفته بود مردم ایران جشن چهل‌سالگی انقلاب خود را نخواهند دید و ما جشن کریسمس۲۰۱۹ را در تهران برگزار می‌کنیم. پس از انتشار این خبر و درخواست مقام معظم رهبری برای شرکت در راهپیمایی 22بهمن، مردم در چهلمین‌سال پیروزی انقلاب اسلامی چنان حماسه‌ای از حضور خود خلق کردند که نظیر آن را در همه این سال‌ها ندیده‌ام. راهپیمایی سال گذشته هم که با چهلمین روز شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی هم‌زمان شده بود، شکوه وصف‌ناپذیری داشت.»
بهمنی که مشهد رنگ خون گرفت
42سال است که راهپیمایی‌های 22بهمن در مشهد هر سال آرام و باشکوه‌تر از سال قبل برگزار می‌شود، اما این شکوه در 22بهمن1365،در برخی از شهرهای کشور رنگ خون به خود می‌گیرد و تیتر یک همه روزنامه‌های کشور در 23بهمن65 به مشهد و چند شهر دیگر اختصاص پیدا می‌کند. طبق اسناد موجود، اوج ترورها که مسئولیت همه آنان را منافقان برعهده گرفته‌اند، در اوایل دهه60 شدت می‌گیرد و در 22بهمن1365 به اوج خود می‌رسد. در این روز یک گروه ترور چهارنفره به نام‌های «جواد علیان نجف‌آبادی» با نام مستعار خالق، «حسین مرادی زرمهری» با نام مستعار احمد، «جلیل خلخالی شاندیزی» با نام مستعار منصور و «امیرهمایون انورحسینی» با نام مستعار حسام، برای انجام یک عملیات تروریستی از مرز عراق وارد ایران میشوند و خودشان را به مشهد می‌رسانند.
این گروه ساعت10صبح 22بهمن‌ماه با یک پیکان سرقتی به بازارچه سرشور می‌روند و خودشان را در صف راهپیمایان جا می‌زنند. دقایقی بعد وقتی جمعیت درحالی‌که شعار «مرگ بر صدام» و «مرگ بر آمریکا» سر می‌دادند به باب‌الجواد(ع) می‌رسند، یکی از اعضای گروه ترور، نارنجکی جنگی بین صف اول جمعیت تظاهرات‌کنندگان که علما و روحانیون بودند، پرتاب می‌کند. سپس یکی‌دیگر از منافقان با اسلحه کلاشینکف راهپیمایان را به رگبار می‌بندد. در این اتفاق 3نفر به‌نام‌های «حجت‌الاسلام محمدرضا کریمی علی‌آبادی»، پنجاه‌ونه‌ساله؛ «محمدحسن مشکانی»، چهل‌ونه‌ساله؛ و «حجت‌الاسلام عباس صمدی»، پنجاه‌وهشت‌ساله؛ به شهادت می‌رسند. همچنین حسن تقوایی، نماینده بنیاد شهید مشهد، که در آن روزها برای عیادت از مجروحان این حادثه به بیمارستان رفته بود، آمار بستری‌شدگان این حادثه را 25نفر اعلام می‌کند. گویا حدود20نفر نیز که جراحت مختصری دیده بودند، به‌صورت سرپایی درمان میشوند.